تاریخی انcyclopedia
سلوواکيا یوه هېواد دی چې د غني تاریخي او کلتوري ورثې لري، کوم چې د هغې اوږده او متنوع تاریخي لارې په اوږدو کې جوړ شوی و. د ملي پېژندنې او تاریخ په جوړولو کې مهمې شخصيتونه رول ولوباوه، چې د دوی لاسته راوړنې د هېواد د پرمختګ په پراختیا باندې مهمه اغیزه کړې ده. دا خلک په مختلفو برخو کې څرګندیدلي: له سیاست او ساینس څخه تر ادبیاتو او هنر پورې. په دې مقاله کې د سلوواکیا مشهور تاریخي شخصیتونه، د هېواد په پراختیا کې د دوی ونډه او وراثت چې دوی پرېښودل به وکتل شي.
یو له خورا مشهور او محترم شخصيتونو څخه په سلوواکیا کې اتم میران (یا اتم میران) دی، چې په ۱۸۷۸ کال کې د هېواد لویدیځې برخې کې نړۍ ته راغی. د علم او تعلیم په پرمختګ کې د هغه ونډه د نه منلو وړ وه. هغه د سلوواکیا څو علمي اکادمو مشر شو، چې له ۱۹۳۰مو کالونو راهیسې د سلوواکیا په تعلیم او ساینس کې د پیاوړتیا لپاره فعال و او په لومړنیو سلوواک پوهنتونونو د جوړولو کې مهمه ونډه درلوده.
میران چې د سلوواک کلتور د ساتلو او پرمختګ لپاره یوه جوړه لری، د مختلفو کلتوري او تعلیمي موسسو سره فعاله همکاري کوله، ترڅو هېواد ته علمي لاسته راوړنې ورکړي، کوم چې د ملي پرمختګ بنسټ وګرځید. د هغه ونډه په نړیواله کچه وپېژندل شوه، او هغه د خپلې فعالیت لپاره بی شمیره انعامونه او سندونه ترلاسه کړل.
مارتین شیوچیک (۱۹۲۱—۱۹۹۴) د سلوواکیا یو مشهور شاعر او لیکوال و، چې په سختو وختونو کې اوسیده او کار کاوه. هغه د خپلې اجتماعي او سیاسي مبارزې په اړه د خپلې زړور شعرونو له امله مشهور شو، او په ۲۰مه پېړۍ کې د سلوواک ادبیاتو له روښانه استازو څخه یو و. د هغه ادبي کار نه یوازې د هغه ادبي اثراتو له امله بلکه د سیاسي فعالیت له امله شهرت ګټه واخیسته. شیوچیک د سلوواک ژبې او کلتوري دودونو ساتنې لپاره هڅه کوله او د ۱۹۵۰مو کلونو کمونیستي رژیم د تسلط خلاف جد و جهد کاوه، چې له امله یې سختو سرکوبونو سره مخامخ شو.
د هغه تخلیقات د موضوعاتو پراخه دائره پوښي — له سیاسي څخه تر اجتماعي پورې، د هغه شعرونو او作品و کې د شخصي آزادۍ او اجتماعي عدل مسایل مطرح شوي. د هغه کارونه د سلوواکیا ادبي ورثې او د ملت په ذهن کې د ژور اغیزه پریښوده.
یُوری ګېلمان، چې په ۱۸۱۱ کال کې زېږېدلی، د سلوواک ادبیاتو او فلسفې تاریخ کې یوه له مهمو شخصیتونو څخه دی. د هغه کارونه د سلوواک ملت او د هغې کلتور په پرمختګ کې لوی اغیزه درلوده. له ځوانۍ راهیسې ګېلمان د سلوواک د خپلواکۍ په فکر کې وو او د خپل ملت د حقونو لپاره فعالانه مبارزه کوله. هغه د ګڼ شمېر مقالې او فلسفي پړاوونه ولیکل، چې د سلوواکیا د ټولنیز جوړښت او سیاسي خپلواکۍ په اړه مهمې موضوعات په ګوته کوي. د هغه نظرونه د تعلیم او ټیرو کلتور په اړه هم د سلوواکیا د علم او ساینس د پیاوړتیا په تقویه کې کلیدي رول ولوباوه.
