تاریخی انcyclopedia
د اوسپنې اختراع چې شاوخوا د 1200 کال په شاوخوا کې د میلاد نه مخکې وشو، د بشر په تاریخ کې یوه له مهمو بدلونونو څخه وه. فلز کاري، چې د اوسپنې پروسس کولو ته وده ورکړه، د ټیکنالوژۍ، وسایلو، وسله او حتی سوداګرۍ لپاره نوي افقونه پرانستله. اوسپنه د ټولنې بڼه په پراخه کچه بدله کړه او د هغو د وده او پراختیا سبب شوه.
د برونز دوره د اوسپنې دورې مخکښ و، او د هغې د ظهور نه مخکې، خلکو د وسایلو او وسله جوړولو لپاره برونز کارولی. برونز، چې د مسو او تلې د مخلوط دی، د عادي حجراتو پرتله ډېره سپکه او د اغوستلو په وړاندې ډېره مقاومه وه، په هر حال، د دې د ترلاسه کولو سرچینې محدودې وې. په دې وخت کې ځینې کلتورونه لا دمخه د اوسپنې سره تجربې پیل کړې وې، مګر د دې کارول محدود پاتې شول.
د اوسپنې ترلاسه کولو یو له لومړنیو طریقو څخه مستقیم بحالې پروسه وه. په دې پروسه کې د اوسپنې معادن په ټيټې تودوخې تنورونو کې سوځول کیدل، چې له دې سره فلز د معدن نه تر لاسه کیدلو کې مرسته کوله. مګر د خالص اوسپنې مزي کیدو لپاره لوړو تودوخې ته اړتیا وه، چې دا یوازې د نوي ټیکنالوژیو د پرمختګ سره ممکنه شوه، لکه خټو دمنډنې تنورونه.
اوسپنه د برونز پرتله څو ګټورې ځانګړتیاوې لرله:
د اوسپنې کارونې ته تګ د ټولنیزو جوړښتي جوړښتونو باندې عمیق تاثیر وکړ. د اوسپنې وسایلو د کرنې حاصل خیزی لوړه کړه، چې په بدل کې د نفوس زیاتوالي او ښارونو پراختیا ته لار هواره کړه. دا د نظامي سازمان په جوړښت کې هم اغیزه وکړه؛ هغه اردوګانې چې د اوسپنې وسله کاروله، خورا قوي او اغیزمن شوې.
د وخت په تیریدو سره، د اوسپنې پروسس کولو ټیکنالوژۍ د سوداګرۍ او کډوالۍ له لارې خپریدې. لومړی اوسپنه په نږدې ختیځ کې مشهوره شوه، او وروسته په اروپا او ایشیا کې. د سوداګرۍ لارې د معلوماتو او مهارتونو د تبادلې سبب شوې، چې د فلز کارۍ چټک پرمختګ ته وده ورکړه.
د اوسپنې کارول نه یوازې ټیکنالوژیکي، بلکې کلتوري پیښه شوه. اوسپنه د قوت او زړورتیا سره تړاو پیدا کړ. د هغه وخت ډیر میتولوژي او ادبیات نوې پوهه د اوسپنې د پرمختګ او قوت سمبول په توګه منعکس کړ.
د اوسپنې اختراع او د هغې پروسس کولو وده د بشر تاریخ ته بدلون ورکړ. دغه فلز د راتلونکو زرګونو کلونو ټیکنالوژیکي او کلتوري لاسته راوړنو لپاره بنسټ و. د اوسپنې دوره نه یوازې د نوو ټیکنالوژیو ته د تګ په توګه، بلکې د بیلابیلو کلتورونو لپاره د عصري تمدن د بنسټ ایښودنې په توګه یادېده. څیړنې لا هم لا ژورې وې، او د اوسپنې پر ټولنې د پرمختګ په اړه نوي اړخونه پرانیزي.