دانشنامه تاریخی
الفباء آشوری یک سیستم نشانه‌ها است که در پادشاهی باستانی آشور، که در سرزمین عراق امروزی قرار داشت، استفاده می‌شد. این الفباء بر پایه زبان اکدی توسعه یافته و یکی از اشکال خط میخی بود که در میان‌نهرین، بیشترین کاربرد را داشت.
آشور به عنوان یک دولت قدرتمند، در دوره‌ای از پایان هزاره سوم قبل از میلاد تا قرن هفتم قبل از میلاد وجود داشت. الفباء آن در زمینه نیاز به ثبت و ضبط رویدادهای مهم، مانند جنگ‌ها، مراسم مذهبی و امور اقتصادی به وجود آمد. ابتدایی‌ترین اسناد کتبی به حدود سال ۲۵۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد.
خط میخی یک سیستم نشانه‌ها است که بر روی لوح‌های سفالی با استفاده از ابزاری خاص — چوب‌دستی نی‌دار با سر برشی — حکاکی می‌شد. نشانه‌ها به شکل میخ‌ها هستند که از این‌رو به این نام معروف شده‌اند. خط میخی فقط برای زبان آشوری استفاده نمی‌شد، بلکه برای زبان‌های اکدی، سومری و سایر زبان‌های منطقه نیز به کار می‌رفت.
نشانه‌های خط میخی می‌توانند نمایانگر صداهای مستقل (فونم‌ها) یا کل واژه‌ها (لوگورام‌ها) باشند. این امر سیستم را به‌طور خاصی انعطاف‌پذیر می‌کند و به نشانه‌ها اجازه می‌دهد تا برای ایجاد واژه‌ها و عبارات جدید ترکیب شوند. در خط میخی آشوری تقریباً ۶۰۰ نشانه مختلف شناسایی می‌شود که بسته به زمینه استفاده می‌شدند.
الفباء آشوری برای ثبت انواع مختلف متون استفاده می‌شد، از جمله:
برخی از معروف‌ترین مثال‌های الفباء آشوری شامل ثبت‌های مربوط به حملات نظامی شاه آشوربانیپال است که در قرن هفتم قبل از میلاد حکومت کرد. کتابخانه او در نینوا شامل بسیاری از لوح‌های با متون ادبی، تاریخی و علمی بود که این امر به‌عنوان سهمی مهم در فرهنگ جهانی تلقی می‌شود.
با سقوط امپراتوری آشوری در پایان قرن هفتم قبل از میلاد، استفاده از الفباء آشوری کاهش یافت. با ظهور امپراتوری نو بابل و تقویت سایر تأثیرات فرهنگی، خط میخی به تدریج جای خود را به اشکال دیگر نوشتاری مانند سیستم‌های الفبایی داد.
امروز الفباء آشوری موضوع مطالعه باستان‌شناسان، تاریخ‌نگاران و زبان‌شناسان است. تحقیقات علمی به احیای دانسته‌های گمشده درباره فرهنگ و زندگی مردم باستانی آشوری کمک می‌کند و همچنین درک از تکامل الفبا را به طور کلی گسترش می‌دهد.
با توسعه فناوری‌هایی مانند گرافیک کامپیوتری و پایگاه‌های داده، پژوهشگران قادر به رمزگشایی متون باستانی به‌طور مؤثرتر هستند. روش‌های مدرن تحلیل امکان شناسایی جنبه‌های جدید زبان و فرهنگ آشور را فراهم می‌آورد که این امر زمینه‌های جدیدی را برای درک اهمیت آن در تاریخ بشریت ایجاد می‌کند.
الفباء آشوری بخشی مهم از میراث تمدن باستانی است که تأثیر قابل توجهی بر توسعه الفبا به‌طور کلی داشته است. درک این سیستم نشانه‌ها نه تنها به احیای تاریخ آشور کمک می‌کند، بلکه دیدی کلی درباره توسعه فرهنگ و هوش بشری فراهم می‌آورد.