دانشنامه تاریخی
خلافت عربی که در قرن هفتم شکل گرفت، یکی از مهم‌ترین قدرت‌های سیاسی و فرهنگی در تاریخ بشر شد. ریشه و دوره اولیه آن فرآیند پیچیده‌ای است که شامل تغییرات مذهبی و سیاسی در شبه جزیره عربستان و فراتر از آن می‌شود.
در اوایل قرن هفتم، شبه جزیره عربستان به شمار زیادی قبایل و اتحادیه‌های قبیله‌ای تقسیم شده بود. این قبایل اغلب در حال جنگ و نزاع بودند که عدم ثبات را به همراه داشت. در این زمان شرایطی برای اتحاد قبایل عرب تحت پرچم یک دین جدید - اسلام که توسط پیامبر محمد بنیان‌گذاری شده بود، به وجود آمد.
محمد در حدود سال 570 در مکه به دنیا آمد و به عنوان پیامبر، وحی‌هایی از الله از طریق فرشته جبرئیل دریافت کرد. این وحی‌ها اساس قرآن - کتاب مقدس اسلام - را شکل داد. در ابتدا، آموزش‌های او با مقاومت مواجه شد، اما به تدریج پیروانی پیدا کرد که اساس ایجاد اولین جامعه اسلامی شد.
پس از مرگ محمد در سال 632، نیاز به رهبری دین جدید و جامعه احساس شد. اولین خلیفه، ابوبکر، از میان نزدیکان پیامبر انتخاب شد و عصر خلافت راشدین آغاز شد. ابوبکر سری از کمپین‌های نظامی معروف به "فتوحات" را شروع کرد که هدف آن اتحاد شبه جزیره عربستان و سرکوب دیرک‌های قبیله‌هایی بود که از پذیرش اسلام خودداری کردند.
تحت رهبری ابوبکر و جانشینانش، عمر بن خطاب و عثمان، خلافت سریعاً گسترش یافت. نتایج فتوحات شامل تسخیر سوریه، مصر و بخش‌هایی از ایران بود. این گسترش به‌طور قابل توجهی، قلمرو خلافت و نفوذ آن را افزایش داد.
گسترش خلافت عربی باعث ترکیب فرهنگ‌ها و ملل مختلف شد. اسلام نه تنها دین، بلکه یک جنبش اجتماعی و سیاسی قوی نیز گردید. عرب‌ها که در دو راه تجاری قرار داشتند، موفق به ایجاد یک شبکه تجاری وسیع شدند که با مبادله کالاها و ایده‌ها کمک کرد.
در حوزه فرهنگی، کار فعال در ایجاد سیستم حقوقی و ساختار اجرایی آغاز شد. حقوق اسلامی (شریعت) به‌عنوان مبنای تنظیم زندگی اجتماعی قرار گرفت. اولین مدارس و دانشگاه‌های اسلامی ظهور کردند که به توسعه علم، فلسفه و ادبیات کمک کردند. استادان در زمینه‌های ریاضی، نجوم و پزشکی شروع به انجام کشفیات قابل توجه کردند.
با وجود موفقیت‌های خلافت، تناقضات داخلی به درگیری‌ها منجر شد. پس از قتل عثمان در سال 656، جنگ داخلی (فتنه) آغاز شد که به شکاف بین حامیان علی بن ابی‌طالب، پسر عم و داماد محمد، و حامیان معاویه، اولین خلیفه دودمان اموی، انجامید. این رویدادها به ظهور دو جریان شیعه و سنی در اسلام که تا به امروز ادامه دارد، انجامید.
در سال 661 علی کشته شد و معاویه خلیفه شد و دودمان اموی را تأسیس کرد. این رویداد آغاز عصر جدیدی در تاریخ خلافت بود که پایتخت آن دمشق شد. اموی‌ها به گسترش خلافت ادامه دادند و به فتوحات در شمال آفریقا و اسپانیا پرداختند.
ریشه و دوره اولیه خلافت عربی، مراحل مهمی در تاریخ بشریت هستند. آنها پایه‌گذاران شکل‌گیری تمدن اسلامی شدند و تأثیر عمیقی بر توسعه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بسیاری از مناطق گذاشتند. خلافت نماد وحدت مسلمانان و مرکز مهمی برای دانش و تجارت در قرون وسطی شد.
اسلام که به‌عنوان یک آموزه مذهبی شکل گرفت، به یک نیروی اجتماعی-سیاسی قدرتمند تبدیل شد که اثر غیرقابل‌انکاری بر تاریخ گذاشت. درک ریشه و دوره اولیه خلافت عربی کمک می‌کند تا بفهمیم چگونه ایده‌های مذهبی می‌توانند بر روی فرآیندهای تاریخی تأثیر بگذارند و تمدن‌های کامل را شکل دهند.