دانشنامه تاریخی
قزاقستان، واقع در آسیای مرکزی، یک کشور چند ملیتی با سنت‌های زبانی متنوع است. وضعیت زبانی در قزاقستان ویژگی‌های خاص خود را دارد که ناشی از تاریخ چند صد ساله، ترکیب چند ملیتی جمعیت و تأثیرات فرهنگی است. سیاست زبانی کشور نشان‌دهنده تمایل آن به حفظ هویت ملی و تقویت وحدت گروه‌های قومی مختلف مقیم در خاک جمهوری است. در این مقاله ما به بررسی ویژگی‌های زبانی قزاقستان، نقش زبان قزاقی، مسائل دو زبانه‌گی و سایر جنبه‌های مهم سیاست زبانی خواهیم پرداخت.
زبان قزاقی زبان رسمی جمهوری قزاقستان است که در قانون اساسی کشور قید شده است. زبان قزاقی به گروه زبانی ترکی تعلق دارد و برای بیشتر جمعیت قزاقستان زبان مادری است. این زبان ریشه‌های تاریخی عمیقی دارد و ابزار اصلی ارتباط و فرهنگ مردم قزاق است. به عنوان زبان رسمی، قزاقی نقش مهمی در شکل‌گیری هویت ملی، تقویت فرهنگ و سنت‌ها و همچنین در تأمین یکنواختی در فعالیت‌های اداری و حقوقی ایفا می‌کند.
زبان قزاقی دارای نوشتاری است که در طول تاریخ خود تغییرات زیادی را تجربه کرده است. قبل از سال ۱۹۲۹، قزاق‌ها از الفبای عربی استفاده می‌کردند، سپس الفبای لاتین معرفی شد که تا سال ۱۹۴۰ ادامه داشت. در دوره شوروی، از الفبای سیریلیک برای زبان قزاقی در قزاقستان استفاده شد که تأثیر قابل توجهی بر وضعیت زبانی در کشور گذاشت. در دهه‌های اخیر، بحث‌های فعالی در قزاقستان درباره انتقال زبان قزاقی به الفبای لاتین در حال انجام است که این امر گام مهمی در به‌روزرسانی و توسعه زبان و همچنین گسترش استفاده از آن در عرصه بین‌المللی خواهد بود.
زبان روسی در قزاقستان جایگاه ویژه‌ای دارد و زبان ارتباطات بین‌المللی است. این زبان به صورت رسمی در کنار زبان قزاقی شناخته شده است که تأثیر تاریخی روسیه و اتحاد جماهیر شوروی بر وضعیت زبانی در قزاقستان را نشان می‌دهد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و کسب استقلال قزاقستان، زبان روسی همچنان اهمیت خود را در زندگی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور حفظ کرده است.
زبان روسی در زندگی روزمره، تجارت، آموزش، رسانه‌ها و مدیریت دولتی به طور فعال استفاده می‌شود. بسیاری از قزاقستانی‌ها به زبان روسی به عنوان زبان دوم صحبت می‌کنند و این زبان همچنان یک پیوند مهم برای گروه‌های قومی مختلف باقی مانده است. مهم است که به این نکته توجه شود که در قزاقستان اشکال مختلف دو زبانه‌گی وجود دارد که در آن زبان‌های قزاقی و روسی به صورت موازی و فعال با یکدیگر تعامل دارند.
قزاقستان یک کشور چند ملیتی است و در آن بیش از ۱۳۰ قوم مختلف به زبان‌های گوناگون صحبت می‌کنند. علاوه بر قزاقی و روسی، زبان‌هایی مانند اویغوری، تاتاری، کره‌ای، ازبکی و دیگر زبان‌ها در قزاقستان به طور گسترده‌ای رایج هستند. تمامی این زبان‌ها به خانواده‌های زبانی متفاوت تعلق دارند که قزاقستان را به عنوان یک پل زبانی و فرهنگی بین شرق و غرب تبدیل می‌کند.
هر قوم هویت زبانی و فرهنگی خود را حفظ کرده و در جمهوری به طور فعال از زبان‌های ملی حمایت می‌شود. در مناطق مختلف کشور می‌توان مدارس را دید که آموزش به زبان‌های مادری انجام می‌شود و همچنین مراکز فرهنگی که به زبان‌های مختلف فعالیت می‌کنند. این تنوع زبانی به غنای سنت‌های فرهنگی و گفت‌وگوی میان ملت‌های مختلف ساکن در قزاقستان کمک می‌کند.
