تاریخی انcyclopedia
ستوری توبITION د آسماني اجسامو او پیښو مطالعه کولو عمل دی چې د ابزارو او میتودونو په کارولو سره انسان ته د کائنات او د دې قوانین پوهیږي. د دې توبیستو ریشې د یو لرې تیر وخت ته ځي، له هغې ډیر مخکې چې موږ یې تصور کولی شو. شاوخوا ۲۰۰۰ کاله مخکې له زېږیدو انسانيت د ستورو او سیارو په څارلو کې د اهمیت پوهیدل پیل کړي، چې د ستورنجۍ د علم پراختیا لپاره اساس شو.
زړو تمدنونو لکه شومرانو، مصریان او مایاګان د هغه وخت لپاره د آسماني اجسامو د مطالعې لپاره بې وسلې سترګې کارولې. دوی د سپوږمۍ او سیارو د حرکت منظم دورې ثبتول پیل کړل، چې د لومړۍ ستورنجۍ کلندر بنسټ پښو کړې. دغه توبیستې هم د طبعیت پیښو، لکه د ګواښونو، د موسم بدلونونو او نور په اړه پیشبیني کولو کې مرسته وکړه.
د ستورنجۍ د توبیستو په لومړۍ لړۍ کې خلکو ساده وسایل کارولي، لکه د زاویو د اندازه کولو لپاره تارونه او چۍ. له وخت سره، خورا پیچلي وسایل رامینځته شول. د مثال په توګه، د عظیم براهیستیکرونونو کارول په تارونو او ستورو کې د اوږدوالی او لوړوالي محاسبه کولو لپاره و.
زړو ستورپوهانو د خپلې توبیستو پراساس د کائنات د جوړښت په اړه نظرونه وړاندې کړل. دوی دې پایلې ته ورسیدل چې ځمکه د کائنات مرکز دی، چې د آسماني اجسامو شاوخوا پيچليږي. دا نظریې، که څه هم غلطې وې، د نورو تحقیقاتو لپاره بنسټ و.
د آسماني پیښو، د ځینو ستورو د نیټې او لیدنی په اړه ډیری جدولونه او ریکارډونه په دغه دوره کې جوړ شوي. د مثال په توګه، شومر ودونځو په خټو ټابلونو کې خپلې توبیستو ثبتول، چې دې له راتلونکو نسلونو څخه راټول شوي علمونه انتقال کړي.
ستوري توبیستي د زړو تمدنونو په جوړښت کې مهم رول ولوباوه. د دې سره، خلک د زراعت په اړه کامیاب شو، په سمندر کې لارښوونه وکړه او د ځانګړو ستورو په لور هدایت شوي معبدونه ودان کړل. دې علمونو د مذهبي عقایدو او کلتوري دودونو لپاره بنسټ شو.
د دې دورې ثبتونه او توبیستونه د پخواني دورو د ستورنجۍ تحقیقاتو بنسټ جوړ کړل. د تیر ذخیره شوی علم له برکته، هري لوی فکر کوونکي لکه افلاطون او ارسطو د کائنات د جوړښت په اړه خپلې نظریات پرمختګ ورکړي.
ستوري توبیستي، له شاوخوا ۲۰۰۰ کاله مخکې له زېږیدو راهیسي، د انسان د کائنات پوهیدلو په پرمختګ کې کلیدي ټکي شول. هغوی لومړني ستورنجۍ، ناویګیشن، زراعت پلان کولو او حتی فلسفې له رامینځته کولو ته لاره هواره کړه. د ستورنجۍ دا لومړني ګامونه د راتلونکو کشفونو او څیړونکی هڅو مخې ته دروازې پرانیزي، چې لا تر اوسه د نن ورځې په څیر دوام لري.