دانشنامه تاریخی
جمهوری کنگو، واقع در آفریقای مرکزی، کشوری چند زبانه است که در آن گروه های زبانی و لهجه های مختلفی وجود دارد. تنوع زبانی این کشور بخشی مهم از میراث فرهنگی آن است و همچنین نقش قابل توجهی در زندگی روزمره شهروندان ایفا می کند. وضعیت زبانی در کنگو نتیجه عوامل تاریخی، فرهنگی و اجتماعی، از جمله تأثیر استعمار، وجود چندین گروه قومی و تلاش برای حفظ زبان های محلی است. در این مقاله به بررسی زبان های اصلی رواج یافته در کنگو و همچنین نقش آن ها در زندگی اجتماعی و فرهنگی کشور پرداخته می شود.
زبان رسمی جمهوری کنگو فرانسوی است. این موضوع میراث استعمار کشور را منعکس می کند، زیرا کنگو تا دریافت استقلال در سال 1960 مستعمره فرانسه بود. زبان فرانسوی به طور گسترده ای در اداره دولتی، آموزش، رسانه ها و همچنین در ارتباطات بین قومی مورد استفاده قرار می گیرد. این زبان پیوندی میان گروه های قومی مختلف است که به زبان های مختلف صحبت می کنند و نقش مهمی در ایجاد وحدت دولتی ایفا می کند.
با این حال، به رغم وضعیت رسمی زبان فرانسوی، این زبان زبان مادری اکثر شهروندان کشور نیست. زبان فرانسوی به شدت زبان طبقات اجتماعی بالا است و همچنین برای کسانی که به منابع آموزشی و فرهنگی دسترسی دارند. در عین حال، برای بیشتر جمعیت کشور، زبان های محلی زبان مادری هستند که نقش مهمی در زندگی روزمره و فرهنگ سنتی دارند.
جمهوری کنگو جامعه ای چند زبانه است که در کنار زبان فرانسوی، تعدادی از زبان های محلی نیز استفاده می شوند. گروه های قومی اصلی کشور شامل کنگو، مومبوتی، تیکا، باکا و همچنین دیگر جوامع قومی هستند که به زبان های مادری خود صحبت می کنند. در کشور بیش از 50 زبان وجود دارد که به خانواده های زبانی مختلفی تعلق دارند، از جمله بنویه-کانگا و دیگران.
یکی از رایج ترین زبان های محلی زبان لینگالا است که به عنوان زبان بین قومی مورد استفاده قرار می گیرد، به این معنی که این زبان توسط نمایندگان گروه های قومی مختلف صحبت می شود. لینگالا به طور گسترده ای در مناطق شمالی و مرکزی کشور رواج دارد و همچنین یکی از زبان های رسمی در جمهوری دموکراتیک کنگو همسایه است. این زبان در زندگی روزمره، در بازار، در ارتباط با مقامات و در رسانه ها استفاده می شود. همچنین لینگالا زبان موسیقی محبوب در کنگو است که به گسترش و محبوبیت آن در میان جوانان کمک می کند.
دیگر زبان مهم در کشور کیتوبا است که همچنین زبان ارتباط بین قومی در مناطق جنوبی و مرکزی کنگو است. کیتوبا به طور گسترده ای در تعدادی از جوامع محلی استفاده می شود و به طور فعال در فرهنگ عامه، از جمله در فولکلور، موسیقی و رقص بکار می رود. این زبان زبان سازمان های مذهبی نیز است و در سیستم آموزش ابتدایی استفاده می شود.
در میان دیگر زبان های محلی قابل توجه باید به زبان هایی چون موکونگو، مبلونگو و تومبو اشاره کرد که در نقاط مختلف کشور رواج دارند. این زبان ها نقش مهمی در فرهنگ و سنت های گروه های قومی مربوطه دارند. با این حال، آن ها به اندازه لینگالا یا کیتوبا گسترده نیستند و عمدتاً در مناطق جغرافیایی محدود استفاده می شوند.
