Sovyet dönemi, Kazakistan tarihinin 1920'de Kazakistan'ın Sovyet Rusya'nın bir parçası haline gelmesi ile başlayıp, 1991'de Kazakistan'ın bağımsızlığını ilan etmesiyle sona eren dönemini kapsar. Bu dönem, Kazak halkının yaşamı ve ülkenin gelişimi üzerinde derin bir etki bırakan önemli siyasal, ekonomik ve sosyal değişimlerle karakterizedir.
Sovyet İktidarının Kurulması
1917 Ekim Devrimi ve İç Savaş sonrasında, Kazakistan topraklarında farklı siyasal güçler arasında iktidar mücadelesi başlamıştır. 1920 yılında Sovyet iktidarı tesis edilmiş ve Kazakistan, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin (RSFSC) bir parçası olmuştur. Bu dönemin önemli olayları arasında şunlar bulunmaktadır:
İç Savaş — Kazakistan topraklarında Kızıllar ve Beyazlar arasında aktif çatışmalar yaşanmış ve bu durum nüfus arasında önemli kayıplara yol açmıştır.
Ulusal Politika — ulusallaştırma politikası uygulanmaya başlanmış ve bu durum Kazak Sovyet kimliğinin oluşumuna katkıda bulunmuştur.
Kazakistan A.Ş.R.'nin Kurulması — 1920 yılında Kazak Sovyet Özerk Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuş ve 1936 yılında SSCB içinde tam haklı bir cumhuriyet olmuştur.
Ekonomik Gelişme
1920-1930'lu yıllarda Kazakistan'ın sanayileşmesi başlamış ve bu, bölgenin ekonomik gelişiminde önemli bir aşama olmuştur. Ekonomik gelişimin ana yönleri arasında:
Kolektivizasyon — 1920'lerin sonlarında tarımda kolektivizasyon politikası başlamış ve bu durum tarım kooperatiflerinin ve devlet çiftliklerinin kurulmasına yol açmıştır. Bu süreç, baskılar ve kıtlık ile beraber olmuştur.
Sanayileşme — madencilik, metalurji ve hafif sanayinin gelişimi, özellikle Karaganda, Almatı ve Üskemen gibi şehirlerde olmuştur.
Ulaşım ve Alt Yapı — demir yollarının inşası, iletişim ve altyapının geliştirilmesi ekonomik büyümeye katkıda bulunmuştur.
Bununla birlikte, elde edilen başarılara rağmen, kitlesel kolektivizasyon önemli sosyal ve ekonomik sorunlara yol açmış, 1932-1933 dönemindeki kıtlık sonucunda çok sayıda insan hayatını kaybetmiştir.
Sosyal Değişim
Sovyet dönemi Kazakistan'da önemli sosyal değişimlerle de karakterizedir. Başlıca unsurlar arasında:
Eğitim — nüfusun kitlesel olarak eğitilmesi sağlanmış, Kazakistan'da okullar ve yüksek eğitim kurumlarının sayısı artmış ve bu durum okuryazarlığın yükselmesine katkıda bulunmuştur.
Sağlık — sağlık sistemi geliştirilmiş, tıbbi kuruluşlar kurulmuş ve sağlık koşulları iyileştirilmiştir.
Kültürel Dönüşümler — sanat ve kültür desteklenmiş, tiyatro, sinema ve müzik gelişmiş ve böylece yeni bir Sovyet Kazak kültürü oluşturulmuştur.
Bununla birlikte, kültürel ve sosyal dönüşümler devletin sıkı denetimi altında gerçekleşmiş ve çoğunlukla sosyalist ideolojinin sınırlarıyla sınırlı kalmıştır.
İkinci Dünya Savaşının Etkisi
İkinci Dünya Savaşı (1939-1945) Kazakistan üzerinde önemli bir etki yapmıştır. Savaş sırasında cumhuriyet stratejik ve sanayi merkezi haline gelmiştir:
Sanayi Tesislerinin Tahliyesi — Kazakistan'a SSCB'nin batı bölgelerinden birçok sanayi tesisi tahliye edilmiş ve bu durum ekonominin gelişimine katkıda bulunmuştur.
Nüfusun Seferberliği — binlerce Kazak askerlik hizmetine çağrılmış ve çoğu Büyük Vatanseverlik Savaşı'nda cephelerde savaşmıştır.
İç Cephe Çalışmaları — Kazak halkı iç cephede aktif olarak çalışmış ve orduya gerekli kaynaklar ve ürünler sağlamıştır.
Savaştan sonraki dönem, Kazakistan ekonomisinin yeniden inşası ve daha fazla gelişimi için bir zaman olmuştur.
Siyasi Baskılar ve Kültür
Sovyet dönemi, birçok insanı etkileyen siyasi baskılarla da damgasını vurmuştur:
Stalin Baskıları — 1930'lu yıllarda ve savaş sonrası dönemde toplu tutuklamalar, baskılar ve sürgünler gerçekleşmiş, hem Kazakları hem de diğer etnik grupları etkilemiştir.
Ulusal Bilinç — baskılara rağmen, Kazakistan'da edebiyat, sanat ve sosyal yaşamda kendini gösteren bir ulusal bilinç oluşmuştur.
Kültür — Kazak tiyatrosu, edebiyatı ve müziğinin gelişimi, sanat özgürlüğünün kısıtlanmasına rağmen, Kazak kültürünün korunmasına ve gelişmesine katkıda bulunmuştur.
Kazakistan'ın Bağımsızlığı
Sovyet dönemi, 1991'de SSCB'nin dağılmasıyla sona ermiştir. Kazakistan, 16 Aralık 1991'de bağımsızlığını ilan ederek, ülkede meydana gelen uzun süreçteki siyasi ve sosyal değişimlerin bir sonucu olarak daha bağımsız bir devlet haline gelmiştir. Bağımsız Kazakistan'ın başlıca başarıları şunlardır:
Sovereign Devletin Kurulması — Kazakistan, kendi politikası ve ekonomisi olan bağımsız bir devlet haline gelmiştir.
Ulusal Kimliğin Gelişimi — SSCB'nin dağılmasının ardından Kazak kültürü ve dilinin yeniden inşası ve geliştirilmesine başlanmıştır.
Ekonomik Reformlar — piyasa ekonomisine geçiş ve diğer ülkelerle yeni ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi.
Sonuç
Sovyet döneminde Kazakistan, birçok değişim ve dönüşümü kapsayan ülkenin tarihindeki önemli bir sayfa olmuştur. Zor denemelere rağmen, Kazak halkı kültürünü ve kimliğini koruyarak, 1991 yılında bağımsız bir devlet kurma temellerini atmıştır.
Tarih Ansiklopedisi