دانشنامه تاریخی
چین یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین تمدن‌ها است که فرهنگ و سنت‌های آن در طی هزاران سال توسعه یافته است. سنت‌ها و آداب ملی چین ترکیبی منحصر به فرد از مفاهیم فلسفی، رویدادهای تاریخی و ویژگی‌های فرهنگی را در بر می‌گیرند. این سنت‌ها در زندگی روزمره چینی‌ها اهمیت و مرتبط بودن خود را حفظ کرده و نقش کلیدی در حفظ هویت ملی و میراث فرهنگی کشور ایفا می‌کنند.
خانواده در فرهنگ چینی جایگاه مرکزی دارد. در جامعه سنتی چین، روابط خانوادگی بر مبنای احترام عمیق به بزرگترها، حمایت و مراقبت متقابل بنا شده است. مهمترین عنصر سنت‌های خانوادگی، احترام به والدین و نیاکان است که در جشن‌ها، مراسم و شیوه‌های آیینی، مانند جشن چینی سال نو، که خانواده‌ها جمع می‌شوند تا به نیاکان خود ادای احترام کنند، بازتاب می‌یابد.
سلسله مراتب خانواده در چین به طور سنتی شامل احترام به بزرگترها است که نه تنها در زندگی خانوادگی، بلکه در روابط اجتماعی به طور کلی وجود دارد. اعضای بزرگسال خانواده دارای بالاترین اعتبار هستند و مشاوره‌ها و تصمیمات آن‌ها برای دیگران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
سال نو چینی (یا عید بهار) مهمترین جشن در چین است که در روزهای ابتدایی سال قمری جدید جشن گرفته می‌شود. این جشن با سنت‌ها و مراسم متعددی همراه است که به پاک‌سازی از اثرات منفی و جذب خوش‌شانسی برای سال آینده توجه دارد. یکی از محبوب‌ترین سنت‌ها، توزیع پاکت‌های قرمز با پول — «هوانگ‌باو» — است که به کودکان و سالمندان داده می‌شود تا به آن‌ها خوش‌شانسی و خوشبختی بیاورد.
در روز سال نو چینی عادت بر این است که خانواده‌ها شام‌های خانوادگی ترتیب دهند، خانه‌ها را با فانوس‌های قرمز و برش‌های کاغذی تزئین کنند و همچنین آتش‌بازی برای دور کردن ارواح بد روشن کنند. هر یک از این آداب ریشه‌های عمیق دارد و نمادی از پاک‌سازی، نو شدن و امید به آینده بهتر است.
چای جزئی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ چینی است. چینی‌ها بیش از ۱۰۰۰ نوع چای را می‌شناسند و سنت‌های چای‌نوشی آن‌ها دارای تاریخچه‌ای هزارساله است. مهمترین قسمت آداب چای‌نوشی، مراسم چای است که شامل نه تنها فرایند دم کردن چای، بلکه هنر ارتباط و توجه به هر مرحله از این فرایند نیز می‌شود. بخش مهمی از فرهنگ چای، مراسم چای است که در آن چند نفر شرکت کرده و هر کدام نقش ویژه‌ای در ایجاد فضایی از احترام و هماهنگی دارند.
توجه خاصی به نه تنها چای، بلکه به ظروفی که برای دم کردن استفاده می‌شود، نیز معطوف است. ظروف چای چینی به خاطر لطافت و زیبایی‌شان شناخته می‌شوند و نمادی از احترام به سنت‌ها و شیوه‌های باستانی هستند. در برخی از خانواده‌های چینی، مراسم چای به عنوان یک آیین روزانه است که به تقویت پیوندهای خانوادگی و دوستانه کمک می‌کند.
علاوه بر سال نو چینی، جشن‌های مهم دیگری نیز در چین وجود دارد، مانند جشن نیمه پاییز، جشن بهار و جشن قایق‌های اژدها. هر یک از این جشن‌ها با سنت‌ها و آداب مختلفی همراه است که جنبه‌های مهمی از فرهنگ چینی را منعکس می‌کند، مانند ارتباط با طبیعت، احترام به نیاکان و احترام به ارزش‌های خانوادگی.
