Tarih Ansiklopedisi
Karl Heinrich Marx (1818-1883) - Alman filozof, ekonom, sosyolog ve siyasi teorisyendir; fikirleri dünya çapında sosyal-ekonomik düşüncenin ve siyasi pratiğin gelişimi üzerinde önemli bir etki yapmıştır. Onun çalışmaları, sınıf mücadeleleri, ekonomi ve tarih üzerine bir anlayış geliştiren Marksist teorinin temelini oluşturmuştur.
Karl Marx, 5 Mayıs 1818'de, Lothringen Dükalığı'nda, Trier şehrinde, Yahudi kökenli bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Babası bir avukattı ve Marx ailesinin sosyal durumu oldukça yüksekti. 1835 yılında Bonn Üniversitesi'ne girmiş, daha sonra Berlin Üniversitesi'ne geçerek felsefe ve politik ekonomi ile ilgilenmeye başlamıştır.
Marx kariyerine gazeteci olarak başlamış ve politika ile ekonomi konularında makaleler yazmıştır. 1843 yılında Paris'e taşınmış ve burada Friedrich Engels ile tanışmıştır; birlikte birçok önemli eserin yazarı olmuşlardır. En bilinen eserlerinden biri, 1848 yılında yazılan "Komünist Manifesto"dur; burada sınıf mücadelesi ana fikri ortaya konmuştur.
Marx'ın en bilinen eserlerinden biri "Kapital"dir; bunun ilk kısmı 1867 yılında yayımlanmıştır. Bu çalışmada, kapitalist sistemi ve onun içsel çelişkilerini analiz etmektedir. Marx, kapitalizmin eşitsizliği ve sömürüyü nasıl yarattığını göz önüne serer ve onun kaçınılmaz çöküşünü öngörmüştür.
Marx'ın çalışmaları, eleştirel ekonomik teorinin temelini oluşturmuş ve ekonomistler ile sosyologlar arasında önemli tartışmalara yol açmıştır. Onun fikirleri sosyalizm ve komünizm gibi yönelimlerin gelişimine etki etmiş, 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başında birçok devrimci hareketin temelini oluşturmuştur.
Marx, zamanının siyasi hayatında aktif bir şekilde yer almıştır. 1864 yılında Nisan Birliği'nin (First International) kurucularından biri olmuştur, bu organizasyon farklı ülkelerden işçileri bir araya getirmektedir. Faaliyetleri, işçi hareketini örgütlemeye ve işçi hakları için mücadeleye odaklanmıştır.
Marx, 1883 yılında öldükten sonra, fikirleri yeni koşullara uyum sağlamaya devam etmiştir. 20. yüzyılda, Marksizm dünya genelinde birçok sosyalist ve komünist hareketin temeli olmuştur. Ancak, Marksist teorilerin yorumlanması ve uygulanması tartışmalara ve anlaşmazlıklara neden olmuştur.
Son on yıllarda, globalleşme, eşitsizlik ve ekonomik krizler ışığında Marx'ın çalışmalarına yenilikçi bir ilgi gözlemlenmektedir. Birçok araştırmacı ve aktivist, onun fikirlerine yeniden yönelerek bunları modern şartlara uyarlamaya çalışmaktadır.
Karl Marx, dünya tarihine ve felsefesine derin bir iz bırakmıştır. Onun çalışmalarının ilgisi ve tartışması devam etmekte, sınıf mücadelesi ve sosyal adalet konusundaki fikirleri günümüzde de geçerliliğini korumaktadır. Marx, sadece bir teorisyen değil, aynı zamanda kendi döneminin aktif bir katılımcısıdır; bu da onu incelemek için daha anlamlı kılmaktadır.