ګېلمان د سلوواک ملي راپاڅون له هغو کسانو څخه و چې د سلوواکیا په جوړولو کې او د خپلواک هېواد په توګه د سلوواکیا د جوړښت لپاره مهمه ونډه درلوده. برسېره پر دې، هغه د حکومت واک، د خلکو حقونو او کلتور په موضوعاتو کې د فلسفې یو لړ کارونه هم ولیکل.
ایمل ګونڅ (۱۸۸۸—۱۹۴۵) د سلوواکيا په تاریخ کې یو له مخکښو سیاسي شخصیتونو او عامه مفکورې پوهانو څخه دی. د هغه فعالیت د هېواد د تاریخ لپاره خورا مهم دی، ځکه چې ګونڅ د ۲۰مې پېړۍ په لومړۍ نیمه کې د سلوواکیت د خپلواکۍ د غورځنګونو له بنسټګرانو او مهمو استازو څخه و. هغه د انتي آستریا په مبارزه کې فعال و او د سلوواکیا په ټولنیز او سیاسي ژوند کې یو له مهمو شخصیتونو څخه و.
ګونڅ همدارنګه یو مشهور فعال دیپلوماټ و او د نورو هېوادونو سره فعالې اړیکې لري، ترڅو د سلوواکیا لپاره په نړیواله ټولنه کې خپلواکي ترلاسه کړي. مګر د هغه فعالیت په غمیزه پای ته ورسېد، ځکه چې هغه په ۱۹۴۵ کال کې ووژل شو. سره له دې، د هغه وراثت ته لا هم په سلوواکیا کې احترام کیږي او یاد کېږي.
لیدووید شتور (۱۸۱۵—۱۸۵۶) د سلوواکيا یو مشهور سیاسي شخصیت، شاعر، فلسفي او لغت لیکونکی دی، چې د نولسمې پېړۍ په سلوواک ملي پېژندنې کې مرکزي رول لري. هغه د سلوواک ملي راپاڅون بنسټګر و، یوه تحریک چې د سلوواک ژبې او کلتور د ټینګښت لپاره کار کوي لکه د مرکز یورپی تاریخ یوه برخه.
شتور د لومړي معاصر سلوواک ژبې له بنسټګرانو څخه و. په خپلې فلسفي او ادبي کار کې هغه د سلوواک خپلواکې قوم جوړونې نظر ته ملاتړ ورکړ. شتور همدارنګه د سلوواک ژبې د ټولنیزو چارو په شمول ادبیاتو، رسنیو او تعلیم کې د پراختیا لپاره فعالانه د ملاتړ چمتو کولو هڅه وکړه. د هغه تخلیقات د سلوواکیا ادبي او سیاسي ژوند کې ژورې نښې پریښودې.
د سلوواکیا مشهور تاریخي شخصیتونه د دې هېواد په تاریخ، کلتور او ټولنیز ژوند کې نه هېرېدونکی اغیزه پریښې. دغه شخصیتونه د ملي پېژندنې، خپلواکۍ او کلتوري پیژندنې د مبارزې له نسل نه نسل ته الهام ورکوي. د دوی تخلیقات او فعالیتونه د معاصر سلوواکیا په جوړولو کې مهمه ونډه لرلې او راتلونکو نسلونو ته لا هم مهم پاتې کیږي. د سلوواکیا تاریخي شخصیتونه یوازې تاریخي شخصيتونه نه دي، بلکې د مبارزې او خپلواکۍ، پرمختګ او د هېواد د پرمختګ سمبولونه هم دي.