تاریخی انcyclopedia
د مالیزیا تاریخ د 7000 کلونو څخه زیات دی او مختلفو کلتورونو، دینونو او سیاسي سیستمونو پکې شامل دي. دا هیواد، چې په جنوب ختیځ آسیا کې واقع دی، د تاریخ په اوږدو کې د سوداګرۍ لارې او کلتوري اغیزو تلاقي ټکی پاتې شوی دی.
د مالیزیا وروسته لاسته راوړنې په اړه د 4000 کلونو مخکې د مسیح څخه پیل شوه. داسې ارکیولوجیکي موندنې، لکه د ګوا چان تایی غارونو څخه موندل شوي آثار، د ښکار او ټولولو پراخه ټولنې شتون ثابتوي. د 300 کلونو مخکې د مسیح په شاوخوا کې د اوسپنې دورې له راتگ سره، په شبه جزیره کې پیچلې ټولنې رامنځته شوې چې کرنې او سوداګرۍ سره مشغوله شوې.
د مسیح د پېړۍ په پیل کې، مالیزیا د هند او چین ترمنځ د پراخې سوداګرۍ شبکې برخه شوه. هندي سوداګرو یوازې سوداګري نه، بلکې دینونه — بدیسم او هندوزم هم راوړل. دغه دینونه د کلتور او ټولنې پر جوړښت باندې مهم اغیزه درلوده. په دې وخت کې، لومړني هیوادونه، لکه کداح او سری وجایا، جوړ شول چې د سوداګرۍ مهم مرکزونه شول.
په 13 پېړۍ کې، اسلام په مالیزیا کې خپریدل پیل کړل، په ځانګړي ډول د عربو هیوادونو سره د سوداګرۍ له لارې. اسلام د عرب او هندي سوداګرو او د دیني تبلیغ کونکو له خوا راوړل شو. تر 15 پېړۍ پورې، اسلام په دې سیمه کې غالب دین شو، چې د هغو ډیرو سُلطانونو رامنځته کېدو لامل شو، لکه ملکا، چې په جنوب ختیځ آسیا کې یوه له زیاتې قدرت لرونکې سلطنتونو څخه شوه.
په 16 پېړۍ کې، د اروپایی استعماري ځواکونو له راتګ سره، د مالیزیا تاریخ نوې جوړه شوه. پرتغال په 1511 کال کې ملکا ونیوه، او وروسته، په 1641 کال کې، دا د هالنډیانو تر کنټرول لاندې لاړه. انګلستان د 1786 کال په ترڅ کې د پېنانگ نیولو سره په سیمه کې خپل شتون پیل کړ او د کداح سُلطان سره یې تړون لاسلیک کړ.
تر 19 پېړۍ پورې، بریتانیا د مالیزیا لویې برخې باندې د محافظتي سیستم له لارې کنټرول ټینګ کړ. دا د اقتصاد په ډګر کې د پام وړ بدلونونو لامل و، چې د کښتونو پراختیا په ګډون، ډېری مهاجرین د چین او هند څخه راغلل، چې د څو کلتوري ټولنې رامنځته کولو لامل شو.
د دویمې نړیوالې جګړې وروسته، کله چې جاپان مالیزیا ونیوله، محلي اوسېدونکو د خپلواکۍ اړتیا احساس کړه. په 1946 کې د مالیزیا فدراسیون جوړه شوه، چې څو مالیزیايي هیوادونه پکې شامل وو. مګر محلي خپلواکۍ غوښتونکې تحریکونه هم تیر شوې، او په 1957 کې مالیزیا د بریتانیا نه خپلواکي ترلاسه کړه.
په 1963 کال کې، مالیزیا د سینګاپور، صباح او ساراواک سره یوځای شوه، که څه هم سینګاپور په 1965 کال کې د دې اتحاد نه وتل. د دې یوځای کېدو پروسه پېچلې وه او د قومی شخړو سره مل وه، مګر په پای کې یوې واحدې ملت ته د رامینځته کیدو لامل شوه.
د خپلواک کیدو راهیسې، مالیزیا د پام وړ اقتصادي وده او سیاسي ثبات ترلاسه کړی دی. هیواد یو شمېر اقتصادي اصلاحاتو او نوښتونو له لارې تېر شوی، په شمول د "مالیزیا 2020" او "نوې اقتصادي پالیسي" پروګرامونو، چې د اقتصادي نابرابرۍ کمیدو او د خلکو د ژوند کیفیت ښه کولو لپاره رامینځته شوي دي.
په 21 پېړۍ کې مالیزیا د څو کلتوري ټولنې په توګه پرمختګ ته دوام ورکړ، د نسلي او دینی مختلفو مسایلو سره مخامخ شوه. په 2018 کې د پام وړ سیاسي بدلونونه رامنځته شول، کله چې د بیا راګرځېدنې ائتلاف، چې د 1957 کال راهیسې د واک په واک کې و، هغه اصلاحات ترسره کړل چې د فساد سره مبارزه او د ډیموکراتیک پروسو ته وده ورکولو په هدف ول.
د مالیزیا تاریخ — د څو کلتوري ټولنې تاریخ دی، چې د مختلفو کلتورونو او دینونو په اغیزه کې جوړ شوی. نن ورځ، مالیزیا یوه داسې هیواد دی، چې خپل ځانګړی وراثت ساتي، په ورته وخت کې خدماتو او نړیوالو اړیکو ته لیده کاته کوي.