تاریخی انcyclopedia
د ماليزیا فډرېشن جوړونه - دا د هېواد په تاریخ کې یو مهم پړاو دی چې په 1963 کال کې رامنځته شو. دا بهیر د مختلفو مالیزیايي سیمو د یو ځای کولو او د یوې داسې دولت جوړولو پر لور د کلونو کلونو هڅو پایله وه. په دې مقاله کې به موږ د فډرېشن جوړونې مخکني مهم پیښې او هغه عوامل چې دې بهیر ته یې وده ورکړه، وڅیړو.
له 20 پیړۍ په پیل کې، په مالیزیا کې د ملي حرکتونو مخ په زیاتیدونکي وده وه چې د استعماري قدرتونو خلاف د آزادۍ لپاره مبارزه کوي. دا مهمه ده چې یادونه وکړو چې تر دویمې نړیوالې جګړې پورې، مالیزیا په څو مالیزیايي دولتونو ویشل شوې وه چې د برتانوي استعماري واکمنانو تر کنټرول لاندې وې.
د دویمې نړیوالې جګړې په مهال، مالیزیا د جاپاني ځواکونو لخوا اشغال شوه، چې د برتانوي نفوذ کمزوری شو. د جګړې وروسته، په 1945 کال کې د برتانويانو راستنېدا د محلي خلکو له خوا د پخوا په پرتله کمې ملاتړ ترلاسه کړ. د جاپاني اشغال مالیزیايي خلکو ته وښوده چې دوی د خپلو چارو څخه مستقل مدیریت کولو توان لري.
د جګړې په پای ته رسیدو سره، په مالیزیا کې نوې ګوندونه او غورځنګونه لکه مالیزي ملی اتحاد (UMNO)، مالیزي کارګر ګوند او نورې پيل وکړې. دې سازمانونو د مالیزیايي خلکو د حقوقو لپاره مبارزه وکړه او د آزادۍ په لټه کې ول.
په 1957 کال کې، مالیزیا آزادۍ ترلاسه کړه، مګر د سیاسي ثبات او اقتصادي پرمختګ لپاره په نورو سیمو سره یو ځای شوي ته اړتیا وه. دې ته څو عوامل د پام وړ ول:
د فډرېشن د جوړولو په لاره کې، د سینګاپور سره یو ځای کیدل یو له لومړنیو ګامونو څخه و. دا پریکړه د یو متحد اقتصادي بازار جوړولو او د سیمې امنیت پیاوړتیا غوښتنې پر بنسټ وه. په 1963 کال کې، سینګاپور، ساراواک او صبا، د مالیزیا سره یو ځای شوي، چې د ماليزیا فډرېشن جوړولو لپاره بنسټ کېښود.
د ماليزیا فډرېشن جوړونه د 1963 کال د سپتمبر په 16 نیټه، کله چې د مالیزیا، سینګاپور، ساراواک او صبا یو ځای کېدل رسمي اعلان شو. دا ګام د سیمې په تاریخ کې یو مهم لحظه و او د پرمختګ نوې چانسونه یې پرانستل.
د ماليزیا فډرېشن نوې اساسی قانون د ټولو قومي ډلو د ګټو په پام کې نیولو سره ترتیب شوې وه. د مالیزیايي، چینايي او هندي خلکو د استازیتوب مسلو ته ځانګړې پاملرنه شوې وه، او همدارنګه د مختلفو کلتوري او مذهبي ډلو حقوقو ته هم پام شوی و.
د فډرېشن جوړول پرته له ستونزو نه وه. سینګاپور، چې د اقتصاد له اړخه یو له تر ټولو پرمختللو سیمو څخه و، ژر تر ژره د فډرېشن د سیاسي وضعیت په اړه نارضایتي څرګندونه وکړه. دا نارضایتي په پای کې د سینګاپور له فډرېشن څخه د وتلو سبب شوه په 1965 کال کې.
د سینګاپور له وتلو وروسته، د فډرېشن نورې سیمې، لکه ساراواک او صبا، د حقوقو او استازیتوب په اړه خپلې اندیښنې څرګندې کړې. دا اړتیا رامنځته کړه چې د یو شمیر توافقاتو بیاکتنه وشي او د فډرېشن په چوکاټ کې د ثبات او عدالت لپاره نوې medidas ترتیب شي.
د ماليزیا فډرېشن جوړېدو وروسته، د پرمختګ نوې عصر پیل شو. حکومت په زیربنا او ټولنیز پروګرامونو کې ځانګړې پانګونه وکړه، چې د خلکو د ژوند ښه کولو لپاره یې هدف درلود. په دې بهیر کې د اقتصاد د پرمختګ لپاره پلانونه اهم رول درلود، په ځانګړي توګه په زراعت او صنعت کې.
په 1970مو کلونو کې، سیاسي اصلاحات ترسره شوې چې هدف یې د دموکراسۍ پیاوړي کولو او د قومونو ترمنځ د تنش کمول و. د د ملي اقتصادي پرمختګ پلان رامنځته کولو سره د اقتصاد پرمختګ او د کاري فرصتونو رامنځته کولو ته زمینه برابره شوه.
د ماليزیا فډرېشن جوړونه د سیمې د سیاسي او اقتصادي ثبات لپاره یوه مهمه ګام و. دا بهیر د نوې دورې پیل و، چې په کې مختلف قومي ډلې د خپلو مشترک اهدافو د ترلاسه کولو لپاره یوځای شوې. سره له دې چې فډرېشن له ځینو ننګونو سره مخ شو، د هغې جوړونه د ماليزیا په تاریخ کې یوه مهمه لاسته راوړنه وه، چې د هېواد د پرمختګ او خوشبختۍ لپاره وړاندیز کوله.