دانشنامه تاریخی
دوره پساسوسیالیستی در آلبانی از سال 1991 آغاز می‌شود، زمانی که در کشور تغییرات قابل توجهی با سقوط رژیم سوسیالیستی و انتقال به اشکال دموکراتیک حکومت به وقوع پیوست. این دوره با تغییرات عمیق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین دشواری‌های ناشی از انتقال از اقتصاد متمرکز به بازار مشخص شد.
در سال 1991 انتخابات آزاد نخست در آلبانی برگزار شد، که در آن ائتلاف مخالف «اتحاد نیروهای دموکراتیک» پیروز شد. این رویداد آغاز دوره جدیدی در زندگی سیاسی کشور بود که با چندحزبی‌گری و آزادی بیان همراه بود. با این حال، دوره انتقال ساده نبود: کشور با عدم ثبات سیاسی، بحران اقتصادی و منازعات اجتماعی مواجه شد.
یکی از نخستین اقدامات دولت جدید تصویب قانون اساسی بود که در سال 1998 در یک رفراندوم تایید شد. قانون اساسی جدید اصول دموکراسی، حقوق بشر و آزادی‌های مدنی را تضمین کرد. با وجود این، در کشور منازعات مرتبط با مسائل قومی و منطقه‌ای ادامه یافت.
انتقال به اقتصاد بازار با اصلاحات اقتصادی عمیق همراه بود. دولت اقدام به خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی و املاک کرد که به عواقب اجتماعی بزرگ منجر شد. به بسیاری از کارگران کار داده نشد و سطح بیکاری به طور قابل توجهی افزایش یافت.
به دنبال اصلاحات اقتصادی، در آلبانی شرکت‌های خصوصی به وجود آمدند، اما رشد اقتصادی کلی همچنان ناپایدار باقی ماند. در اواخر دهه 1990 وضعیت اقتصادی به دلیل بحران مالی سال 1997 بدتر شد، که به اعتراضات وسیع و ناامنی اجتماعی منجر شد.
در پاسخ به بحران، دولت سعی کرد سرمایه‌گذاری‌های خارجی را جذب کند و استراتژی‌های اقتصادی جدیدی را معرفی کند. برنامه اصلاحات به هدف تثبیت اقتصاد و بهبود جو سرمایه‌گذاری بود، اما موفقیت محدود بود به دلیل مشکلات سیاسی و اجتماعی مداوم.
دوره پساسوسیالیستی در آلبانی با عدم ثبات سیاسی و منازعات مشخص شد. در سال 1997 بحران مالی به اعتراضات وسیع منجر شد، که رییس‌جمهور سالی بریشا را مجبور به استعفا کرد. در نتیجه انتخابات سال 1997، حزب سوسیالیست به قدرت رسید که به طور موقت آرامش را برای کشور به ارمغان آورد.
اما نبرد سیاسی بین احزاب مختلف ادامه یافت. منازعات بین جناح‌های راست و چپ فضای بی‌اعتمادی را به وجود آورد که اجرای اصلاحات لازم را دشوار کرد. مواردی از خشونت و سرکوب‌های سیاسی مشاهده شد، که همچنین به وخامت اوضاع کشور کمک کرد.
در سال 1999، در زمان منازعه در کوزوو، آلبانی پذیرای تعداد زیادی پناهنده شد که بار اضافی بر اقتصاد و زیرساخت‌های کشور تحمیل کرد. دولت مجبور به تخصیص منابع برای کمک به پناهندگان شد که روند بهبود پس از بحران مالی را دشوار کرد.
در اوایل دهه 2000، وضعیت در آلبانی به آرامی بهتر شد که باعث افزایش کمک‌های بین‌المللی و سرمایه‌گذاری‌ها گردید. آلبانی به یک شرکت‌کننده فعال در ابتکارات منطقه‌ای تبدیل شد و تلاش کرد تا به اتحادیه اروپا و ناتو بپیوندد. این یک قدم مهم برای کشوری بود که به دنبال بهبود شهرت بین‌المللی خود بود.
در سال 2006 آلبانی وضعیت کاندیدای پیوستن به اتحادیه اروپا را دریافت کرد که گام مهمی در مسیر ادغام بود. دولت به اجرای اصلاحات لازم در زمینه عدالت، مبارزه با فساد و حفاظت از حقوق بشر ادامه داد تا با الزامات اتحادیه اروپا مطابقت یابد.
در سال 2014 آلبانی به طور رسمی وضعیت کاندیدای پیوستن به ناتو را به دست آورد، که نشان دهنده تمایل آن به همکاری نزدیک‌تر با کشورهای غربی بود. آلبانی شرکت‌کننده در برنامه «شراکت برای صلح» بود و در عملیات‌های صلح‌سازی تحت سرپرستی ناتو مشارکت داشت.
دوره پساسوسیالیستی همچنین با تغییرات اجتماعی قابل توجهی همراه بود. در آلبانی تغییراتی در آموزش، بهداشت و سایر زمینه‌ها به وقوع پیوست. آموزش به طور بیشتری در دسترس قرار گرفت، اما مشکلات مربوط به کیفیت و کمبود منابع همچنان مسئله‌ساز باقی مانده بودند.
آلبانی همچنین با مشکلات مهاجرت مواجه شد: بسیاری از شهروندان به دنبال شرایط بهتر زندگی به خارج رفته‌اند. این روند بر اقتصاد و وضعیت جمعیتی کشور تأثیر گذاشته و چالش جدی برای دولت به وجود آورد.
دوره پساسوسیالیستی در آلبانی زمان تغییرات و چالش‌های قابل توجهی بود. این کشور توانست بر بسیاری از دشواری‌ها غلبه کند، که با انتقال به دموکراسی و اقتصاد بازار همراه بود. اما منازعات سیاسی مداوم، مشکلات اقتصادی و چالش‌های اجتماعی به تلاش‌های بیشتر دولت و جامعه برای دستیابی به توسعه پایدار و ادغام در اروپا را می‌طلبد. درس‌های این دوره همچنان актуال و مهم برای آینده آلبانی باقی مانده است.