تاریخی انcyclopedia
فینلند یوه اوږده او شتمنه تاریخ لري، چې د هغه په ودانولو کې د پام وړ شخصیتونه شامل دي. دغه شخصیتونه په کلتور، سیاست او ټولنه کې نه هیرېدونکي نښې پریښي، چې د ملت په پرمختګ کې یې برخه اخیستې. په دې مقاله کې د فینلند څو مشهور تاریخی شخصیتونه څیړل شوي، چې تاثیر یې لا تر نن ورځې محسوس دی.
یوحانی لیني (Juhani Aho) د نولسمې پیړۍ په وروستیو او شلمې پیړۍ په پیل کې د فینلند له ترټولو مشهور لیکوالو څخه و. هغه په 1861 کال کې زیږیدلی او د خپلو ادبياتو له لارې مشهور شوی، چې په کې د فینلند د کلیوالو خلکو ستونزې او تاریخي او ټولنیزې موضوعات اړوند نکتې تحلیل کړې. لیني د فینلندي ادب یوه مهمه شخصیت و او د هغه هڅه د فینلندي فولکلور دودونه د حقیقتي عناصرو سره یو ځای کولو لپاره وه. د هغه کارونه لا تر اوسه د فینلندي کلتور یوه مهمه برخه پاتې کیږي، او هغه د فینلندي ادبي کانون د بنسټ ایښودونکو څخه بلل کیږي.
یوحان ویګن (Johan Vilhelm Snellman)، فلسفي او سیاسي شخصیت، په فینلندي تاریخ کې یوه مهمه شخصیت و، په ځانګړې توګه په نولسمه پیړۍ کې کله چې فینلند د روسي کنټرول لاندې و. ویګن د فینلند د خودمختاری غوښتونکی و او د فینلندي ژبې او کلتور د ساتلو لپاره یې فعاله هڅې وکړې. هغه د فینلندي ژبې د رسمي ژبې پچې لپاره تلوسه وکړه، چې د فینلندي ملي شعور په جوړولو کې مهمه ګام شمیرل کیږي. د هغه نظریات د فینلند د استقلال په پرمختګ کې مهم رول ولوبولو.
ایمیل برګ (Emil Nestor Berg) د فینلند یوه ټولنیزه او سیاسي شخصیت و، چې د فینلند د یوې مستقلې دولت په جوړولو کې مهم رول ولوبولو. په شلمې پیړۍ کې هغه د هیواد په سیاسي ژوند کې فعاله ونډه درلوده او په حکومت کې یې مهمې دندې درلودې. د هغه هڅې د فینلندي پیژندنې پرمختیا او د هغه د خپلواکۍ ملاتړ لپاره د یوې سیاسي جوړښت جوړول ول. برګ هم د فینلند په لومړنیو ډیموکراتیکو ادارو کې د تاسیسولو په راروانو کې مهمه ونډه لرله.
کارل ګوستاو ایمیل مانرگهیم (Carl Gustav Emil Mannerheim) د فینلند په تاریخ کې د پام وړ شخصیت دی. هغه یواځینی پوځي رهبر نه و، بلکې یو سیاسي شخصیت، د فینلند ولسمشر، او د دویمې نړیوالې جګړې په مهال د هیواد د مسلح ځواکونو د اعلی قوماندان د رئیس په توګه هم و. مانرگهیم د فینلند د سوویت تیری پر وړاندې د 1939–1940 کلونو د یخنۍ جنګ او 1941–1944 کلونو د جګړې په جریان کې یوه کلیدي رول ولوبولو. د هغه رهبري او ستراتیژيکې پریکړې د فینلند په تاریخ کې ژور اثر پریښی او هغه تر اوسه د ملي ویاړ او مقاومت یوه نښه پاتې کیږي.
لاوري کریسټین سیټونن (Lauri Kristian Relander) د فینلند ولسمشر و د 1925 نه تر 1931 کال پورې. د هغه په حکومت کې هیواد د خپلواکۍ پیاوړتیا او د داخلي وضعیت ثبات ته دوام ورکړ. هغه د ګاونډیو هیوادونو سره د اړیکو په جوړولو کې مهم رول ولوبولو او د فینلند د اوږدمهاله امنیت د اساسات جوړولو کې مرسته وکړه. هغه هم د هیواد په دننه کې د ډیموکراتیکو ادارو د پياوړتیا په برخه کې یوه مهمه سیاسي شخصیت و.
لینا نرویل (Linna Norwilla) - یوه فینلندي لیکواله ده، چې د هغې کارونه د جګړې وروسته دور کې مشهور شول او د هیواد د ادبي صحنې په وده کې یې پام وړ اثرات درلودل. د هغې کارونه د جګړې وروسته له سختو حالتو، ټولنیزې ناانډولۍ او د ملي پیژندنې د لټون موضوعاتو ته اشاره کوي. هغې د فینلند په ادبي کلتور کې روښانه نښه پریښوده، او د هغې کارونه تر نن ورځې پورې مطالعه کیږي.
پرنسس نوري (Norja) د فینلند یوه نیکمرغه او مشهوره شخصیت وه، چې د نولسمې پیړۍ په مهال د ښځو حالت د ښه کولو هڅه کړې. هغه د ښځو د خپلواکۍ او د ښځو د حقونو د مبارزې یوه نښه شوه. د هغې د ژوند په وخت کې، د نولسمې پیړۍ په پای کې، په فینلند کې د ښځو د حقونو لپاره غورځنګ فعاله و، او نوري د دې پروسې یوه مهمه برخه شوه.
فینلند د ګڼ شمېر پام وړ تاریخی شخصیتونو افتخار لري، چې د هغې تاریخی میراث یوه برخه جوړوي. له لوی پوځي رهبرانو، لکه مانرگهیم څخه تر روشنیو او کلتوری شخصیتونو، لکه لیني او ویګن پورې، دغه شخصیتونه په هیواد کې د مستقل او پرمختللي دولت په حیثيت د جوړښت کې مهمه ونډه لري. د هغوی میراث نه یوازې فینلندۍ خلک، بلکې نړیواله ټولنه هم هڅوي او د راتلونکې نسلونو لپاره یوه نمونه جوړوي.