Tarih Ansiklopedisi
Küba, 1959'daki devrimden sonra ortaya çıkan eşsiz sosyo-ekonomik özellikleri ile tanınan Karib denizinde bir ada ülkesidir. Küba ekonomisi, devlet sektörünün baskın olduğu karma bir yapıya sahiptir ve piyasa unsurları yavaş yavaş uygulanmaktadır. Son yıllarda ülke, daha fazla açıklık ve çeşitlendirme hedefleyerek ekonomisini reforme etmeye çalışmaktadır. Bu yazıda, Küba'nın ana sektörleri, gelir kaynakları ve ekonomik zorlukları da dahil olmak üzere, temel ekonomik verilerini inceleyeceğiz.
Küba'nın ekonomisi, devletin çoğu sektörü kontrol ettiği planlı bir ekonomidir. Ekonominin başlıca sektörleri tarım, turizm, doğal kaynakların çıkarılması ve ilaç sanayidir. Küba, aynı zamanda, ülke için önemli bir gelir kaynağı olan tıbbi hizmet ihracatıyla da tanınır. Ancak, ülkenin ekonomisi düşük büyüme oranları, yabancı yatırım eksikliği ve altyapı sorunları ile karakterizedir.
Tarım, devrim sonrası bu sektörde bir düşüş olmasına rağmen, Küba ekonomisinde hâlâ önemli bir rol oynamaktadır. Temel tarımsal ürünler şeker kamışı, tütün, narenciye ve kahvedir. Şeker, onlarca yıl boyunca Küba'nın ana ihraç ürünü olmuştur, ancak dünya fiyatlarındaki düşüş ve üretimdeki azalma, ekonomideki payını azaltmıştır. Özellikle Küba puroları olan tütün, ihracat gelirleri için önemli bir kaynak olmaya devam etmektedir.
Küba ekonomisine döviz girişi sağlayan başlıca kaynaklardan biri turizmdir. 1990'larda, SSCB'nin dağılmasının ve Sovyetler Birliği'nden gelen ekonomik desteğin sona ermesinin ardından, Küba turizm sektörünü aktif bir şekilde geliştirmeye başladı. Ülke, plajları, kültürel cazibe merkezleri ve eşsiz atmosferi ile dünyanın dört bir yanından turistleri çekmektedir. 2019 yılında Küba'yı yaklaşık 4,3 milyon turist ziyaret etmiştir.
COVID-19 pandemisi, turizm sektörüne ciddi bir darbe vurmuş ve gelirlerde önemli bir düşüşe yol açmıştır. Sektörün yeniden toparlanması, uluslararası seyahat kısıtlamaları ve altyapının modernizasyon ihtiyacı nedeniyle yavaş ilerlemektedir. Ancak, Küba hükümeti, daha fazla turisti çekmek için yeni tatil bölgeleri geliştirmeye ve hizmeti iyileştirmeye yatırım yapmaya devam etmektedir.
Küba, petrol, nikel ve kobalt gibi sınırlı doğal kaynaklara sahiptir. Nikel ülkenin en önemli ihraç ürünlerinden biridir ve döviz girişinin önemli bir kaynağıdır. Küba, nikel cevheri rezervleri açısından dünyada önde gelen ülkelerden biridir. Ancak, nikel çıkarımı yüksek maliyetler gerektirmekte ve ekipman modernizasyonu için önemli yatırımlar gerekmektedir.
Küba'nın petrol üretim sektörü de üretimi artırmak için yabancı yatırım gerekmektedir. Ülke, büyük ölçüde Venezuela'dan sağladığı sübvansiyonlu petrol ithalatına bağımlıdır. Son yıllarda, Venezuela'daki ekonomik kriz nedeniyle, petrol tedarikinde bir azalma yaşanmış ve Küba'da enerji açığı oluşması ile enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ihtiyacı artmıştır.
