دانشنامه تاریخی
دوکستری بزرگ لیتوانی (VKL) در قرن‌های XIV تا XVII به یک نهاد سیاسی مهم در اروپا مرکزی و شرقی تبدیل شد. این قلمرو شامل مناطق وسیعی از جمله سرزمین‌های اوکراینی بود که تأثیر چشمگیری بر تاریخ، فرهنگ و ترکیب قومی آن‌ها داشت.
در پایان قرن XIII و اوایل قرن XIV در اراضی اوکراین امروزی، که قبلاً تحت کنترل روسیه کی‌یفی بودند، تغییرات جدی آغاز شد. تهاجم مغول و سپس تجزیه قدرت‌های روسی باعث تضعیف شاهزاده‌نشین‌های روسی شد. در این زمان، در شاهزاده‌نشین همسایه لیتوانی، تجمیع قدرت رخ داد که به گسترش آن منجر شد.
در سال 1340، شاهزاده‌نشین گالیچ-وولین، یکی از بزرگ‌ترین نهادها در سرزمین اوکراین، به پادشاهی لهستان تسخیر شد. این رویداد خلا قدرتی ایجاد کرد که دوکستری لیتوانی سریعاً آن را پر کرد و شروع به تصرف سرزمین‌های اوکراینی نمود.
اولین مرحله مهم تصرف سرزمین‌های اوکراینی به دوکستری بزرگ لیتوانی، اشغال شاهزاده‌نشین کی‌یف در سال 1362 بود. شاهزاده لیتوانی، اولگرود، با پیروزی بر تاتارها در نبرد بر روی آب‌های آبی، کنترل بر بخش بزرگی از اوکراین از جمله کی‌یف را تأمین کرد.
به این ترتیب، سرزمین‌هایی شامل امروز مناطق اوکراین، از جمله چرنیکیف، ولین و پودولیا به دوکستری بزرگ لیتوانی پیوستند. این سرزمین‌ها به عنوان یک عنصر مهم در استراتژی سیاسی و اقتصادی لیتوانی و همچنین مرکز تعامل فرهنگی تبدیل شدند.
پس از پیوستن سرزمین‌های اوکراینی به دوکستری بزرگ لیتوانی، یک نظام اداری جدید ایجاد شد. شاهزاده‌های لیتوانی والی‌ها و استوراست‌ها را منصوب می‌کردند که به نمایندگی از دوک بزرگ، بر مناطق حکومت می‌کردند. این امر به ادغام جمعیت محلی در سیستم اداری لیتوانی کمک کرد.
با این حال، علی‌رغم این، سنت‌ها و آداب محلی حفظ شدند. ویژگی مهم تعبیر جمعیتی مختلط بود – ساکنان حتی شامل لیتوانیایی‌ها، اوکراینی‌ها و همچنین جوامع لهستانی و یهودی بودند. چند قومیتی بودن منطقه منجر به تبادل فرهنگی و ترکیب سنت‌های مختلف شد.
اقتصاد سرزمین‌های اوکراینی در دوکستری بزرگ لیتوانی بر پایه کشاورزی، بازرگانی و صنایع دستی بود. شهرهایی مانند کی‌یف، لووتسک و کامینتس-پودولسکی توسعه یافتند و به مراکز تجاری مهم تبدیل شدند. توجه ویژه‌ای به کشت غلات معطوف شد که این سرزمین‌ها را برای اقتصاد لیتوانی با اهمیت ساخت.
تأثیر فرهنگی دوکستری بزرگ لیتوانی نیز قابل توجه بود. نخبگان لیتوانی به طور فعال با جمعیت اوکراینی تعامل داشتند که به گسترش ایمان و فرهنگ ارتدکس کمک کرد. در این زمان، فرهنگ در کی‌یف احیا شد و ادبیات، هنر و معماری توسعه یافتند. صومعه‌های محلی به مراکز آموزشی و زندگی معنوی تبدیل شدند.
علی‌رغم دستاوردها، سرزمین‌های اوکراینی در دوکستری بزرگ لیتوانی با چالش‌های جدی نیز مواجه بودند. درگیری‌ها با کشور‌های همسایه مانند لهستان و مسکو ناپایداری ایجاد می‌کرد. رویداد مهم اتحاد لوبلین در سال 1569 بود که در نتیجه آن دوکستری لیتوانی با لهستان متحد شد که منجر به تضادهایی در میان نخبگان اوکراینی شد.
خود نخبگان اوکراینی (شلاختا) در برابر انتخابی قرار گرفتند: باقی‌ماندن در چارچوب یک دولت واحد یا تلاش برای حفظ استقلال خود. این تضاد یکی از دلایل قیام‌های کازاکی در قرن XVII شد که در نهایت به ایجاد یک دولت کازاک مستقل منجر گردید.
تاریخ سرزمین‌های اوکراینی در دوکستری بزرگ لیتوانی فرآیندی پیچیده و چند وجهی است که بر شکل‌گیری هویت و فرهنگ اوکراینی تأثیر گذاشته است. دوره حاکمیت لیتوانی رد پایی عمیق در حافظه تاریخی گذاشته و همچنان موضوع تحقیق تاریخ‌نگاران و محققان محلی است.
امروز، با نگاهی به این زمان، می‌توان دید که تنوع فرهنگ‌ها و سنت‌ها چگونه به شکل‌گیری میراث منحصر به فرد اوکراینی که همچنان در دنیای معاصر توسعه می‌یابد، کمک کرده است.