تاریخی انcyclopedia
د اوکرایني ټولنیزې اصلاحات د هېواد په تاریخ کې مهمه ونډه لري، چې د دې هېواد د ټولنیز ترقۍ او د وګړو د ژوند د ښه کولو په موخه کار کوي. د خپلواکۍ له ترلاسه کولو څخه راپدیخوا، اوروګوي څو مرحلې تېری کړې چې په هغې کې بېلابېل ټولنیزې پروګرامونه پلي شوي، چې د مساواتو تضمین، د زده کړې، روغتیا او کاري شرایطو ښه والی، او همدارنګه د یوه عادلانه ټولنیز نظام رامنځته کولو ته متوجه دي. دغه اصلاحات د اوروګوي لپاره د ثبات او پرمختګ بنسټ جوړوي او د سیمې نورو هېوادونو لپاره د مثال په توګه خدمت کوي.
په نولسمه پېړۍ کې، د سیاسي بی ثباتۍ او اقتصادي ستونزو سره سره، اوروګوي د هېواد د ټولنیزې وضعیت د ښه کولو لپاره ګامونه اخیستل. د دې څرګندې مسلې د اجتماعي او اقتصادي نابرابري، د شتمنو او بې وزلو د طبقاتو ترمنځ وېش وه، په ځانګړې توګه په کليوالو سیمو کې.
د ټولنیزې وضعیت د ښه کولو لومړۍ هڅې په 1849 کال کې د زده کړې اصلاح پیل شوې. په دې وخت کې د اوروګوي حکومت د دولتي ښوونځیو سیستم جوړ کړ، چې د ماشومانو لپاره وړیا او لازمي زده کړه تضمین کړه. دغه تدبیر د وګړو ترمنځ د لوست او لیک لوست سطحه لوړولو کې ستر ګام و.
همدارنګه، په نولسمه پېړۍ کې د ځمکې اصلاحات پلي شوې، چې د بې وزلو کلیوالو کروندګرو او باستانو ترمنځ د ځمکې وېش ته مناسب وه، چې په کليوالو سیمو کې د ټولنیزې نابرابري کمولو کې مرسته وکړه.
شلمې پېړۍ د اوروګوي په ټولنیز سیاست کې د پام وړ بدلونونو وخت و. د جمهوریت د حکومت جوړیدو او سیاسي ثبات د رامنځته کولو وروسته، د هېواد حکومت د وګړو د خوشحالۍ لوړولو او د عادلانه ټولنې د جوړولو لپاره پراخې اصلاحات پیل کړل.
د دې وخت یو له مهمو لاسته راوړنو څخه د روغتیا د اصلاحاتو پلي کول و. په 1911 کال کې د دولتي روغتونونو او روغتونونو سیستم راپورته شو، چې د ټولو وګړو لپاره وړیا طبي خدمتونه وړاندې کول. دا د طبي مرستو ته د لاسرسي سطحه لوړه کړه او د وګړو د روغتیا وضعیت کې ښه والی راوست.
همدارنګه، په شلمې پېړۍ کې یو لړ کاري اصلاحات ترسره شول، چې د لږترلږه مزد د معرفي کولو، د کاري شرایطو د ښه کولو او د ټولنیز امنیت سیسټم د جوړولو پر بنسټ و. دغه تدبیرونه د کارګر طبقې ژوند ښه کولو او د وګړو ټولنیز امنیت تضمینولو کې مرسته وکړه.
یوه لویه مرحله د ټولنیزو اصلاحاتو په ترڅ کې د 1934 کال په ټولنیزي ساتنې د قانون د تصویب دی، چې د تقاعد پیسې او د معذوریت لپاره پیسې برابرې کړې. دا د خلکو د ملاتړ یوه ټولنیزه شبکه د رامنځته کولو او د زړو خلکو او معذورینو د ژوند شرایطو په ښه کولو بنسټ شو.
له دویمې نړیوالې جګړې وروسته، اوروګوي د ټولنیزو اصلاحاتو پراختیا ته ادامه ورکړه، چې د وګړو د ژوند د کیفیت ښه کولو او د عادلانه ټولنې د جوړولو لپاره متوجه شوه. د دې وخت یو له مهمو ګامونو څخه د 1950مو کلونو په مهال د ملي کور د پروګرام پیل و، چې د بې وزلو طبقو د کور نیولو کې مرسته وکړه او په ښارونو کې د ژوند شرایطو ښه کولو سبب شو.
د نورو مهمو اصلاحاتو په منځ کې د کارګرو لپاره د اجبار د طبي بیمې سیسټم رامنځته کولو ته اشاره کیدلای شي، چې د کارګرو لپاره وړیا طبي مرستې تر لاسه کولو امکانات برابر کړل. په دې وخت کې همدارنګه د زده کړې سیستم فعال و، نوي تعلیمي مؤسسې تاسیس شوې، او د کارکوونکو د وړتیا لوړولو پروګرامونه معرفي شول.
په دې وخت کې، هېواد د نړیوالو بحرانونو او د سیمې د بی ثباتۍ له امله اقتصادي ستونزو سره مخامخ شو. مګر حکومت د ټولنیزو اصلاحاتو له لارې له دې اقتصادي ستونزو منفي اغیزې کمولو باندې ټینګار وکړ.
