پیژندنه

مصر د فرعوني د پخواني مصر بادشاهان دي، چې د دې لوی تمدن پر اوږدوالي د درې زره کلونو نه زیات وخت واکمني وکړه. فرعوني یوازې سیاسي مشران نه وو، بلکې مذهبي شخصیتونه هم وو، چې خپل ځانونه د ځمکې پر مټه د خدایانو استازي ګڼل. د دوی واکمني د تاریخ او کلتور په برخه کې ناپېژندلې نښه په ځای کړې او د معمارۍ، هنر او علم کې د دوی لاسته راوړنې لا هم حیرانتیا راوړي. په دې مقاله کې موږ د مصر د فرعونيانو د ژوند او واکمنۍ کلیدي اړخونه، د دوی په ټولنه کې رول، او همداراز، د دوی په لاس کې شوې وراثت ته کتنه کوو.

د فرعونيانو اصل او عنوانونه

د فرعونيانو اصل د پخواني مصر د لوړې او لاندې سیمو د یو ځای کېدو سره تړاو لري چې په درېیمه زره سنه کې وشو. لومړی فرعوني چې دا ځمکې یې سره یو ځای کړې نارمر بلل کیږي، چې همدارنګه مینيس په نوم هم پیژندل کیږي. له هغه وخت راهیسې فرعوني د ګڼ شمېر عنوانونو لرونکي وو، چې پکې "د لوړې او لاندې مصر خاوند" او "د را زوی" شامل دي. دا عنوانونه د دوی د الهی اصل او د ټول هیواد پر واکمنۍ باندې ټینګار کوي.

فرعوني د یووالي او نظم نښه ګڼل کیږي، او د دوی واکمني اکثر د خیر او پرمختګ سره تړاو درلود. دوی د خدایانو او خلکو تر منځ منځپانګیان ګڼل کېدل، او د دوی فیصلې حتمي وې. مذهبي آداب او قربانۍ د دوی په واکمني کې مهم ځای درلود، چې د دوی د الهی مقام نیغ په نیغ یې ښودل.

مشهور فرعونيان

د پخواني مصر د فرعونيانو په منځ کې څو تر ټول مشهور فرعونيان موجود دي. له دې ډلې یو خیوپس دی، چې د جیزا په ښار کې یوه ستره پیرامید جوړه کړه، چې د نړۍ د اوو عجایبو یو لوی دی. د هغه واکمني (لږ تر لږه 2589-2566 کاله مخکې له میلاد) د معمارۍ او انجینرۍ په برخه کې مهم لاسته راوړنې درلودې.

بل مشهور فرعوني توتانخامون دی، چې په خورا ځوانۍ کې واک ته ورسېد او د 1922 کال کې د ارخیولوژی Howard Carter لخوا موندل شوي د هغو ناڅرګند لوټونو له امله شهرت وموند. هغه لوټونه، چې د زرو ماسک په ګډون شامل دي، د پخواني مصر د شتمنۍ او کلتور نښې جوړې شوې.

رمسس II، چې رمسس لوی په نوم هم پیژندل کیږي، د خورا قوي فرعونيانو څخه و، چې د 1279-1213 کاله مخکې له میلاد واکمني وکړه. د هغه واکمني د پراخو ساختماني پروژو، لکه د ابو سیمبل معبد، او د جګړو له لارې چې د مصر سرحدونه مستحکم کړل، سره مله وه.

د فرعونيانو ژوند او کلتور

د فرعونيانو ژوند د خوندیتوب او ښکلا په چاپیریال کې تیریده. هغوی په شاندارو ماڼیو کې ژوند کاوه، چې د باغونو او حوضونو لخوا احاطه شوې وې. د دوی ورځنۍ ژوند کې مذهبي آداب، شکار او تفریق شامل و. فرعونيان ګڼې ښځې او زیږنده راپېښول، او د دوی میراثونه اکثره په ځوانۍ کې ټاکل کېدل.

