دانشنامه تاریخی
اصلاحات پتر مجموعه‌ای از اصلاحات هستند که پتر اول در روسیه در اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم با هدف مدرن‌سازی کشور و تبدیل آن به یک دولت اروپایی انجام داد. این اصلاحات جنبه‌های مختلف زندگی جامعه را تحت تأثیر قرار داد، از جمله اقتصاد، ارتش، مدیریت، فرهنگ و آموزش. پتر اول به ضرورت تغییر سنت‌های کهنه و ساختار جامعه روسی آگاه بود تا روسیه بتواند جایگاه شایسته‌ای در میان قدرت‌های اروپایی به دست آورد.
اصلاحات پتر نتیجه عوامل متعددی بودند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
یکی از اولین اصلاحاتی که پتر اول انجام داد، تغییر ساختار مدیریت دولتی بود:
در سال 1717 سیستم کالج‌ها معرفی شد که جایگزین ارگان‌های قدیمی شد. کالج‌ها ارگان‌های مرکزی مدیریت بودند که به امور مختلف دولتی مانند مالیات، نیروی دریایی، امور داخلی و غیره می‌پرداختند. این اصلاح باعث مرکزی‌سازی قدرت و مدیریت مؤثرتر شد.
پتر اول سیستم محلی‌گرایی را که تعیین می‌کرد که چه کسی می‌تواند به سمت‌های دولتی منصوب شود بر اساس نجابت خانوادگی، لغو کرد. به جای آن یک سیستم مدارج بر اساس شایستگی و خدمت معرفی شد که به تحرک اجتماعی و جذب افراد از طبقات مختلف جامعه کمک کرد.
اصلاحات نظامی بخش مهمی از دگرگونی‌های پتر بودند:
پتر اول آغاز به ایجاد یک ارتش منظم کرد که جایگزین گردان‌های نجبای شد. او خدمت نظامی اجباری برای همه طبقات را معرفی کرد که اجازه داد تا تعداد ارتش افزایش یابد و سازماندهی آن بهبود یابد.
یکی از اهداف اصلی پتر ایجاد نیروی دریایی قوی بود. او ساخت کشتی‌های جدید و تأسیس پایگاه‌های دریایی را سازماندهی کرد. در سال 1700 پایتخت نیروی دریایی روسیه - شهر سن‌پترزبورگ تأسیس شد که به بندر کلیدی روسیه در دریای بالتیک تبدیل شد.
اصلاحات پتر همچنین بر اقتصاد تأثیر گذاشت:
پتر اول به‌طور فعال صنعت را توسعه داد، به‌ویژه متالورژی و تولید منسوجات. او متخصصان خارجی را جذب می‌کرد و کارخانه‌ها و کارگاه‌های جدیدی تأسیس می‌کرد. این اقدامات به روسیه کمک کرد تا تولید را افزایش دهد و ارتش را با کالاهای مورد نیاز تأمین کند.
برای تأمین مالی اصلاحات، پتر اول مالیات‌های جدیدی مانند مالیات سرانه را معرفی کرد که بر روی تمام شهروندان بار مالی ایجاد می‌کرد. این موضوع نارضایتی‌های زیادی در میان دهقانان و شهری‌ها ایجاد کرد، اما به افزایش درآمد خزانه کمک کرد.
پتر اول به‌طور فعال به توسعه تجارت خارجی پرداخت و توافق‌نامه‌های جدید تجاری با سایر کشورها ایجاد کرد. او به تأسیس بازرگانی تشویق می‌کرد و از کارآفرینان حمایت می‌کرد که به رشد اقتصادی کمک کرد.
پتر اول همچنین اقداماتی مهم در زمینه اجتماعی انجام داد:
پتر اول به اهمیت آموزش برای مدرن‌سازی کشور وقوف داشت. او مدارس و مؤسسات آموزشی جدیدی تأسیس و جوانان را برای تحصیل به خارج اعزام می‌کرد. توجه خاصی به تخصص‌های فنی و نظامی می‌شد.
پتر اول به‌طور فعال هنر و فرهنگ را حمایت می‌کرد. او به ساخت ساختمان‌های جدید، از جمله کاخ‌ها و کلیساها، تشویق می‌کرد و هنرمندان و معماران را از اروپا دعوت می‌کرد. این امر به تغییرات قابل توجهی در معماری و فرهنگ روسیه منجر شد.
پتر اول قوانین مربوط به پوشش و ظاهر را که از مدهای اروپایی الهام گرفته شده بود، معرفی کرد. او نجبا را ملزم به کنار گذاشتن لباس‌های سنتی روسی و روی آوردن به سبک اروپایی کرد. این مسئله نشان‌دهنده علاقه پتر اول به ایجاد جامعه‌ای جدید بود که به غرب نزدیک‌تر باشد.
پتر اول اقداماتی برای اصلاح کلیسای ارتدکس روسیه انجام داد:
اصلاحات پتر تأثیر عمیقی بر توسعه روسیه گذاشت. آن‌ها به مدرن‌سازی کشور و تبدیل آن به یک دولت اروپایی کمک کردند، اما همچنین منجر به تغییرات اجتماعی و تنش‌های قابل توجهی شدند.
اصلاحات پتر مرحله‌ای مهم در تاریخ روسیه بودند که پایه‌های توسعه آینده آن را گذاشتند. آن‌ها نشان دادند که تغییرات می‌توانند پیچیده و متناقض باشند، اما بدون آن‌ها کشور نمی‌توانست خود را با شرایط جدید سازگار کند. میراث پتر اول همچنان بر روسیه مدرن تأثیر می‌گذارد.