د نظامی دیکتاتورۍ په دورې (1973–1985) کې په اوروګوي کې ټولنیزې اصلاحات ودرول شوې، او مخکې لاسته راوړل شوې ډېری حقوق او آزادۍ محدودې شوې. خو په دې دوره کې د نظامي الیت لپاره د ځینو ټولنیزو سیستمونو اصلاح کولو هڅه وشوه. دا د اقتصادي وضعیت د ښه کولو کوشش په ځان کې لرل، مګر د پراخو خلکو لپاره ټولنیزې پروګرامونه تقریباً یخ ګڼل شوې وې.
د سختو سرکوبونو، د بشري حقونو د سرغړونو، او د ژوند شرایطو د خرابیدو په دې دې والۍ، اوروګوي د ملي اعتراضونو او اعتصابونو د دورې په چلند کې و. په 1980مو کلونو کې د سیاسي او اقتصادي بیارغونې دوره پیل شوه، چې وروسته له هغې هېواد بیا دیموکراتیکو اصلاحاتو ته راستون شو.
په 1985 کال کې د دیموکراسي د بیا راژوندي کولو وروسته، اوروګوي د ټولنیزو اصلاحاتو په پراخولو کې فعاله چاره پیل کړه، چې د وګړو د ژوند ظرفیت ښه کولو او د دیکتاتورۍ د رژیم پایلې له منځه وړلو ته متوجه وه. په دې زمانه کې د ټولنیز ساتنې یو سیستم جوړ شو، چې پکې تقاعد، د معذوریت لپاره مرسته او طبي خدمات شاملې وې.
د دیموکراسي د بیا راژوندي کولو تر ټولو مهمه لاسته راوړنه د زده کړې سیستم اصلاح وه. په 1990مو کلونو کې د وړیا او لاسرسي وړ لوړ زده کړې سیستم معرفي شو، چې د هېواد وګړو ته د مالي خنډونو پرته د ښه زده کړې ترلاسه کولو ممکنیت ورکړ. دا د وګړو د ژوند سټندرد لوړونې کې هم مهم رول درلود، ځکه چې زده کړه د خلکو پراخو طبقو ته لاسرسی ولرله.
د روغتیا د اصلاحاتو یوه مهمه لاره وه، چې د ټولو وګړو لپاره د طبي مرستې د برابرولو لپاره برابری ورکړه، په ځانګړې توګه د کم دخل خلکو لپاره. په دې وخت کې د رواني روغتیا ملي انسټیټیوټ هم جوړ شو، چې د هېواد رواني مرستو کیفیت ښه کولو کې مرسته وکړه.
د بیستیمې پېړۍ په پیل کې، اوروګوي د خپل ټولنیز سیاست پراختیا او پرمختګ ته ادامه ورکوي. د دې دورې یو له خورا مهمو لاسته راوړنو څخه د کار د حقوقو او ټولنیز امنیت په برخه کې اصلاحات دي، چې د کارګرو او د دوی د کورنیو د ژوند ښه کولو ته متوجه دي. په 2005 کال کې یوه نوې د تقاعد سیسټم معاف شوه، چې دا د زړو خلکو لپاره د ژوند آرام سټندرد تامین کړ.
همدارنګه په دې دوره کې، اوروګوي د بشري حقوقو او ټولنیزې شمولیت په برخه کې په لاتینو امریکا کې د مخکښو هېوادونو څخه شو. هېواد په 2013 کال کې د یوه جنسي مړینې د قانون تصویب وکړ او همدارنګه د ښځو د حقوقو او د تشدد سره د مقابلې پر وړاندې یو لړ اصلاحات پيل کړل. په 2012 کال کې د سقط د قانون تصویب هم د ښځو د حقوقو د پیاوړي کولو لپاره مهم ګام شو.
د دې سربېره، په وروستیو کلونو کې، اوروګوي د پایښت پراختیا او د هېواد د ژوند کیفیت ښه کولو لپاره د چاپیریال او ټولنیزو پروګرامونو پرمختګ ته ډېر اهمیت ورکړی. د ژوند د شرایطو ښه کولو پروګرامونه، د بې وزلۍ سره د مبارزې او د روغتیا د بهبود پروګرامونه د اوروګوي په ټولنیز سیاست کې کلیدي رول لوبوي.
د اوروګوي ټولنیزې اصلاحات د هېواد د تاریخ او د یوه دیموکراتیک دولت په توګه د پرمختګ یوه مهمه برخه ده. دغه اصلاحات نه یوازې د وګړو د ژوند کیفیت ښه کړ، بلکې د یوې عادلانه ټولنې د جوړولو بنسټ هم شو، چې په کې مساوات، د بشري حقوقو د خوندیتوب او ټولنیز انصاف مرکزي رول لري. د اصلاحاتو په تسلسل سیاست سره، اوروګوي د ټولنیزو ستونزو له منځه وړلو توانېدلی او په لاتینو امریکا کې د ټولنیز سیاست په برخه کې د نورو هېوادونو لپاره مثال شوی.