جشن نیمه پاییز به خاطر سنت تقدیم کیک‌های ماه به یکدیگر شناخته می‌شود که نمادی از اتحاد و رفاه خانوادگی است. جشن قایق‌های اژدها به مسابقات سنتی قایق‌رانی قدیمی و همچنین نذر و عبادات برای تأمین خوش‌شانسی و سلامتی در طول سال مربوط می‌شود.
پزشکی سنتی چینی (TCM) جزئی مهم از فرهنگ ملی است. این شیوه‌ها شامل درمان‌هایی مانند طب سوزنی، درمان با گیاهان، ماساژ و چی‌گونگ (ورزش بهداشتی) است. TCM بر اساس تعالیم فلسفی دائوئیسم، بودیسم و کنفوسیوس‌گرایی است که در آن‌ها به اهمیت هماهنگی و تعادل در بدن و روح انسان توجه شده است.
همچنین شیوه‌های باستانی چینی وجود دارد، مانند فنگ‌موی — هنر هماهنگ‌سازی فضا که برای بهبود سلامتی و رفاه انسان از طریق قرارگیری صحیح اشیاء در فضای اطراف طراحی شده است. این شیوه‌ها همچنان در جامعه چینی و فراتر از آن محبوبیت دارند و نقش مهمی در زندگی مدرن چینی‌ها ایفا می‌کنند.
در فرهنگ چینی نیاکان جایگاه مهمی دارند و احترام به آن‌ها یکی از مهمترین سنت‌ها است. چینی‌ها اعتقاد دارند که روح نیاکان همچنان زنده است و بر زندگی نسل‌های بعدی خود تأثیر می‌گذارد. عناصر مهم این احترام شامل مراسم‌های آیینی، مانند قربانی کردن و تقدیم هدایا به قبور نیاکان در ایام یادبود و جشن‌های مهم است.
روز احترام به نیاکان نه تنها زمانی است که چینی‌ها می‌توانند سپاسگزاری و احترام خود را ابراز کنند، بلکه روزی است که آن‌ها می‌توانند تمام خانواده گرد هم آیند تا یاد بستگان فوت شده را گرامی دارند. این آداب پیوندهای خانوادگی را تقویت کرده و سنت احترام به نسل‌های بزرگتر را حفظ می‌کنند.
فرهنگ چین همچنین از طریق هنر متجلی می‌شود که شامل نقاشی، خطاطی، موسیقی و رقص است. توجه ویژه‌ای به نقاشی و خطاطی چینی، که به عنوان اشکال مهمی از خودبیانی و ارزش زیبایی شناخته می‌شوند، وجود دارد. نقاشی چینی به ویژه به خاطر مینیمالیسم و توجه به طبیعت شناخته می‌شود. این هنر شامل تصاویری از مناظر، حیوانات و گیاهان است که اهمیت هماهنگی با دنیای اطراف را بازتاب می‌دهد.
موسیقی و رقص نیز در فرهنگ چین به ویژه در اشکال سنتی مانند اپرا (مثلاً اپرای پکن) از اهمیت ویژه برخوردار هستند، جایی که موسیقی، نمایش‌های تئاتری و آکروباسی ترکیب می‌شوند. این هنرها در چین طی هزاران سال توسعه یافته و هنوز بخشی مهم از زندگی فرهنگی کشور را تشکیل می‌دهند.
سه مکتب اصلی فلسفی و مذهبی چین — بودیسم، دائوئیسم و کنفوسیوس‌گرایی — به شدت بر فرهنگ و آداب کشور تأثیر می‌گذارد. این آموزه‌ها پایه‌گذار جهان‌بینی چینی‌ها هستند و بر زندگی روزمره چینی‌ها، روابط آن‌ها با دنیای اطراف و یکدیگر تأثیرگذار هستند.
بودیسم، که از هند به چین وارد شده است، تأثیر شایانی بر فرهنگ چینی به ویژه در جنبه‌هایی مانند هنر، معماری و فلسفه دارد. دائوئیسم، با تعالیم خود در مورد هماهنگی با طبیعت و جستجوی آرامش درونی، برای چینی‌ها در جستجوی خوشبختی شخصی و تعادل روحی اهمیت زیادی دارد. کنفوسیوس‌گرایی، با تأکید بر ارزش‌های خانوادگی، احترام به بزرگترها و هماهنگی اجتماعی، به عنوان پایه‌ای برای جامعه چینی در طول قرون مختلف باقی مانده است.