Küba ekonomisinin benzersiz özelliklerinden biri, tıbbi hizmet ihracatıdır. Küba, yüksek nitelikli doktorları ve sağlık personeli ile tanınmaktadır ve bu personeli dünya çapında yardım sağlaması için göndermektedir. Bu misyonlar döviz girişi açısından önemli bir kaynak olup, Küba'nın uluslararası ilişkilerini güçlendirmede belirgin bir rol oynamaktadır.
Küba ayrıca ilaç sanayisini ve biyoteknolojiyi geliştirmektedir. Ülke, aşılar ve ilaçların geliştirilmesinde başarı sağlamış ve hem iç ihtiyaçları karşılamakta hem de ürünleri uluslararası pazarlara ihraç etmektedir. Biyoteknoloji sektörü, COVID-19'a karşı Abdala ve Soberana aşıları gibi aşıların geliştirilmesi sayesinde geniş çapta tanınmaktadır.
Küba ekonomisi, ABD'nin ekonomik ambargosu, eskiyen altyapı, yabancı yatırım eksikliği ve düşük işgücü verimliliği gibi birçok problem ve zorlukla karşı karşıyadır. ABD tarafından 60 yıldan fazla bir süre önce uygulanan ekonomik ambargo, ülkenin gelişimi üzerinde olumsuz bir etki yaratmaya devam etmekte ve uluslararası pazarlara ve teknolojiye erişimi kısıtlamaktadır.
Serbest piyasanın olmaması ve yüksek bürokrasi seviyeleri de ekonomik büyümeyi engellemektedir. Son yıllarda Küba hükümeti, özel girişimciliğe izin verme ve serbest ekonomik bölgeler oluşturma gibi bazı piyasa reformlarını uygulamaya koymuştur. Ancak bu önlemler henüz ekonomik durumun önemli ölçüde iyileşmesine yol açmamıştır.
Küba uzun süre iki para birimi - Küba pesosu (CUP) ve dönüştürülebilir peso (CUC) kullanıyordu. Bu sistem birçok ekonomik problem yarattı ve ekonomide önemli dengesizliklere neden oldu. 2021 yılında Küba hükümeti, mali sistemin basitleştirilmesi ve ekonominin şeffaflığının artırılması amacıyla CUC'tan vazgeçildiğini duyurdu.
Bununla birlikte, tek para birimine geçiş, enflasyonun artması ve mal kıtlığına yol açarak halk arasında hoşnutsuzluğa neden olmuştur. Buna rağmen, yetkililer ekonomik durumu istikrara kavuşturma ve yaşam standartlarını artırmaya yönelik reformlara devam etmektedir.
Küba, Çin, Rusya, Venezuela ve İspanya gibi ülkelerle ticari ilişkilerini aktif bir şekilde geliştirmektedir. Küba'nın ihracatı nikel, şeker, tütün, biyoteknoloji ürünleri ve tıbbi hizmetleri içermektedir. Ancak, yabancı döviz ve yatırım eksikliği, ülkenin karşılaştığı acil bir sorun olmaya devam etmektedir.
Küba hükümeti, serbest ticaret bölgelerinde teşvikli koşullar sunarak yabancı yatırımcıları çekmek için önlemler almayı amaçlamaktadır ve turizm altyapısını geliştirmekte. Bununla birlikte, sıkı devlet kontrolü ve ABD'nin ekonomik yaptırımları, yatırım akışını karmaşıklaştırmaktadır.
Küba ekonomisi, sürdürülebilir büyümeyi ve yaşam standartlarının artırılmasını sağlamak için derin reformlara ihtiyaç duymaktadır. Piyasa unsurlarının benimsenmesi ve özel sektörün desteklenmesi ekonomik gelişimi teşvik edebilir. Ancak ülke, siyasi sınırlamalar, yaptırımlar ve iç ekonomik problemler gibi ciddi zorluklarla karşı karşıyadır.
Önümüzdeki yıllarda Küba'nın altyapıyı modernize etme, ekonomiyi çeşitlendirme ve yabancı yatırımları çekme gibi sorunları çözmesi gerekecektir. Reformların başarıyla gerçekleştirilmesi ve uluslararası ilişkilerin iyileştirilmesi, ülkenin ekonomik refahı için anahtar olabilir.