دانشنامه تاریخی
فرهنگ مالایی‌ها، یکی از بزرگترین گروه‌های قومیتی در جنوب شرقی آسیا، غنی و متنوع است و شامل سنت‌های باستانی، هنر، آداب مذهبی و هنجارهای اجتماعی می‌باشد. به عنوان بومیان مالزی و در کشورهای مانند اندونزی، سنگاپور، برونئی و تایلند حضور دارند، مالایی‌ها فرهنگی منحصر به فرد را شکل داده‌اند که تحت تاثیر فرهنگ‌های هندی، عربی و چینی قرار گرفته، اما هویت خود را حفظ کرده است. اسلام و سنت‌های منتقل شده از نسل‌های گذشته، همچنین ارزش‌های جمعی و احترام به بزرگترها، جایگاه مرکزی در فرهنگ مالایی را دارند. در این مقاله، ما به جنبه‌های اصلی فرهنگ مالایی‌ها، شامل هنرهای سنتی، هنجارهای خانوادگی، روش‌های مذهبی و تعطیلات ملی می‌پردازیم.
فرهنگ مالایی‌ها در تقاطع تمدن‌های مختلف شکل گرفت. موقعیت جغرافیایی شبه‌جزیره مالزی آن را به یک نقطه مهم در مسیرهای تجاری میان هند، چین و جهان عرب تبدیل کرد. در نتیجه، عناصر بودیسم، هندوئیسم و بعداً اسلام به فرهنگ مالایی نفوذ کردند که به دین غالب تبدیل شد. اسلام نه تنها مراسم مذهبی را به جامعه مالایی‌ها آورد، بلکه ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی را نیز شکل داد که اساس جامعه مالایی را تشکیل می‌دهد.
همچنین باید به تأثیر استعمار اروپایی بر فرهنگ مالایی‌ها اشاره کرد. این موضوع به ویژه در معماری و آموزش قابل مشاهده است، جایی که عناصر فرهنگ اروپایی به تدریج با سنت‌های محلی ادغام شدند. به عنوان مثال، شهرهای مدرن مانند کوالالامپور ترکیبی از سبک‌های معماری مالایی و استعماری هستند که چهره‌ای منحصر به فرد به محیط شهری می‌بخشند.
زبان مالایی، که به عنوان "بهاسا مالایی" نیز شناخته می‌شود، زبان اصلی مالایی‌ها و زبان رسمی مالزی، اندونزی و برونئی است. زبان مالایی به خانواده زبان‌های آسترونزی تعلق دارد و از زمان ورود آن توسط مستعمره‌نشینان بریتانیایی، از الفبای لاتین استفاده می‌کند. قبل از آن زمان، مالایی‌ها برای نوشتن به زبان خود از خط عربی با نام "جاوی" استفاده می‌کردند. هرچند در مدارس مدرن از الفبای لاتین استفاده می‌شود، خط جاوی به عنوان بخشی از میراث فرهنگی حفظ شده و هنوز در مدارک مذهبی و رسمی استفاده می‌شود.
زبان مالایی دارای چندین لهجه است که بسته به منطقه متفاوت هستند. به عنوان مثال، لهجه‌های مورد استفاده در بورنئو با لهجه‌های استفاده شده در شبه‌جزیره متفاوت است. با وجود تفاوت‌ها، مالایی‌ها به راحتی می‌توانند یکدیگر را بفهمند به دلیل شباهت‌های ویژگی‌های اصلی زبان.
مذهب اصلی مالایی‌ها اسلام است که در قرن چهاردهم در این منطقه پذیرفته شد و بخش مهمی از فرهنگ و هویت مالایی‌ها شد. اسلام بر زندگی روزمره، هنجارهای اجتماعی و آداب فرهنگی تأثیر می‌گذارد. جشن‌های مسلمانان، مانند رمضان، عید فطر و عید قربانی، اهمیت ویژه‌ای دارند و به همراه فعالیت‌های خانوادگی و اجتماعی برگزار می‌شوند.
مالایی‌ها به اصول اساسی اسلام از جمله نماز، روزه، صدقه و حج به مکه پایبند هستند. در زندگی روزمره قوانین سختی درباره غذا (حلال) و لباس، به ویژه برای زنان رعایت می‌شود. بسیاری از مالایی‌ها نیز عناصری از فرهنگ بومی و عرفان را تمرین می‌کنند، از جمله اعتقاد به ارواح و استفاده از تسبیح‌ها برای محافظت از خود در برابر ارواح بد.
همراه با اسلام، تأثیر قوی باورهای انیمستی و پیش از اسلامی در فرهنگ سنتی مالایی‌ها وجود دارد. این عناصر در اشکال هنری، آیین‌ها و خرافات مرتبط با طبیعت، ارواح و آیین‌های حفاظتی بروز می‌کنند. برای مثال، بسیاری از مالایی‌های روستایی به وجود ارواح در جنگل‌ها، رودخانه‌ها و کوه‌ها اعتقاد دارند و این باورها هنوز بخشی از فرهنگ روستایی است.
خانواده جایگاه مرکزی در فرهنگ مالایی‌ها دارد. ارزش‌های خانوادگی بر پایه جمع‌گرایی و احترام به بزرگترها استوار است. مالایی‌ها به طور سنتی در خانواده‌های بزرگ زندگی می‌کنند که چندین نسل می‌توانند زیر یک سقف قرار بگیرند. همکاری و حمایت یکی از اصول مهم است که خانواده و روابط درون جامعه را حفظ می‌کند.
