Tarih Ansiklopedisi
Peru ekonomisi, Latin Amerika'nın en dinamik gelişenlerinden biri olup, büyüme potansiyeli yüksek olmasına rağmen belirli zorluklarla karşı karşıyadır. Ülke, zengin doğal kaynaklara, gelişmiş tarım ve tarımsal ürünlere, ayrıca büyüyen hizmet ve sanayi sektörlerine sahiptir. Son yıllarda Peru, sürdürülebilir ekonomik büyüme göstermiştir ancak sürdürülebilir kalkınma yolunda eşitsizlik, yoksulluk ve siyasi istikrarsızlıkla ilgili sorunlar devam etmektedir.
Son on yıllarda Peru, Güney Amerika'daki en yüksek büyüme oranlarından birini sergilemektedir. 2023 yılında, ülkenin GSYH'sı yaklaşık 226 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiş ve bu da onu bölgedeki en büyük ekonomilerden biri yapmıştır. Ekonomik büyüme büyük ölçüde bakır, altın, petrol ve doğal gaz gibi doğal kaynakların ihracatına bağlıdır. Bununla birlikte, ülke hizmet, sanayi ve tarım sektörlerini de aktif olarak geliştirmektedir.
2023 yılında GSYH büyümesi yaklaşık %3,7 olarak gerçekleşmiştir; bu durum, küresel ekonomik zorluklar ve iç siyasi sorunlara rağmen olmuştur. Peru, Pasifik Okyanusu'na yakınlığı sayesinde ticaret açısından avantajlı bir konumda olup, liman şehirlerinin gelişimine ve Asya ülkeleriyle olan ticaretin genişlemesine katkıda bulunmaktadır. Bu durum ayrıca, özellikle madencilik sektörü olmak üzere ülkeye yabancı yatırımların artmasına yardımcı olmaktadır.
Peru, ekonomisi büyük ölçüde doğal kaynaklara bağımlı olan bir ülkedir. GSYH yapısında en büyük payı maden çıkarma, tarım ve sanayi almaktadır. Her bir sektörün ülke ekonomisinde kendine özgü özellikleri ve önemli rolleri vardır.
Madencilik sektörü, Peru ekonomisinin ana itici güçlerinden biridir; özellikle bakır, altın, gümüş ve diğer metalleri çıkarmada. Peru, dünya çapında bakır ve altın üretiminde önde gelen ülkelerden biri olup, devlet hazinesine önemli gelirler sağlamaktadır. 2022 yılında ülke 2,5 milyon tonun üzerinde bakır üretmiş olup, bu da dünya üretiminin yaklaşık %10'unu oluşturmaktadır.
Madencilik sektörü, büyük yabancı yatırımları çekmeye devam etmektedir; ancak maden çıkarma işlemleri de bazı çevresel sorunlar ve yerel topluluklarla gerginliklere yol açarak zaman zaman sosyal protestoların patlak vermesine neden olmaktadır.
Peru tarımı da ekonomi için büyük önem taşımakta olup, özellikle kahve, asarola (yaban mersini), muz, patates, pirinç ve mısır gibi ürünlerin ihracatı bağlamında önemlidir. Peru, dünyada organik kahve ihracatında en büyük ve ABD'ye egzotik meyve tedarikinde ikinci büyük tedarikçi konumundadır.
Ülkenin tarım sektörü, GSYH içinde daha küçük bir paya sahip olmasına rağmen, özellikle kırsal alanlarda önemli ölçüde istihdam yaratma etkisi taşımaktadır. Sürdürülebilir tarım ve kırsal altyapıyı iyileştirmeye yönelik programlar, verimliliği artırmak ve iklim değişikliğinin kırsal nüfus üzerindeki etkisini en aza indirmek amacıyla gelişmeye devam etmektedir.
Tekstil, kimya sanayisi ve gıda işleme gibi işlenmiş ürünler de ekonominin önemli bir parçasıdır. Ancak, madencilik sektörü ve tarıma kıyasla Peru'daki sanayi daha az gelişmiştir. Ülke hükümeti, bilişim teknolojileri, biyoteknoloji ve finansal hizmetler gibi yeni sektörleri geliştirerek ekonomiyi çeşitlendirmek için aktif bir şekilde çalışmaktadır.
Peru ekonomisi, aktif dış ticaret sayesinde küresel ekonomik süreçlere yakından entegre olmuştur. Ülke, Çin, ABD, Kanada, Japonya ve Avrupa Birliği ülkeleri gibi birkaç büyük ticaret ortağına sahiptir. Özellikle mineral kaynaklar, Peru ekonomisi için büyük öneme sahiptir.
