Tarih Ansiklopedisi
Afganistan'daki terörizmle mücadele savaşı, 11 Eylül 2001'de, Usame bin Ladin liderliğindeki El Kaide gruplarının Amerika Birleşik Devletleri'ne saldırmasıyla başladı. Bu savaş, dünya politikasında bir dönüm noktası oldu ve sadece Afganistan'ı değil, uluslararası ilişkileri de uzun yıllar boyunca değiştirdi.
Afganistan tarihsel olarak çatışmalar ve savaşların merkezi olmuştur. Sovyet birliklerinin 1989'da çekilmesinden sonra, ülke iç savaşın içine düştü ve Taliban gibi radikal grupların ortaya çıkmasına yol açan çeşitli fraksiyonlar oluştu. Taliban, 1996'ya kadar ülkenin büyük bir bölümünü kontrol altına aldı ve El Kaide de dahil olmak üzere teröristlere sığınak sağlayan katı bir İslam yönetimi kurdu.
1990'larda El Kaide, Afganistan'daki konumunu güçlendirerek, ülkeyi ABD ve müttefiklerine karşı saldırıları planlamak ve hazırlamak için bir üs olarak kullandı. Sürekli saldırılar ve grubun artan etkisi, uluslararası topluluğun müdahale ihtiyacını doğurdu.
11 Eylül 2001'deki saldırılardan sonra ABD, terörizmle savaşı ilan etti ve Taliban rejimini devirmek ve El Kaide'yi yok etmek amacıyla "Sarsılmaz Özgürlük" operasyonunu başlattı. Ekim 2001'de Afganistan'daki anahtar hedeflere hava saldırıları düzenlenmeye başlandı.
Taliban karşıtı çeşitli gruplardan oluşan Kuzey İttifakı'nın desteğiyle, Amerikan birlikleri hızla Kabil ve diğer büyük şehirleri ele geçirdi ve bu da Aralık 2001'de Taliban rejiminin çökmesine yol açtı. Bu olay sembolik olsa da, ülkenin geleceği üzerinde pek çok soru bıraktı.
Taliban'ın devrilmesinin ardından Afganistan, yeniden inşa ve insani yardım sorunlarıyla karşı karşıya kaldı. Hamid Karzai liderliğindeki yeni hükümet, demokratik kurumlar kurmaya çalıştı, ancak güvenlik sorunları giderek artıyordu. Taliban ve diğer gruplar faaliyetlerine yeniden başladılar ve bu da yeni şiddet patlamalarına yol açtı.
NATO ve BM dahil uluslararası topluluk, Afgan güvenlik güçlerini eğitme ve hazırlama operasyonları gerçekleştirerek Afganistan'ı desteklemeye devam etti. Ancak yolsuzluk, yoksulluk ve altyapı eksikliği gibi sorunlar, yeniden inşayı engelledi.
2006'da Afganistan'daki şiddet yeniden arttı ve Taliban, hükümet güçlerine ve uluslararası askerlere karşı organize saldırılar düzenlemeye başladı. Uyuşturucu ticaretiyle ilgili sorunlar da durumu kötüleştirdi, çünkü birçok yerel halk, afyon ekiminden elde ettikleri gelirle geçim sağlıyordu.
2010 yılına gelindiğinde, savaş ABD tarihindeki en uzun çatışmalardan biri haline geldi. Artan şiddete yanıt olarak, ABD Afganistan'daki asker sayısını artırdı. Bu karar, hem içerde hem de yurtdışında tartışmalara yol açtı.
2018'de ABD ile Taliban arasında barış anlaşması sağlamak amacıyla müzakerelere başlandı. Bu müzakereler, yıllarca süren çatışmalar ve Afgan halkı ile uluslararası toplulukta savaş yorgunluğu belirtilerinin ardından mümkün hale geldi.
Şubat 2020'de ABD ve Taliban bir anlaşma imzaladı; bu anlaşma, Amerikan askerlerinin çekilmesini ve Afgan hükümeti ile Taliban arasında barış müzakerelerinin başlamasını öngörüyordu. Ancak ülkedeki durum istikrarsız kalmaya devam etti ve şiddet sürdü.
Ağustos 2021'de Taliban, Afganistan'daki iktidarı yeniden ele geçirdi ve bu durum küresel bir kınama ve insani kriz yarattı. Bu olay, iç politikadaki ve uluslararası müdahaledeki başarısızlıkların bir sonucu olarak algılandığı için birçok kişi için şok edici oldu.
Taliban'ın iktidara dönüşü, ülkedeki insan haklarının geleceği hakkında birçok soruyu gündeme getirdi, özellikle kadınlar ve azınlıklar için. Uluslararası toplum, yeni rejime nasıl tepki verileceği ve insani kriz koşullarında Afgan halkına nasıl destek olunacağı konusunda bir meydan okumayla karşılaştı.
Afganistan'daki terörizmle mücadele savaşı, ülkenin tarihinde ve dünya politikasında derin bir iz bıraktı. Yaklaşık iki on yıl süren bu savaş, büyük insan kayıplarına yol açtı ve terörizmle mücadele yöntemleri hakkında birçok soru gündeme getirdi. Afganistan, küresel çatışmaların merkezi olmaya devam ediyor ve ülkenin geleceği belirsizliğini koruyor. Bu savaştan alınan dersler, uluslararası ilişkiler ve stratejik planlama üzerinde yıllarca sürecek bir etki bırakacak.