وضعیت زبانی در کنگو نتیجه تماس های زبانی چند صد ساله ای است که در این کشور رخ داده است. استعمار فرانسه که منجر به گسترش زبان فرانسوی شد، تأثیر قابل توجهی بر زبان های محلی و فرهنگ داشت. زبان فرانسوی به حوزه های اداری، آموزشی و فرهنگی نفوذ کرد که از یک سو، ادغام کشور در جامعه بین المللی را تضمین کرد، اما از سوی دیگر، تأثیراتی بر حفظ و توسعه زبان های محلی گذاشت.
زبان های محلی در کنگو اغلب حاوی عناصر زبان فرانسوی هستند که آن ها را «کرئولیزه» کرده و همزیستی چند صد ساله دو فرهنگ را منعکس می کند. به نوبه خود، زبان فرانسوی، با وجود نقش خود در حوزه های رسمی و تجاری، اغلب واژه ها و عبارات را از زبان های محلی قرض می گیرد. این تأثیرات دو طرفه ثروت زبانی منحصر به فردی را ایجاد می کند که می توان در زندگی روزمره کشور مشاهده کرد.
در چند دهه اخیر، جمهوری کنگو اقداماتی برای بهبود وضعیت زبانی کشور انجام داده است. یکی از جهات کلیدی، توسعه و حمایت از زبان های محلی، استفاده از آن ها در آموزش و تلویزیون و همچنین ایجاد شرایطی برای حفظ و ترویج آن ها در میان نسل های جدید است. در تعدادی از مدارس و دانشگاه های کشور برنامه هایی اجرا می شود که یادگیری زبان های محلی را به همراه زبان فرانسوی ارائه می دهد. این امر به حفظ هویت فرهنگی گروه های قومی مختلف و تحکیم تعامل بین قومی کمک می کند.
علاوه بر این، در برخی مناطق کشور، به ویژه در مناطق روستایی، زبان های محلی به عنوان زبان آموزش در سطوح ابتدایی استفاده می شوند که به یادگیری بهتر و تقویت ارتباط بین کودکان و فرهنگشان کمک می کند. با این حال، در سطوح بالاتر آموزش و در حوزه رسمی، زبان فرانسوی همچنان زبان غالب باقی می ماند که برای کسانی که امکان تحصیل به زبان فرانسوی را ندارند مشکلاتی ایجاد می کند.
وضعیت زبانی در کنگو همچنین در رسانه ها و هنر انعکاس می یابد. در تعدادی از ایستگاه های رادیویی و تلویزیونی، تنها زبان فرانسوی استفاده نمی شود، بلکه زبان های محلی نیز مورد استفاده قرار می گیرند که به وسیله آن این امکان فراهم می شود که مخاطبیت وسیع تری ایجاد شود. لینگالا و کیتوبا غالباً در موسیقی محبوب و برنامه های نمایشی استفاده می شوند و فضای فرهنگی منحصر به فردی را ایجاد می کنند که نه تنها در داخل کشور بلکه فراتر از آن نیز محبوب می شود.
میراث فرهنگی کنگو، از جمله موسیقی، رقص و نمایش های تئاتری نیز به شدت با زبان ها مرتبط است. زبان های محلی در انتقال سنت ها، آداب و داستان ها نقش مهمی دارند که آن ها را به بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ ملی تبدیل می کند. هویت زبانی به عنوان یک عنصر مهم در خلاقیت و هنر به شمار می رود و امکان ابراز وجود و حفظ سنت ها را فراهم می کند.
وضعیت زبانی در جمهوری کنگو پدیده ای پیچیده و چند بعدی را نمایان می کند که در آن زبان های رسمی و زبان های محلی مختلف نقش مهمی ایفا می کنند. سیاست زبانی کشور به حفظ و توسعه زبان های محلی و همچنین بهبود فرصت های استفاده از آن ها در آموزش و زندگی روزمره معطوف است.