Temel ihraç ürünleri, mineraller ve tarımsal ürünlerdir. Peru'nun özellikle bakır, gümüş ve altın gibi metallerin ihracatı, ülke gelirlerinin ana payını oluşturmaktadır. Çin, Peru'nun en büyük ticaret ortağıdır ve ülkenin toplam ihracatının %30'dan fazlasını, büyük ölçüde madencilik ürünleri oluşturmaktadır.
Ülke, özellikle madencilik sektöründe yabancı yatırımları da aktif bir şekilde çekmektedir. 2023 yılı itibarıyla, Peru ekonomisine yapılan yabancı yatırımların hacmi 10 milyar ABD dolarını aşmış olup, bu da ülkenin yatırımcılar için çekiciliğini kanıtlamaktadır.
Etkileyici ekonomik büyümeye rağmen, Peru sürdürülebilir gelişimini engelleyen bir dizi sorunla karşı karşıyadır. Ana sorunlardan biri, özellikle kırsal bölgelerde yüksek yoksulluk seviyesidir. Birleşmiş Milletler verilerine göre, ülke nüfusunun yaklaşık %20'si yoksulluk sınırının altında yaşamaktadır ve bu rakam son birkaç yılda önemli ölçüde azalmamıştır.
Sosyal eşitsizlik, hala güncel bir sorun olarak kalmaktadır. Ekonomik büyümeye rağmen, ülkedeki zenginliğin dağılımı son derece eşitsizdir; bu da protestolar ve sosyal kargaşalara yol açmaktadır. Bu sorunun çözümünde önemli bir adım, kırsal kesimde eğitim ve sağlık hizmetlerine erişimi iyileştirmeyi hedefleyen devlet programlarıdır.
Ayrıca, Peru, doğal kaynakların çıkarımıyla ilgili çevresel zorluklarla da karşı karşıya; bu da ormansızlaşma ve nehirler ile göllerin kirlenmesi gibi sorunları içermekte ve bu durum, nüfusun sağlığı ile tarım üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Ekolojik olarak sürdürülebilir işletmelerin geliştirilmesi ve "yeşil" teknolojilerin uygulanması, ekonomik büyüme stratejisinin önemli bir parçası haline gelmektedir.
Peru'nun mali sistemi her yıl gelişmekte olup, şu anda ülke, nispeten istikrarlı bir bankacılık sektörüne sahiptir. Peru Merkez Bankası, enflasyonu ve faiz oranlarını aktif bir şekilde düzenleyerek ekonomik istikrarın korunmasına yardımcı olmaktadır. Peru solunun (PEN) döviz kuru, küresel ekonomik dalgalanmalara ve iç zorluklara rağmen nispeten istikrarlıdır.
Peru'daki bankacılık sektörü aktif bir şekilde gelişmekte olup, bugün hem ulusal hem de uluslararası bankalar bulunmaktadır. Kredi ve bankacılık hizmetleri, hem büyük işletmeler hem de bireyler için erişilebilir durumdadır. Son yıllarda, elektronik ödemeler ve çevrimiçi bankacılık alanında bir büyüme gözlemlenmektedir.
Peru ekonomisinin geleceği birkaç faktöre bağlıdır. Öncelikle, ülke, madencilik sektörünü geliştirmeye ve yatırımları çekmek için altyapıyı iyileştirmeye devam edecektir. İkincisi, ekonomi çeşitlendirilmesi, yüksek teknolojiler, finansal hizmetler ve sürdürülebilir tarım gibi önemli alanlara yönelmek olacaktır.
Önümüzdeki yıllar için ekonomik tahminler, büyümenin devam edeceğini göstermekte; ancak bu büyümeyi etkileyen önemli bir faktör, siyasi istikrar ve hükümetin iç sosyal ve ekonomik sorunlarla başa çıkma yeteneği olacaktır. Altyapı, eğitim ve sağlık alanındaki projelerin uygulanması da uzun vadeli büyüme için önemli bir değer taşıyacaktır.
Peru ekonomisi, toplumsal adaletsizlik, çevresel sorunlar ve siyasi istikrarsızlıkla ilgili zorluklara rağmen sürekli bir büyüme göstermeye devam etmektedir. Tarım, madencilik sektörü ve dış ticaret, büyümenin ana motorları olmaya devam etmekte; ancak Peru aynı zamanda ekonomisini çeşitlendirme konusunda aktif bir şekilde çalışmaktadır. Ülkenin eşitsizlik ve çevresel sürdürülebilirlik sorunlarını aşabilmesi, ekonomik gelişiminin geleceği için yeni fırsatlar sunacaktır.