تاریخی انcyclopedia
د زیمبابو تاریخ د پېښو ډک دی چې د هیواد کلتور او ټولنه یې جوړ کړي دي. زیمبابو چې په افریقا کې د جنوبي برخې کې موقعیت لري، د خپلو لرغونی تمدنونو، استعماري ماضی او د آزادۍ مبارزې لپاره پیژندل کیږي. په دې مقاله کې، موږ به د زیمبابو له تاریخ کلیدي مراحلو ته لاړ شو، په کې د پخوانیو وختونو، استعماری او معاصر دورې شاملې دي.
هغه زمینې چې نن زیمبابو جوړوي، د خلکو لخوا له 100,000 کالو څخه زیاتو مخکې آبادې شوې. د لرغونو ښکارګرو او ټولونکو شتون د غارونو په نقاشیو کې څرګند دی. شاوخوا 2000 کاله مخکې له مسیحیت، دلته لومړني کرنیزې ټولنې رامینځته شوې. لوی قبیلې، لکه شوناو او ندیبلی، په سیمې کې غالب شول.
له 11 مې پیړۍ راهیسې، د زیمبابو په سیمه کې د "زیمبابو لوی تمدن" په نوم یوه پیچلې تمدن رامینځته شوه. دغه کلتور له خپلو ستره ډبرینو جوړښتونو سره مشهور و، چې په کې د زیمبابو لوی قلعه شامل ده، چې ښایي د سوداګرۍ، ادارې او دین مرکز په توګه خدمت کړی وي.
د 19 مې پیړۍ په پای کې، د اروپایي قدرتونو د استعماري پراختیا له امله د افریقا سیاسي نقشه بدله شوه. د 1880مو کلونو کې، برتانوي سوداګر سسیل رودس د جنوبي افریقا لپاره پراختیا ته لاړ، چې د رودزیا مستعمرې رامینځته کېدو لامل شو. په 1890 کې، برتانوي جنوبي افریقا کمپنۍ (بی.یو.اې.سي) د ځمکو نیولو لپاره یوه اکتشافي سفر واستاوه، چې د زیمبابو د استعماري کیدو پیل و.
برتانوي اداري د ځمکو د اصلاحاتو یوه سیسټم وکاروه، چې د اصلي خلکو څخه ځمکې غصب شوې او سپین مهاجرینو ته ورکړل شوې. دې په محلي قبیلو کې نارضایتي رامینځته کړه او د ندیبلی د 1896 کلن بغاوت په شمول مختلفو بغاوتونو ته لاره ومونده.
د 20 مې پیړۍ په لومړیو کې، د تورو خلکو د حقوقو لپاره مبارزه پیاوړې شوه. په 1965 کې، سپینې اقلیت یوه یوازی آزادۍ اعلان کړه، چې د هیواد نړیوال انزوا لامل شو. د دې په ځواب کې، د تورو مشرانو لکه روبرټ موګابه او جوشوا نګومو، مسلح مقاومت تنظیم کړل.
مسلحې مبارزه په 1970مو کلونو کې روانه وه او د وینو تویدو شخړو ته یې لاره هواره کړه. په 1980 کې، د اوږدې آزادۍ جګړې وروسته، زیمبابو د آزاد جمهوری په توګه پیژندل شوه. روبرټ موګابه د لومړي وزیر په توګه وټاکل شو او تر 1987 پورې پدې دنده کې و، کله چې هغه ولسمشر شو.
د موګابه د حکومت دوره د اقتصادي ودې په شمل مشخص شوې، مګر ژر یې هېواد له ډیرې ستونزو سره مخ شو، لکه فساد او اقتصادي بې ثباتي. د زیمبابو اقتصاد، چې د کرنې پر بنسټ والړ و، د بدې سیاسي پریکړو او زوره ویشلو له امله له خرابیدو سره مخ شو، چې د توليد کچه یې کمزورې کړه.
د 2000مو کلونو په پیل کې، زیمبابو د اقتصادي کړکېچ سره مخ شو. تورم خپل ریکارډي کچې ته رسید، او د هیواد ګڼ شمیر اوسیدونکو د خوندیتوب او خدماتو کمښت سره مخ شول. سیاسي بې ثباتي او پر مخالفینو د زیانونه هم ورځنۍ حقیقي حالت جوړ شو.
په 2017 کې، موګابه د یوه نظامي کودتا په پایله کې له صحنې څخه وتلو، چې د هیواد لپاره نوې فرصتونه پرانیستې. ایمرسون منانګاګوا نوې ولسمشر شو او د اقتصاد د بیا رغونې او د نړیوالو ټولنې سره د اړیکو د ښه کولو لپاره اصلاحاتو وعده وکړه. مګر چیلنجونه لکه فساد، بې وزلي، او د کرنیزې څانګې د اصلاحاتو اړتیا لا هم موجوده ده.
زیمبابو بې نظیر طبیعي شتمنۍ او د اقتصادي وده لپاره ظرفیت لري. د هیواد راتلونکی د حکومت توان او د مؤثره اصلاحاتو په عملي کولو پورې تړاو لري، ترڅو ثبات او پرمختګ یقیني کړي.
د زیمبابو تاریخ یوه پیچلې او څو جنبه ایزه دی، چې د آزادۍ د مبارزې، کلتوري میراث او معاصر چیلنجونو سره ډکه ده. سره له سختیو، هیواد د بشري حقوقو په درناوي او پایدار پرمختګ باندې د غوره راتلونکې لپاره هیله لري.