سريزه

د هند وېش په ۱۹۴۷ کال کې د هند د ملي آزادۍ غورځنګ په تاریخ کې یوه له تر ټولو مهمو او پيچلو پېښو څخه شوه. دا بهیر د هند د خلکو د اوږدې مبارزې پایله وه چې د بریتانوي استعماري حکومت څخه آزادۍ ترلاسه کړي، او د ویاړ او غم دواړه په توګه یادونه وشوه. د آزادۍ ترلاسه کولو پروسه د ۲۰مې پیړۍ په پیل کې په هېواد کې د ژور سیاسي، ټولنیزو او مذهبي بدلونونو په منځ کې ممکنه شوه.

د وېش مخینی حالات

د ۲۰مې پیړۍ تر منځ هند د آزادۍ په دروازې کې و. مګر د دې هېواد د ویش لپاره ډیری عوامل موجود وو چې د هندو او پاکستان په دوو ملتونو وېش وکړ:

• مذهبي بې اتفاقي: د هند ټولنه په مذهبي لحاظ خورا ویشل شوې وه. هندوizm او اسلام د څو پیړیو په ترڅ کې سره ژوند کول، مګر د وخت په تیریدو سره د ټولنو ترمنځ تنش زیات شو، په خاصه توګه د استعماري حکومت په دور کې.
• سیاسي غوښتنې: په ۱۹۴۰ کال کې د مسلم لیگ، چې د محمد علي جنح په مشرۍ کې وه، د جلا مسلمانانو دولتي غوښتنه - پاکستان - وړاندې کړه.
• د دویمې نړیوالې جګړې اغیزه: جګړه د بریتانوي حکومت ځواک کمزوری کړ، چې د آزادۍ پر مسایلو د بحث لپاره ځای جوړ شو، خو د هند او مسلمانو دواړو سیاسي فعالیتونه هم زیات کړل.

د وېش پروسه

د ۱۹۴۷ کال په آزادۍ سره د وېش پروسه پيل شوه. د بریتانوي حکومت د تشنج او نظم ساتلو په هڅه کې، لرد ماونټبیټن د هند وروستی مرستیال مقرر کړ. د دې پروسې اساسي مرحلې په دې ډول دي:

• د وېش پلان: د ۱۹۴۷ کال د جون په ۳ مه د هند د وېش پلان وړاندې شو، چې له مخې باید دوه نوې ملتونه - هند او پاکستان - جوړ شي. وېش د مذهبي سرحدونو پراساس و، چې پکې د مسلمانانو نفوس لرونکي سیمې د پاکستان برخه جوړې شوې.
• لنډ مهال: د وېش ټول پروسه په ریکارډ لنډ وخت کې ترسره شوه - یوازې څو میاشتې، چې د ګڼو ستونزو او شخړو لامل شو.
• د دوو ملتونو جوړول: د ۱۹۴۷ کال د اګست په ۱۵ مه هند او پاکستان رسمي ډول آزاد هیوادونه شول. په هرصورت، دا هم د دې سیمه ییزې تاریکې او د وینو د ضایع کولو له پیل سره د تړاو لرونکي وو.

شخړې او تاوتریخوالی

د هند وېش د تاریخ تر ټولو پراخ مهاجرت بحران یو کاتالیزر و. شاوخوا ۱۵ مليونه خلک د هند او پاکستان تر منځ سرحدونه واوښتل، چې د پراخو شورشونو او تاوتریخوالي لامل شو:

• پراخ مهاجرتونه: خلک د خپلو کورونو پرېښودو هڅه وکړه، د خپلو مذهبي پیوستونونو سره سم سیمو ته د انتقال په لټه کې وو. دا مهاجرت د وحشي حملو او وژنو سره مل و.
• تاوتریخوالی او غم: اټکل کیږي چې د تاوتریخوالي له امله ۲۰۰،۰۰۰ نه تر ۲ میلیونه کسانو پورې وژل شوي. ښځې، نارینه او ماشومان د تاوتریخوالي قرباني شوي، چې د دواړو ملتونو په حافظه کې ژور زخمونه پاتې دي.
• د اوږدمهاله پایلې: د وېش له کبله رامنځته شوي شخړې د هند او پاکستان تر منځ د دښمنۍ لامل شوې، چې تر اوسه هم دوام لري، په جګړو او سرحدي شخړو کې شاملوي.

د آزادۍ ترلاسه کول

د ۱۹۴۷ کال په هند کې د آزادۍ ترلاسه کول یوه نښه یي شېبه وو، چې د استعماري حکومت پای ته ورسید، مګر د پېښو د نوې دورې پیل ته هم اشاره وکړه:

• ګاندي او نیرو: مهاتما ګاندي او جاوهر لال نیرو د نوي آزاد هیواد د مخکښو شخصیتونو په توګه راڅرګند شول. ګاندي، د غیر تاوتریخوالو د مقاومت په سمبول کې، په هند د آزادۍ غورځنګ کې کلیدي رول ولوباوه، که څه هم د هغه ژوند په ۱۹۴۸ کال کې په غمجن ډول پای ته ورسید.
• د اساسي قانون جوړول: په ۱۹۵۰ کال کې د هند اساسي قانون ومنل شو، چې په نوي هیواد کې د دیموکراسي او د بشر حقونو بنسټیز اصول تثبیت کړل.
• اقتصادي او ټولنیزې چیلنجونه: د آزادۍ ترلاسه کولو سره سره، هند د ګوناګو شرایطو په وړاندې ودرېد چې د فقر، ټولنیزو بې عدالتیو او د مختلفو قومونو او مذهبي ګروپونو په یوځای کولو اړتیا لري.

پایله

د هند وېش او د آزادۍ ترلاسه کول نه یوازې د هند بلکه د ټولې نړۍ په تاریخ کې کلیدي پېښې شوې. دا پروسه د هند د ټولنې پيچلتیا او تنوع او همدارنګه د حقونو او آزادیو لپاره د مبارزې اهمیت څرګندوي. سره له دې چې د وېش غمجنې پایلې وې، هند کولای شو یو دیموکراتیک دولت جوړ کړي چې لا هم پرمختګ کوي او نوي چیلنجونه سره مخامخ وي. د دې پېښو یادونه اوس هم ژوندۍ ده، چې د مختلفو ټولنو ترمنځ د مکالمې او آشتی اړتیا یادونه کوي.