تاریخی انcyclopedia
جنوبی کوریا، رسماً د کوریا جمهوریت، د رښتینې او مختلف تاریخ لري چې زرګونه کاله اوږد دی. په اوږدو کې د پیړیو په تیریدو سره، دې سیمې ډیر بدلونونه، جګړې او سیاسي بدلونونه لیدلي، چې د عصري کوریا ټولنه یې جوړوله.
په کوریا جزیره کې لومړي آبادۍ شاوخوا 7000 کاله مخکې له زېږیدو راهیسې رامنځ ته شوې. دې ټولنو په تدریجي توګه د درې کوریا ریاستونو: کوګوریا، پاکچې او شلا په شمول، پیچلي ټولنو ته وده ورکړه. دا ریاستونه د سرحد او سرچینو کنټرول لپاره سره سیالي کوله، چې دې ته د جګړو او متحداتو لامل شو.
په 668 کې شلا جزیره متشکلفه کړه، چې لومړی متحد کوریا امپراتورۍ رامنځته کړه. دا یووالی د یوې نوې دورې پیل و چې د متحد شلا دورې په نوم پیژندل کیږي، چې تر 935 کاله پورې یې دوام درلود. دا دوره د کلتور، هنر او بودییزم د ودې وخت و.
د شلا د ویلېدو وروسته د کوریا په سرزمین کې د کوریو د dinasti رامنځته شوه، چې له 918 نه تر 1392 کال پورې حاکم و. په دې وخت کې لومړی کوریا پوهنتون تاسیس شو، او همدارنګه ځانګړي هنري او ادبي آثار رامینځته شول، لکه "تریپیتاکا" - د بودییزم مقدس متنونه.
له 1392 څخه تر 19 پیړۍ پورې د کوریا په سرزمین کې د چوسون dinasti حاکمیت وکړ. دا دوره د پام وړ ټولنیزو، کلتوري او سیاسي بدلونونو وخت و. چوسون د کنفسیانیزم د بنسټیزو فلسفي سیسټم په توګه رامنځته کړه، چې د ټولنې جوړښت او تعلیم باندې تاثیر وکړ. په دې دوره کې همدارنګه د کوریا لیکول، چې هانګول نومیږي، رامنځته شول.
په 1910 کال کې کوریا د جاپان له خوا الحاق شوه، چې دا د سختو استعمارۍ حاکمیت لامل شو. کوریايي خلک د سرکوب سره مخ شول، او د ډیر کلتورونه او روایتونه سرکوب شول. په 1945 کال کې، د دویمې نړیوالې جګړې په پای کې جاپان سره د ناکامۍ وروسته، کوریا آزاد شوه، مګر ډیر ژر په دوو نفوذ زونونو تقسیم شوه: شمالی، چې د شوروی اتحاد تر کنټرول لاندې و، او جنوبی، چې د متحده ایالاتو تر کنټرول لاندې و.
په 1950 کال کې د کوریا جګړه پیل شوه، چې پکې شمالی کوریا د زور په کار د هېواد متحدول هڅه وکړه. دې جګړې په 1953 کال کې پای ته ورسېده، مګر د کوریا جزیره لاهم تقسیم پاتې شوه. دا تقسیم دوه بیلا بیلې نظامونه رامنځته کړل: سرمایه داری جنوبي کوریا او کمونیستي شمالي کوریا.
د جګړې وروسته جنوبی کوریا سختې دورې تیرې کړې، چې د اقتداریت لرونکی رژیمونه او سیاسي ناپایداري شامل وه. مګر د 20م پیړۍ په پای کې هېواد د پام وړ اقتصادي وده ترلاسه کړه، او د نړۍ د تر ټولو چټک پرمختګ کوونکو اقتصادونو یو شو. د اقتصادي پ blossud د "کوریا اقتصادي معجزه" په نوم یادېږي.
په 1987 کال کې په جنوبی کوریا کې لومړۍ دموکراتیکې ټاکنې ترسره شوې، چې دا د هېواد په سیاسي تاریخ کې یوه مهمه لاره وه. له هغه راهیسې، جنوبی کوریا خپل دموکراتیکې موسسې پیاوړي کړې او په نړیوالو چارو کې فعاله برخه اخیستونکي شوې، او همدارنګه خپل کلتور او ټیکنالوژۍ ته وده ورکوي.
جنوبی کوریا د خپل شتمن کلتوري میراث لپاره پیژندل کیږي، چې موسیقي، سینما او خوراکیت شامل دي. د کوریا لړۍ (Hallyu) په ټوله دنیا کې شهرت پيدا کړ، چې د K-pop، دورامو او کوریايي پخلي له لارې د کوریا کلتور خپوروي. د هېواد کلتور لاهم د انسانانو پام او دلچسپي راجلبوي.
د جنوبی کوریا تاریخ یوه د جګړې، ثابت قدمۍ او تبدیلۍ تاریخ دی. سره له دې چې سخت وختونه تیریږي، کشور د سختیو سره بریالی شو او د نړیوال صحنې په یو له مهمو لوبغاړو بدل شو. جنوبی کوریا به پاتی شي چې پرمختګ وکړي، خپل یکتا کلتوري میراث وساتي او د عصري لاسته راوړنو ته ارزښت ورکړي.