د مصر کلتور هم د هنر، ادبیاتو او علم له لارې شتمن شو. فرعونيان هنرمندانو او معمارانو ته ملاتړ ورکړ، چې د شاندارو معبدونو او یادگارونو په جوړولو کې مرسته وکړله. د ټولنې نظام واضح و، او فرعونيان د مذهبي دودونو او قوانینو په ساتنه کې کلیدي رول لوبول.

مذهب او الهی اصل

مذهب د مصريانو په ژوند کې مرکزي ځای درلود، او فرعونيان د ځمکې په مټه خدایان ګڼل کېدل. دوی باور لري چې فرعوني د خدای هور تجسم و، او د هغه د مرګ وروسته د خدای اوسیرس شو. دا الهی اصل د دوی واک تائید کړ او له دوی غوښتنه وکړل چې د نظم او سوکالۍ د ساتنې لپاره ځینې آداب ترسره کړي.

د مصريانو اصلي خدایان، لکه را، ایزیس او اوسیریس، د مذهبي ژوند په برخه کې مهم ځای درلود، او فرعونيان د خدایانو د نرمښت په خاطر په مذهبي آداب کې فعاله برخه اخیستله. هر فرعوني د خدایانو په درناوي معبدونه جوړول او قربانۍ ترسره کول ترڅو د هیواد ساتنې او سوکالۍ ته保障 ورکړي.

مرګ او د ځمکنۍ ژوند

د فرعوني مرګ یوه مهمه پیښه ګڼل کېده، او د هغه تدفین د لویو عزتونو سره ترسره کېده. فرعونيان د شاندارو قبرونو جوړولو لپاره د پلان کولو او مرموز پروسو په مټ ورسره مشغول وو، چې نه یوازې د هغوی د وروستي استوګنځي، بلکې د دوی د مقام یو انکشاف هم وو. پېرامیدونه، د سلطنتونو وادۍ کې قبرونه او نور یادګارونه د عبادت ځایونه او د ځمکنۍ ژوند لپاره د شتمنیو د ساتنې ځایونه جوړول.

مصریانو د ځمکنۍ ژوند په اړه باور درلود، او فرعونيانو باید د دې ته رسېدو لپاره پراخې ازموینې ترسره کړي. د مړو کتابونه لارښوونې اور زقامات لرل چې د متوفی ته په دې پروسه کې مرسته کوي. د فرعوني د بدن د ساتنې په ډاډه کې مومیفیکیشن هم د ځمکنۍ ژوند لپاره د تیاري په برخه کې مهم ګام و.

د فرعونيانو وراثت

د مصر د فرعونيانو وراثت پر معاصر ټولنې باندې تأثیر ښیي. د پخواني مصر معماري، هنر او ادبیات لاهم د زده کړو او حیرانتیا موضوعات پاتې شوي. پېرامیدونه، معبدونه او مجسمې میلیونونه سیلانیان او څیړونکي راجلبوي، چې د پخواني تمدن د شتمنۍ او ځواک نښې جوړوي.

د مصر د کلتور، ژبې او هنر په اړه معاصر څیړنې د دې لوی تمدن په پوهېدو کې نوي افقونه پرانیزي. فرعونيان د تاریخ یوې مهمې څیرې په توګه پاتې شوې، چې یوازې د ځواک او واک نه، بلکې د انسان د کلتور د پيچلتیا او شتمنۍ یوه سمبول هم دي.

پایله

د مصر فرعونيان نه یوازې واکمنان وو، بلکې د مذهبي شخصیتونو په توګه هم د پخواني مصر تمدن نظریاتو تجسم کړي. د دوی واکمني په تاریخ کې ژوره نښه پریښوده، او د دوی وراثت لا هم نسلونه الهام ورکوي. د فرعونيانو د ژوند او واکمنۍ مطالعه موږ سره مرسته کوي چې نه یوازې د مصر تاریخ، بلکې د بشري تمدن پراختیا هم ښه پوه شو.