Tarih Ansiklopedisi
Zimbabwe'nin bağımsızlık mücadelesi, 1960'ların başından 1970'lerin sonuna kadar olan dönemi kapsayan, ülkenin tarihindeki önemli bir noktadır. Bu çatışma, Afrika halklarının koloniyal egemenlik ve ırksal ayrımcılıktan kurtulma mücadelesinin daha geniş bir parçasıydı. Sadece Zimbabwe için değil, tüm Afrika için de özerklik ve eşitlik arayışını simgeleyerek önemli bir dönüm noktası olmuştur.
İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından koloniyal imparatorluklar zayıflamaya başladı ve çoğu Afrika ülkesinde bağımsızlık hareketleri başlamıştır. O dönemde Rodhesia olarak bilinen Zimbabwe'de, beyaz azınlık politik ve ekonomik gücü kontrol ediyordu, oysa ülkenin siyah halkı sistematik ayrımcılık ve hak yoksunluğu yaşamaktaydı.
1960'ların başlarından itibaren siyah nüfusun hakları için mücadele eden siyasi partiler ortaya çıkmaya başladı. En etkili partilerden biri 1957'de kurulan Afrika Ulusal Kongresi (African National Congress, ANC) oldu. Ancak, kurulduktan kısa bir süre sonra parti yasaklandı ve liderleri gizli bir şekilde hareket etmek zorunda kaldı.
1960'ların sonlarına gelindiğinde bağımsızlık mücadelesine iki ana hareket katıldı: Zimbabwe Afrika Ulusal Birliği (ZANU) ve Zimbabwe Afrika Halkı Birliği - Halk Cephesi (ZAPU). Her iki parti de beyaz azınlık yönetimine karşı mücadele verirken, farklı yaklaşımlar benimsediler. Robert Mugabe'nin liderliğindeki ZANU, silahlı mücadeleye vurgu yaparken, Joshua Nkomo'nun liderliğindeki ZAPU daha siyasi yöntemlere yöneldi.
1964 yılında ZANU ve ZAPU, koloniyal yönetimlere karşı gerilla operasyonları gerçekleştirmeye başladı ve bu durum silahlı çatışmanın başlangıcını tetikledi. "Komandolar" olarak bilinen gerilla grupları, kolonizatörlerin gücünü sarsmak amacıyla askeri üsler, polis karakolları ve ekonomik hedeflere saldırılarda bulundu.
1965 yılında Rodhesia'daki beyaz azınlık, Başbakan Ian Smith'in önderliğinde Birleşik Krallık'tan tek taraflı bağımsızlık ilan etti. Bu durum uluslararası kınamalara yol açtı ve Rodhesia'ya ekonomik yaptırımlar uygulanmasına neden oldu. İlan ayrıca, ülkenin siyah halkının bağımsızlık mücadelesini güçlendirmesine yol açarak çatışmanın tırmanmasına neden oldu.
1970'lerde bağımsızlık mücadelesi zirveye ulaştı. Gerilla grupları ve koloniyal güçler arasındaki çatışma gerçek bir savaşa dönüştü. Çalılık Savaşı (Zimbabwe Bağımsızlık Savaşı olarak da bilinir) zalimce ve yıkıcı hale geldi. Yerel halk, her iki tarafın da şiddetinden mağdur oldu ve binlerce insan evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Uluslararası toplumun baskısı ve iç direniş sonucunda, Rodhesia'daki beyaz hükümet, siyah partilerin liderleri ile müzakere yapmaya başladı. 1979 yılında imzalanan Lancaster Anlaşması, çatışmanın sona ermesini sağladı ve demokratik bir geçiş sürecinin başlamasına yol açtı.
1980 yılında Zimbabwe resmi olarak bağımsızlığını kazandı. Uluslararası gözlemcilerin gözetiminde yapılan seçimlerde, Robert Mugabe liderliğindeki ZANU partisi kazandı. Onun seçilmesi, koloniyal yönetimin sona erdiğini ve Zimbabwe için yeni bir dönemin başladığını simgeleyen tarihi bir an oldu.
Zimbabwe'nin bağımsızlık mücadelesi, özgürlük ve adalet arayışını yansıtan ülkenin tarihindeki önemli bir bölümdür. Bağımsızlık sağlansa da, koloniyal dönem ve iç çatışmanın etkileri günümüz Zimbabwe'sinde hâlâ hissedilmektedir. Bu mücadelenin derslerini hatırlamak, tarihinin yeniden yaşanmaması ve daha adil bir geleceğin inşa edilmesi açısından önemlidir.