تاریخی انcyclopedia
عصری مصر یو هیواد دی چې د بډای تاریخ او کلتوري میراث سره، د افریقې او منځني ختیځ ترمنځ کې موقعیت لري. په وروستیو لسیزو کې، مصر د پام وړ سیاسي، اقتصادي او ټولنیزو بدلونونو له لارې تېر شوی چې د دې عصري بڼه جوړوي.
عصری مصر یوه ولسمشرۍ جمهوریت دی، چیرته چې ولسمشر د دولت او حکومت مشر دی. د هیواد سیاسي سیستم له ۲۰۱۱ کال راهیسې، د انقلابي وروسته، بنسټیز بدلون کړی. لومړی یو موقتي حکومت جوړSho، بیا په ۲۰۱۲ کال کې ټاکنې وشوې، چې په کې اسلامي جماعت بریالی شو. مګر د ۲۰۱۳ کال په اوږدو کې د ګڼ شمېر احتجاجونو وروسته، نظامي coup وشو، چې له امله یې جنرال عبدالفتاح السیسی واک ته ورسید.
له هغې راهیسې، ولسمشر السیسی د سیاسي ژوند پر سر د سخت کنترول سیاست چلوي. دا په کې د اپوزیسیون ځپلو، د دې خبرې او رسنیو آزادۍ محدودولو، او همدارنګه د فعالینو او سیاسي مخالفینو د نیولو پاملرنه شته. که څه هم ډیری مصریان د السیسی ملاتړ کوي، د دې امنیت او ثبات د تامین لپاره، نړیوال سازمانونه او بشري حقونو مدافعینو د هغه رژیم د بشري حقونو د سرغړونو سرغړونه کړې.
د مصر اقتصاد د افریقې او منځني ختیځ يو له تر ټولو لویو اقتصادونو څخه دی. هیواد متنوع اقتصادي بنسټ لري، چې د کرنیو، صنعت او خدماتو په شمول دی. د اقتصاد اساسي سکتورونه د تیلو او ګازو استخراج او پروسس، سیاحت، او همدارنګه کرنه ده، چې د دې هیواد د خوړو امنیت لپاره لاهم مهمه ده.
د ۲۰۱۱ کال له انقلاب وروسته، د مصر اقتصاد څو ستونزو سره مخ شو، چې په کې لوړ انفلاسیون، بې روزګاري او د پانګونې کمی شامل دی. مګر په وروستیو کلونو کې د السیسی حکومت اقتصادي اصلاحات په لاره اچوي، چې هدف یې د بهرنیو پانګونې جذبول او وده ورکول دي. د دې په یوه نښه پروژه نوې اداري مرکز دی، چې د قاهره ختیځ کې جوړېږي، چې د چارواکو په نظر باید نوي کاري موقعیتونه او زیربنایي ودې رامنځته کړي.
سیاحت د مصر اقتصاد یو له خورا مهمو سکتورونو څخه دی، چې د سياسي بې ثباتۍ او ترهګرۍ د پېښو له امله په جدي ډول متاثر شوی. په ۲۰۱۵ کال کې د روسیې پر الوتکې برید تر سره شو، چې د شارج الشیخ نه د وتلو له امله د سیاحانو شمیر راټیټېدلی. مګر په وروستیو کلونو کې سیاحت بیا راژوندی شوی. مصر ځانګړې تاریخي او کلتوري جاذبې وړاندې کوي، لکه د ګیزا هرمونه، لوکسور او اسوان.
کرنه لاهم د مصر د اقتصاد یوه مهمه برخه ده. د کرنیزو ځمکو اکثریت د نیل د سیند تر څنګ موقعیت لري، چې دا د اوبو رسولو او کرنیزو تولیداتو لپاره یوه اصلي لاره جوړوي. د کرنیزو فصلونو آرمانونه د وريجو، غنمو، maiz او سبزیجاتو ته شاملېږي. مګر هیواد د اوبو محدودې سرچینې او د نفوس زیاتیدو په توګه سره په ستونزو سره مخ دی، چې د خوړو امنیت ته خطر دی.
عصری مصر د څو ټولنیزو ستونزو سره مخ دی، چې په کې لوړ بې روزګاري کچه، په ځانګړي توګه د ځوانانو ترمنځ، او د عاید نابرابري شاملې دي. تعلیم او د صحت سیسټم د سیمې په نورو هیوادونو پرتله له خوارۍ سره مخ دی، چې دا د ډیرو مصریانو لپاره د فرصتونو محدودتوب رامنځته کوي. چارواکي هڅه کوي چې دې ستونزو ته د مختلفو پروګرامونو له لارې چې د تعلیم او د کاري موقعیتونو په ښه کولو تمرکز لري، حل لارې ومومي.