ازدواج و خانواده نقش کلیدی در فرهنگ مالایی دارند. ازدواج نه تنها به عنوان یک رویداد شخصی، بلکه به عنوان یک رویداد اجتماعی که خانواده‌ها را به هم متصل می‌کند، تلقی می‌شود. مراسم ازدواج در فرهنگ مالایی با آیین‌های پیچیده‌ای همراه است که شامل مراسم اسلامی سنتی است. این آیین‌ها شامل "نیکاح" (مراسم ازدواج) و "برساندینگ" (آیین که داماد و عروس بر روی تخت تزیین شده در مقابل مهمانان می‌نشینند) است.
فرهنگ مالایی همچنین به احترام به بزرگترها و اقتدار اهمیت می‌دهد. جوانان یاد می‌گیرند که به بزرگترها احترام بگذارند و به آنها به عنوان "توآن" (آقا) یا "پوان" (خانم) خطاب کنند. بزرگترها در خانواده و جامعه دارای اقتدار هستند و نظر آنها در اتخاذ تصمیمات نقش مهمی دارد.
جشن‌ها و آداب مالایی‌ها شامل رویدادهای مذهبی و فرهنگی هستند که اعضای جامعه را به هم متصل می‌کنند. بزرگترین جشن عید فطر (هاری رایا پواسا) است که پایان رمضان، ماه روزه را جشن می‌گیرد. در این روز، مالایی‌ها لباس‌های سنتی می‌پوشند، به مساجد می‌روند، وقتی را با خانواده سپری می‌کنند و مهمانی‌های بزرگ برگزار می‌کنند.
جشن دیگری که اهمیت دارد، عید قربانی (هاری رایا حاجی) است که پایان حج به مکه را جشن می‌گیرد. این جشن با آیین قربانی کردن حیوانات همراه است که سپس به نیازمندان توزیع می‌شود. به جز جشن‌های مذهبی، مالایی‌ها همچنین رویدادهای سنتی مانند روز استقلال مالزی (هاری مر دکا) را جشن می‌گیرند که با رژه‌ها و رویدادهای فرهنگی همراه است.
فرهنگ مالایی از نظر هنرهای سنتی، شامل رقص، موسیقی، تئاتر و صنایع دستی غنی است. از رقص‌های معروف می‌توان به "زاپین"، "جوگت" و "مک یونگ" اشاره کرد. این رقص‌ها با موسیقی اجرا شده بر روی سازهای ملی، مانند رباب (ساز زهی)، سرونگکای (ساز بادی) و گونگ همراه است. اجراهای موسیقی و رقص اغلب در جشن‌ها و فعالیت‌های فرهنگی ارائه می‌شوند.
تئاتر سایه "وایانگ کُلیت" نیز یکی دیگر از اشکال هنرهای سنتی است که به عنوان تئاتر عروسکی با استفاده از سایه شناخته می‌شود. وایانگ کُلیت ریشه در فرهنگ هندی دارد و توسط مالایی‌ها تطبیق داده شده است. اجراها غالباً بر اساس حماسه هندی "رامایانا" هستند، اما با تفسیرهای مالایی و دربرگیرنده موضوعات اسلامی.
صنایع دستی نقش مهمی در فرهنگ مالایی‌ها دارند. از میان آنها، باتیک و سونگکِت حائز اهمیت هستند. باتیک تکنیک سنتی نقاشی بر روی پارچه با استفاده از موم و رنگ‌ها است. سونگکِت پارچه‌ای است که با نخ‌های طلایی یا نقره‌ای تزئین شده و برای ایجاد لباس‌های جشن استفاده می‌شود. این آثار نمایانگر مهارت و درک هنری مالایی‌ها هستند و به خاطر زیبایی و پیچیدگی‌شان ارزشمند هستند.
غذای مالایی مجموعه‌ای از طعم‌ها است که بر اساس اختلاط سنت‌های آشپزی ملت‌های مختلف ایجاد شده است. غذاهای اصلی مالایی‌ها شامل برنج و غذاهای دریایی، همراه با ادویه‌ها و شیر نارگیل است که طعم‌های منحصر به فردی را به آنها می‌بخشد. معروف‌ترین غذاها شامل ناسی لِمک (برنج با شیر نارگیل، ماهی آنچوی، بادام‌زمینی و سس تند)، ساتای (سیخ‌های کبابی گوشت با سس بادام‌زمینی) و رندنگ (گوشت پخته شده با ادویه‌ها) می‌باشد.
غذای مالایی همچنین به خاطر دسرها و شیرینی‌های آن، مانند کُویح (کیک‌های کوچک) و کِک لپیس (پای لایه‌ای) معروف است. در تهیه غذا، به غیر از طعم، به نمادگرایی نیز توجه ویژه‌ای می‌شود، به ویژه در طول جشن‌های مذهبی، جایی که غذا یگانگی و مهمان‌نوازی را زیر خط می‌زند.
فرهنگ مالایی‌ها ترکیبی منحصر به فرد از سنت‌ها، مذهب و میراث فرهنگی است. با وجود تأثیرات از سایر ملت‌ها و تغییرات تاریخی، مالایی‌ها هویت خود را حفظ کرده و به سنت‌ها احترام می‌گذارند. امروز، با ادامه حمایت از ریشه‌های فرهنگی خود، مالایی‌ها در ایجاد یک جامعه چند قومیتی و چند فرهنگی در مالزی نقش مهمی ایفا می‌کنند و فرهنگی را حفظ و توسعه می‌دهند که بخشی مهم از زندگی روزمره و هویت ملی آنها است.