تاریخی انcyclopedia
موناګو، په فرانسې کې د نیل د سیند په ککر دنګ، یو کوچنی شهنشاهت دی چې د زړه پورې او زرشس تاریخ ته نږدې دی. د دې Strategي موقعیت د مدیترانې سمندر په کې د دې مهمې سوداګرۍ او جنګي نقطه جوړه کړې ده.
په نننۍ موناګو سیمه کې، خلکو په لرغوني دور کې ژوند کاوه. د آثارو حفریات ښیي چې دلته د لیګور قبایل ژوند کاوه. په ۲م صدي قبل له میلاد کې رومیانو دلته یو ابادۍ جوړه کړه، چې "مونټ کارلو" په نوم یادیږي. رومیانو له دې سیمې څخه د یوه مهم بندر او سوداګرۍ مقام په توګه استفاده کړې ده.
د رومی امپراتورۍ د سامان په ۴۷۶ کال کې د موناګو سیمه د مختلفو بربر قبیلو د تاثیر لاندې راغله او وروسته د فرانکانو لخوا ونیول شوه. په ۱۲۱۵ کال کې د جنویا ګرانټس دلته يو قلعه جوړه کړه، چې "ډبرین قلعه" په نوم مشهوره شوه. په ۱۲۹۷ کال کې د ګریم الډي کورنۍ دغه قلعه ونیوله او د موناګو اداره پیل کړه، چې د لیدونکي د سلطنت بنیادي شوه چې اوس هم دوام لري.
د ګریم الډي کورنۍ، چې په لومړي ځل د قلعه نیولو سره پیژندل کیږي، ورو ورو خپل اقتدار مستحکم کړ او د شهنشاهت نفوذ پراخ کړ. په ۱۳۴۶ کال کې ګریم الډي د شهنشاهانو لقب ترلاسه کړ، چې دا هغه د نسلنو خط قطره کړ چې تر نن پورې موجوده پاتې ده. د پېړیو په اوږدو کې، شهنشاهت د مختلفو چلنجونو سره مخ شوی، د بریدونو، جګړو او د ګاونډیو هیوادونو د الحاق هڅو شامل دي.
په ۱۶م صدي کې موناګو د کلتوري او اقتصادي رغاونې دور ته داخل شو. د جغرافیایي استحقاق له امله، موناګو د سوداګرۍ او سمندري سفرونو یوه مهمه مرکز شوه. په دې وخت کې مشهوره قلعه جوړه شوه او د شهنشاهت قصر جوړولو پیل وشو، چې د ګریم الډي اقتدار سمبول شو.
د ۱۹مې پیړۍ په پیل کې، موناګو د ناپولین جګړو پر مهال د فرانسې تر کنټرول لاندې راغله. شهنشاهت موقتي الحاق کړی شو، مګر د ناپولین د سقوط په ۱۸۱۴ کال کې د متحدینو ملاتړ سره خپل خپلواکي بیرته ترلاسه کړه. په ۱۸۱۵ کال کې د ویانا کنګره کې موناګو د یو مستقل هیواد په توګه پیژندل شوی و.
په ۱۹مې پیړۍ کې، شهنشاهت د اروپایي آریسټوکراسي تر منځ یو مشهور رخصتي مقام شو. په ۱۸۶۳ کال کې د مونت کارلو کې د کازینو پرانستې د سیاحانو توجه جلب کړه او شهنشاهت ته مالی ثبات ورکړ. دا وخت هم د نوو هوټلونو د جوړولو او د زیربنا د ښه کولو سره مل و.
د دویم نړیوال جګړې پر مهال، موناګو د ایټالیاني اشغال لاندې راغله، او بیا د آلماني پوځونو لخوا اشغال شو. سره له دې چې ستونزې وې، شهنشاهت خپله خود مختاری ساتلې. د جګړې وروسته، موناګو د اروپا یوه مهم مالی او کلتوري مرکز شوه.
د ۲۰مې پیړۍ له پای څخه، موناګو د نړۍ یو له تر ټولو مشهور او خیریه ځایونو کې بدلیږي. شهنشاهت د میلیونرانو او مشهورو خلکو تر منځ د خپلو مالیه کمښتونو او لکس ژوندانه له امله مشهور شو. په اوسني وخت کې، موناګو د مالیاتو، سیاحت او ورزش پر کامیابۍ تمرکز کوي.
نن ورځ موناګو د خپل لوړې ژوند سطح، کازینو، فارمولا-۱ موټر چلونې او کلتوري پیښو لکه بال او اپرا شوز لپاره پیژندل کیږي. شهنشاهت لا هم د نړۍ له ګوټ ګوټ څخه سرمایه ګذاران او سیاحان راجلبوي.
د موناګو تاریخ د یو کوچني شهنشاهت د بقاء او رغاونې کیسه ده، چې خپل خپلواکي او ځانګړی کلتور ساتلی. د قدیم وختونو نه تر اوسني پورې، موناګو د لوکس، سټایل او اروپائي شیک سمبول پاتې دی.