د مصر د تعلیم سیستم اصلاح ته اړتیا لري. سره له دې چې د ابتدایی او منځنۍ تعلیم لپاره یو پراخ سیستم شتون لري، د تعلیم کیفیت اکثره وخت کولو ته اړتیا لري. ګڼ شمېر ښوونځي او پوهنتونونه د سرچینو او квалиف رئیسانو کمبود سره مخ دي. حکومت د نوې پروګرامونو او نوښتونو له لارې د تعلیم سیستم ښه کولو هڅه کوي، چې د زده کړې کیفیت او لاسرسي پیاوړې کړي.
د صحت حالت په مصر کې هم یوه مهمه ټولنیزه ستونزه ده. سره له دې چې هیواد د عفوني ناروغیو سره د مبارزې او د عمومي عمر د زیاتولو په برخه کې ځینې پرمختګونه کړې، د صحت سیستم د ګڼ شمېر چلینجونو سره مخ دی. محدودې سرچینې، د ماهر طبي پرسونل کمی او د طبي خدماتو ته لاسرسی د ډیرو وګړو لپاره اوس هم جدي ستونزې دي.
مصر د بډای کلتوري میراث لري، چې د دریو زرو کلونو په اوږدو کې د مختلفو تمدنونو، لکه د زړو مصریان، یونانیانو، رومیانو او عربو تر اغیزې لاندې وده کړې. عصری کلتور د مصر په کشور کې واقع دی، چې د دودیزو ارزښتونو او عصري تمایلاتو ترمنځ اړیکه برابروي. هنر، موسیقي او ادبیات د مصریانو په ژوند کې مهم رول لري.
مصري ادبیاتو ژورې ریښې لري، او په وروستیو کلونو کې د عصري مصري لیکونکو په اړه د دلچسپۍ یو زیاتوالی لیدل کیږي. ګڼ شمېر لیکوالان د ټولنیزو او سیاسي موضوعاتو ته اشاره کوي، چې د هیواد عصري واقعاوي انعکاس کوي. د مصري فلمونو او موسیقۍ هم دننه او خارج کې د پراخېدو لامل ګرځي، چې د مصر کلتور ته وده ورکوي.
عصری مصر یو هیواد دی چې په کې اسلام رسمي مذهب دی. د نفوس زیاتره برخه مسلمانان دي، مګر په هیواد کې مسیحیان هم ژوند کوي، چې عمدتاً قبطیان دي، څوک چې د ټولنې یوه کوچنۍ، مګر مهمه برخه جوړوي. مذهب د ګڼ شمېر مصریانو په ژوند کې مرکزي رول لري او د کلتور، هنر او ورځني ژوند باندې مهم اغیزه لري.
د مذهبي عمل مختلفې بڼې شتون لري، او په وروستیو کلونو کې د افراطي اسلامي ډلو افزایش لیدل کیږي، چې د امنیت او زغم ستونزې رامنځته کوي. د مصر حکومت د افراطي فکر سره مبارزه کوي او هڅه کوي چې د بین المذاهبی دیالوګ شراکت وکړي، مګر د مختلفو مذهبي ګروپونو ترمنځ تضاد لا هم یو جدي موضوع پاتې کیږي.
د عصری مصر بهرنۍ سیاست د مختلفو نړیوالو قوتونو د ګټو ترمنځ د توازن ساتلو هڅو لخوا ځیرنه لري. مصر د امریکا متحده ایالتونو سره ستراتیژیکې اړیکې ساتي، چې مالی مرسته او د امنیت په اړوند ملاتړ ورته وړاندې کوي. په عین حال کې، هیواد د نورو هیوادونو سره لکه روسیه او چین اړیکې پراخوي، او هڅه کوي چې په سیمه کې خپل نفوذ پراخه کړي.
د سیمه ييزې وضعيت لا تر اوسه تر فشار لاندې دی، په ځانګړې توګه په سوریه، لیبیا او منځني ختیځ کې د شخړو په رڼا کې. مصر د شخړو د سیاسي حل او د امنیت مضبوطولو لپاره ملاتړ کوي، چې دا د بین المللي او سیمه ییزو سازمانونو کې فعال ګډون ته اړتیا لري.
عصری مصر د خپل پرمختګ په یوه مهمه پړاو کې دی. هیواد د ګڼو چلینجونو سره مخ دی، چې جنجالي سیاسي، اقتصادي ستونزې او ټولنیزې ستونزې شاملې دي. مګر له دې سره سره، د ودې او نېکمرغۍ فرصتونه هم موجود دي. حکومت د اصلاحاتو په لاره کې خپلې هڅې ادامه ورکوي، چې دا به احتمالاً د شہریانو د ژوند کیفیت ته وده ورکړي.
د مصر راتلونکی به د دې توانایي پورې اړه ولري چې دا سره د اقتصادي او ټولنیز ګټو ترمنځ توازن پیدا کړي، امنیت او ثبات یقیني کړي، او د ځوانانو په توګه د پرېکړو پروسې ته د خلکو د شمولیت تر لارې پرمختګ وکړي. مصر د خپلې ځانګړې کلتوري هویت او دودونو ساتلو سره، د نړیوالې شو کې د یوه مهم ځای اشغال کولو فرصت لري.