دانشنامه تاریخی
اشوک بزرگ (حدود ۳۰۴–۲۳۲ سال قبل از میلاد) سومین حکمران خاندان موریه و یکی از معروف‌ترین امپراتوران در تاریخ هند بود. حکومت او بخش بزرگی از زیرقاره هند را دربر می‌گرفت و دوره مهمی در تاریخ سیاسی و فرهنگی کشور به شمار می‌رفت.
اشوک در خانواده امپراتور چاندراگپتا موریه، بنیان‌گذار دودمان موریه به دنیا آمد. او یکی از فرزندان بسیاری بود و مسیر او به قدرت آسان نبود. در جوانی، اشوک خشونت و جاه‌طلبی از خود نشان می‌داد که احتمالاً ناشی از تمایلش برای تثبیت حقایق خود بر تخت سلطنت بود. پس از مرگ پدرش، او با کشتن برادرانش و سرکوب تناقضات داخلی به تخت سلطنت رسید.
مشهورترین رویداد در اوایل حکومت اشوک، نبرد کالی‌نگا (حدود ۲۶۱ سال قبل از میلاد) بود که در آن پیروزی بزرگی به دست آورد. با این حال، این جنگ پیامدهای وحشتناکی داشت: ده‌ها هزار نفر جان باختند و اشوک، که شاهد رنج‌ها بود، دگرگونی عمیقی را تجربه کرد. او به طرفداری از عدم خشونت و بودیسم روی آورد.
پس از نبرد کالی‌نگا، اشوک تصمیم به تغییر رویکرد خود در مدیریت کشور گرفت. حکومت او به اصولی که او اجرا کرد، معروف شد:
اشوک یکی از اولین حکمرانانی بود که به‌طور فعال از بودیسم حمایت کرد. او نه‌تنها به گسترش بودیسم در هند کمک کرد، بلکه مبلغان را به کشورهای دیگر، مانند سری‌لانکا، فرستاد تا آموزه‌های بودیستی را تبلیغ کنند. به همین دلیل، بودیسم به یکی از ادیان پیشتاز در منطقه تبدیل شد.
اشوک همچنین میراث فرهنگی غنی از خود به جا گذاشت. او دستور داد که بسیاری از ستون‌ها و استل‌ها با نوشته‌هایی که شامل فرمان‌ها و تأملات فلسفی او بود، نصب شود. این آثار، که به‌خوبی تزیین شده‌اند، به‌عنوان یافته‌های مهم باستان‌شناسی و نمادهای حکومت او شناخته شدند.
پس از مرگ اشوک، امپراتوری او به تدریج رو به افول رفت. نوه‌های او نتوانستند قدرت را حفظ کنند و دودمان موریه متلاشی شد. با این حال، ایده‌های اشوک درباره عدم خشونت، عدالت اجتماعی و تحمل دینی به مدت قرن‌ها بر فرهنگ و سیاست هند تأثیر گذاشت.
اشوک بزرگ یکی از پررنگ‌ترین شخصیت‌ها در تاریخ هند باقی مانده است. زندگی و حکومت او نشان‌دهنده این است که چگونه قدرت و مسئولیت می‌توانند با اصول عمیق اخلاقی ترکیب شوند. او نماد امید به همزیستی مسالمت‌آمیز و ایده‌های عالی است که همچنان در دنیای مدرن کاربرد دارند.
میراث او همچنان الهام‌بخش مردم است و آموزه‌های او درباره عدم خشونت و عدالت همچنان مرتبط‌تر از همیشه است. از این نظر، اشوک بزرگ نه‌تنها شخصیت تاریخی مهمی است، بلکه معیار اخلاقی برای نسل‌های آینده نیز به شمار می‌آید.