دانشنامه تاریخی
ایتالیا کشوری با فرهنگ زبانی غنی است که در آن چندین گویش و زبان به غیر از زبان رسمی ایتالیایی وجود دارد. ویژگی‌های زبانی ایتالیا می‌تواند از تاریخ، فرهنگ و تأثیرات مختلف تمدن‌هایی که بر زبان تأثیر گذاشته‌اند، پیگیری شود. تنوع زبانی در ایتالیا نقش مهمی در زندگی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور ایفا می‌کند و همچنین اساس هویت منحصر به فرد ملل آن است.
زبان رسمی ایتالیا ایتالیایی است که یک زبان رمانس است و از زبان لاتین نشأت گرفته است. زبان ایتالیایی از قرن وسطی بر اساس لاتین عامیانه توسعه یافت و با گذشت زمان به عنوان زبان رسمی در اکثر مناطق ایتالیا مورد استفاده قرار گرفت. با این حال، قبل از اتحاد ایتالیا در قرن نوزدهم، بسیاری از گویش‌ها در کشور وجود داشتند و زبان ایتالیایی برای بسیاری قابل فهم نبود.
امروز ایتالیایی یکی از زیباترین و موزون‌ترین زبان‌های جهان است. این زبان در نهادهای دولتی، مدارس، رسانه‌ها و در زندگی روزمره استفاده می‌شود. استفاده از آن در مدارک رسمی و در تمام زمینه‌های زندگی که به ارتباط رسمی نیاز دارد، به شدت تنظیم شده است. زبان ایتالیایی اساس هویت فرهنگی ایتالیایی‌ها است و نقش آن در جامعه به طور مداوم مهم است.
یکی از ویژگی‌های بارز زبان ایتالیایی وجود تعداد زیادی گویش منطقه‌ای است. این گویش‌ها در طول قرن‌ها توسعه یافته‌اند و تفاوت‌های قابل توجهی، به ویژه در واژگان، گرامر و تلفظ دارند. در حالی که زبان رسمی ایتالیایی استاندارد است، اکثر ایتالیایی‌ها در زندگی روزمره به طور فعال از گویش‌های محلی خود استفاده می‌کنند.
گویش‌ها در ایتالیا را می‌توان به چند گروه بزرگ بسته به منطقه تقسیم کرد. به عنوان مثال، در شمال ایتالیا می‌توان گویش‌هایی چون لوماندر، پیه‌مونت و ونیزی را مشاهده کرد. در مرکز، گویش‌های رومی و توسکانی رواج دارند، در حالی که در جنوب، گویش‌های ناپلی و سیسیلی محبوب هستند. این گویش‌ها ممکن است به شدت از ایتالیایی استاندارد و یکدیگر متفاوت باشند که گاهی اوقات ارتباط متقابل را حتی بین سخنرانان مختلف گویش‌ها دشوار می‌کند.
جالب است که در برخی مناطق ایتالیا گویش‌ها به قدری قوی هستند که به عنوان زبان‌های جداگانه درک می‌شوند. به عنوان مثال، زبان‌های سیسیلی و ناپلی دارای نوشتاری، گرامر و تاریخ منحصر به فرد خود هستند که آنها را به سیستم‌های زبانی جداگانه تبدیل می‌کند. علی‌رغم اینکه در دهه‌های اخیر دولت ایتالیا به طور فعال بر حفظ و حمایت از گویش‌ها کار کرده است، استفاده از زبان ایتالیایی استاندارد به طور فزاینده‌ای غالب است، به ویژه در شهرها و در میان نسل جوان.
علاوه بر زبان ایتالیایی و گویش‌های آن، در ایتالیا چندین زبان دیگر وجود دارد که به اقلیت‌ها تعلق دارد. این زبان‌ها در برخی مناطق دارای status رسمی هستند و به طور وسیعی در زندگی روزمره استفاده می‌شوند. از جمله این زبان‌ها می‌توان به زبان فریولی، لادینو، ساردینیایی و به طور کمتر، زبان‌های آلبانیایی، عربی، یونانی و کاتالونیایی اشاره کرد.
زبان فریولی به عنوان زبان رسمی در فریولی — ونتوژولیا شناخته می‌شود و به طور وسیع در این منطقه استفاده می‌شود. این زبان همچنین در مدارس، تلویزیون و نشریات چاپی به رسمیت شناخته شده است. لادینو، زبانی که در دره‌هایی که ساکنان آلپ جنوبی در آن زندگی می‌کنند، نیز در برخی مناطق کوهستانی رسمی است. زبان ساردینیایی که به عنوان زبان رسمی در ساردینیا شناخته شده، همچنین دارای اهمیت فرهنگی قابل توجهی در این جزیره است.
