تاریخی انcyclopedia
سوئس، چې د اروپا د زړه په مرکز کې موقعیت لري، د څو زرو کلونو تاریخ باندې بوخت دی. دا مقاله مهمې شېبې روښانه کوي چې معاصره سوئس یې جوړ کړی دی.
د سوئس په سیمه کې څیړونکي د انساني اوسیدلو شواهد په کاڼه عصر کې هم مومي. شاوخوا 5000 کلونه مخکې، د سوئس په سیمه کې قبیلې موجودې وې چې کرنه او څاروی پالنه یې کوله. د برونزي دور په مهال، دې ځای کې د ګاونډیو سیمو سره سوداګرۍ اړیکې پراختیا موندلې.
د خپلې عیسوي نه وړاندې څلورمې پیړۍ کې، کیلتي قبیلې چې هیلویټس په توګه مشهورې وې، د سوئس په سیمه کې میشته شوې. هغوی خپل میشته ځایونه جوړ کړل او داسې کلتور یې پراخ کړ چې وروسته د روم د فتحې له لارې په عیسوي دیار کې له منځه ولاړ.
د روم ډلی په 15 عیسوي کې سوئس ته راغلل، او سوئس د روم امپراتورۍ یوه برخه شوه. رومیانو د لارې، ښارونو او کلتور سره راوړل. د رومي میشتو ځایونو تر ټولو مشهور، آګوسټا، او اوسنی لوزان چې نن ورځ د جنیوا په توګه پیژندل کیږي، شامل دي.
د روم امپراتورۍ د سقوط وروسته په پنځمې پیړۍ کې، سوئس د جرمن او فرانکي قبیلو ترمنځ د جنګ میدان شو. په 13مه پیړۍ کې، د بهرنیو ګواښونو څخه د ساتنې لپاره ښارونه او سیمې اتحادونه جوړول شروع کړل. دغه پروسه د سوئس کنفدراسیون د جوړیدو لامل شوه.
د 1291 کال په مهال، درې کانتونونه - اووري، شوېز او انتر ولدین - د یو بل سره د مرستې لپاره توافق نامه لاسلیک کړه، چې د سوئس کنفدراسیون د جوړیدو اساس وګرځېد. په راتلونکو سلو کلونو کې نور کانتونونه کنفدراسیون ته ورګډ شول، او سوئس د خپلواکې پیاوړي کولو ته ادامه ورکړه.
د 14مې نه تر 16مې پېړۍ کې سوئس په ګڼو جنگي شخړو کې برخه اخیستې، چې د مارینګن جګړه (1476) او د نیوشاتل جګړه (1477) په ګډون دي. دغه بریاوو د سوئس استخدامي ځواکونو شهرت پیاوړی کړ، چې د نورو اروپایي هېوادونو په اردو کې خدمت کوله.
د 16مې پېړۍ په مهال، سوئس د مذهبي اصلاحاتو میدان شو. اولریک زوینګلي په زوریخ کې او جان کالفین په جنیوا کې خپل هېواد د کاتولیکي او پروتستانتي سیمو ترمنځ وویشه. دغه دوره د سوئس مذهبي جنگونو له امله داخلي شخړو ته لاره هواره کړه.
د 19مې پیړۍ له پیل راهیسې، سوئس د عدم مداخلت سیاست ته غاړه کېښوده، او د نړیوالو جنګونو برخه کې یې ځان زیات شو. په 1848 کال کې نوې اساسي قانون تصویب شوې، چې فدرال نظام رامینځته کړه او د شہری حقونه یې تضمین کړل.
سوئس د دواړو نړیوالو جنګونو له لارې بریالۍ توګه تېر شوه، د عدم مداخلت ساتلو سره. د جنګونو وروسته، هېواد مالي مرکز شو او په نړیواله ورځې کې یوه مهمه برخه شوه. سوئس د ملګرو ملتونو د بنسټ ایښودونکی دی او د سولې د عملیاتو کې فعاله ونډه اخلي.
نن ورځ سوئس د خپلې سیاسي ثبات، لوړ ژوند معیارونو او د کلتور متنوعول سره پیژندل کیږي. د هېواد ځانګړی تاریخ، چې د عدم مداخلت او دموکراسۍ اصولو پراساس دی، تاریخپوهانو او د نړۍ په کچه سیلانیانو ته د توجه راجلبوي.