سیاست زبانی قزاقستان به حفظ و توسعه زبان قزاقی و همچنین حمایت از جمعیت روس‌زبان و گروه‌های قومی دیگر معطوف است. هدف اصلی ایجاد شرایط مناسب برای توسعه زبان قزاقی، استفاده از آن در نهادهای دولتی و رسمی و همچنین در فرآیند آموزشی است. در عین حال، اهمیت حفظ دو زبانه‌گی که جزء مهمی از زندگی بیشتر شهروندان کشور است، نیز به رسمیت شناخته می‌شود.
در چارچوب سیاست زبانی، قوانین و برنامه‌های زیادی برای توسعه زبان قزاقی تصویب شده است. یکی از مهم‌ترین اقدامات، گنجاندن زبان قزاقی در سیستم آموزشی بوده است که به تدریج تعداد دروسی که به زبان رسمی تدریس می‌شود، افزایش می‌یابد. همچنین برنامه‌هایی برای آموزش معلمان و مترجمان وجود دارد که باید به استفاده وسیع‌تر از زبان قزاقی در حوزه‌های مختلف زندگی کمک کند.
برای حمایت از چند زبانه‌گی در قزاقستان، سیستم آموزشی زبانی برای تمامی شهروندان کشور نیز طراحی شده است. در قزاقستان دوره‌ها و برنامه‌های زیادی در حال توسعه هستند که به شهروندان امکان می‌دهد دانش خود را درباره زبان قزاقی بهبود بخشند و همچنین زبان‌های دیگر را بیاموزند. مهم است که هر شهروند امکان داشته باشد به راحتی به زبان مادری خود و زبان رسمی ارتباط برقرار کند که به تقویت وحدت و توافق میان گروه‌های قومی مختلف کمک می‌کند.
با وجود تمام کوشش‌ها، در مسیر دستیابی به اجرای کامل سیاست زبانی قزاقستان، مشکلات و چالش‌های مشخصی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین مسائل، وضعیت حل نشده انتقال به الفبای لاتین است. هرچند این فرایند برای سال‌های آینده برنامه‌ریزی شده است، ولی بسیاری از ساکنان کشور هنوز برای تغییرات آماده نیستند که این مسئله در زندگی روزمره و آموزش دشواری‌هایی ایجاد می‌کند.
علاوه بر این، مشکل کمبود متخصصان با سطح بالا در زبان قزاقی وجود دارد که توسعه زبان قزاقی در حوزه‌های علمی، فناوری و حرفه‌ای دیگر را محدود می‌کند. این موضوع همچنین به کمبود زیرساخت برای آموزش زبان قزاقی، به ویژه در شهرهایی که جمعیت روس‌زبان غالب است، بازتاب می‌یابد.
با این حال، قزاقستان با وجود این مسائل، به کار بر روی بهبود وضعیت زبانی ادامه می‌دهد و برنامه‌های آموزشی را بهبود می‌بخشد و فرصت‌های استفاده از زبان قزاقی در حوزه‌های مختلف زندگی را گسترش می‌دهد.
آینده وضعیت زبانی در قزاقستان به موفقیت برنامه دولتی آموزش زبان، انتقال به الفبای لاتین و یکپارچه‌سازی بیشتر زبان قزاقی در حوزه‌های مختلف زندگی بستگی دارد. مهم است که زبان قزاقی به زبان اصلی علم، فناوری و تجارت تبدیل شود و زبان روسی همچنان نقش پیوستگی بین گروه‌های قومی مختلف را ایفا کند.
یکی از مهم‌ترین وظایف ایجاد شرایطی است که هر شهروند کشور بتواند به راحتی و به طور مؤثر به دو زبان - قزاقی و روسی - صحبت کند و همچنین زبان‌های دیگر را بیاموزد. سیاست زبانی قزاقستان باید به تقویت هویت ملی و حفظ تنوع فرهنگی که جزئی مهم از زندگی کشور است، کمک کند.
ویژگی‌های زبانی قزاقستان میراث فرهنگی غنی و تنوع مردم را منعکس می‌کند. زبان‌های قزاقی و روسی نقش کلیدی در تأمین وحدت داخلی کشور ایفا می‌کنند، در حالی که زبان‌های دیگر مانند اویغوری، تاتاری و ازبکی ترکیب چند ملیتی جمعیت را نشان می‌دهند. سیاست زبانی قزاقستان به توسعه و حفظ زبان قزاقی، حمایت از دو زبانه‌گی و رعایت حقوق زبانی تمامی گروه‌های قومی معطوف است. تلاش برای حفظ هویت فرهنگی و زبانی همراه با گشودگی به فرآیندهای جهانی، وضعیت زبانی در قزاقستان را در آینده تعیین خواهد کرد.