در میان زبان‌های دیگر مانند یونانی و آلبانیایی، بسیاری از جوامع وجود دارند که به این زبان‌ها صحبت می‌کنند، به ویژه در جنوب ایتالیا و سیسیل. این زبان‌ها ریشه‌های کهن دارند و نقش مهمی در حفظ سنت‌ها و آداب فرهنگی ایفا می‌کنند.
زبان ایتالیایی نه تنها در خود ایتالیا بلکه در خارج از آن نیز اهمیت زیادی دارد. این زبان یکی از مشهورترین زبان‌ها در جهان است و در کشورهایی مانند سوئيس، سان‌مارینو، واتیکان و همچنین در تعدادی دیگر از کشورها با جوامع ایتالیایی مانند آرژانتین، ایالات متحده و کانادا صحبت می‌شود.
زبان ایتالیایی به عنوان یکی از زبان‌های کاری اتحادیه اروپا شناخته شده و همچنین زبان رسمی سازمان بین‌المللی کار است. ایتالیا به طور فعال در گسترش زبان ایتالیایی در جهان مشارکت می‌کند و از مؤسسات فرهنگی مانند مؤسسات فرهنگ ایتالیایی و دانشگاه‌هایی که آموزش به زبان ایتالیایی را برای دانشجویان خارجی ارائه می‌دهند، حمایت می‌کند.
سیاست زبان ایتالیایی به حفظ و توسعه خود زبان ایتالیایی و همچنین گویش‌ها و زبان‌های اقلیت‌ها معطوف است. جنبه مهمی از این سیاست، حمایت از چندزبانی است که در سازماندهی دوره‌های زبانی برای اقلیت‌ها و انتشار نشریات چندزبانه تجلی پیدا می‌کند. در سال‌های اخیر، در ایتالیا بر روی برنامه‌هایی که به حفظ زبان‌های منطقه‌ای و همچنین حمایت از گفتگوی بین فرهنگی معطوف شده‌اند، کار چشمگیر صورت گرفته است.
مقامات ایتالیایی در تلاشند تا تعادل بین تقویت هویت ملی از طریق استفاده از زبان ایتالیایی استاندارد و احترام به تنوع زبانی را حفظ کنند. به عنوان مثال، در برخی مدارس در مناطق جنوبی سیسیل و آپولی، کودکان زبان‌های محلی را در کنار زبان ایتالیایی یاد می‌گیرند که این امر به حفظ میراث فرهنگی غنی محلی کمک می‌کند.
زبان ایتالیایی نقش مرکزی در فرهنگ جهانی ایفا می‌کند و تأثیر آن در هنر، موسیقی، ادبیات و علم احساس می‌شود. ایتالیایی به عنوان زبان فرهنگ جهانی در لحظات تاریخی مهمی همچون دوره رنسانس شناخته می‌شود، زمانی که ایتالیا مرکز پیشرفت هنری و علمی بود. امروزه زبان ایتالیایی همچنان به عنوان زبان فرهنگ باقی مانده و در بسیاری از زمینه‌ها، از اپرا تا سینما، تأثیر بسزایی دارد.
بسیاری از نویسندگان، شاعران و فیلسوفان مشهور ایتالیا، مانند دانته آلیغه‌ری، پتراکا، آلبرتی، لئوناردو داوینچی و دیگران، از زبان ایتالیایی برای خلق آثار خود استفاده کرده‌اند که تأثیر زیادی بر فرهنگ جهانی داشته است. زبان ایتالیایی هنوز هم ارزش هنری خود را حفظ کرده است وGenres مانند اپرا و باله نمی‌توانند بدون آن وجود داشته باشند. همچنین ایتالیایی زبان اصلی در فرهنگ آشپزی، مد و طراحی است که در این زمینه‌ها شهرت جهانی کسب کرده است.
زبان ایتالیایی و گویش‌های آن عناصر کلیدی زندگی فرهنگی و اجتماعی ایتالیا هستند. آنها تاریخ و تنوع کشور را منعکس می‌کنند و همچنین به حفظ هویت ملی ایتالیا در شرایط جهانی‌سازی کمک می‌کنند. در حالی که ایتالیایی به عنوان زبان اصلی ارتباط و نماد رسمی دولت باقی مانده است، تعداد زیادی گویش و زبان‌های اقلیت، همچنین تأثیر زبان ایتالیایی فراتر از مرزهای کشور، آن را به یکی از تأثیرگذارترین زبان‌های جهان تبدیل می‌کند. سیاست زبانی ایتالیا به حفظ این میراث غنی معطوف است و این امکان را فراهم می‌کند که ایتالیا به عنوان یک مرکز فرهنگی و زبانی مهم در جهان باقی بماند.