دانشنامه تاریخی
زمان‌های باستانی لائوس مرحله‌ای مهم در تاریخ جنوب شرق آسیا هستند که بر اساس یافته‌های باستان‌شناسی و سوابق تاریخی شاهد آنیم. با وجود اینکه امروزه لائوس به خاطر جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی‌اش شناخته شده است، تاریخ اولیه‌اش اغلب تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد. با این حال، این دوره پر از اتفاقات جالب و دستاوردهای قابل توجهی است که اثرات عمیقی در توسعه این منطقه گذاشته است.
اولین استقرارها در منطقه لائوس در زمان پالئولیتیک، بیش از 10,000 سال پیش به وجود آمدند. شواهدی از وجود تمدن‌های باستانی در دره رود مکونگ پیدا شده است، جایی که روستاهای متعددی که به کشاورزی و ماهیگیری مشغول بودند، قرار داشتند. خاک‌های حاصلخیز، رودها و اقلیم، این منطقه را برای نگهداری استقرارها ایده‌آل کرد.
حفاری‌های باستان‌شناسی بقایای ظروف سفالی و ابزارهای سنگی را نشان داده‌اند که نشان می‌دهد ساکنان باستانی لائوس دارای مهارت‌های صنایع دستی پیشرفته‌ای بودند. آنها به کار با سنگ و سفال مشغول بودند و همچنین در زمینه کشاورزی و اشکال اولیه آبیاری آگاهی داشتند.
یکی از شناخته‌شده‌ترین مناطق باستان‌شناسی لائوس، دشت کوزه‌ها است که در شمال شرقی کشور، در استان سیانگ‌خونگ واقع شده است. در اینجا کوزه‌های سنگی عظیمی پیدا شده‌اند که سن آنها به 1500-2000 سال می‌رسد. دشت کوزه‌ها توجه محققان از سرتاسر جهان را جلب کرده است، زیرا منشاء و هدف این کوزه‌ها همچنان معماست.
نظریات مختلفی در مورد هدف این اشیاء وجود دارد. برخی تاریخ‌نگاران بر این باورند که کوزه‌ها به عنوان urnهای تدفینی برای دفن بقایای مردگان استفاده می‌شدند، در حالی که دیگران معتقدند که آنها به برای ذخیره آب یا غلات استفاده می‌شده‌اند. فرهنگ منحصر به فرد دشت کوزه‌ها نشان‌دهنده وجود یک تمدن باستانی است که دانش‌های پیشرفته‌ای در زمینه کار با سنگ و مراسم داشته است.
از زمان‌های اولیه، لائوس تحت تأثیر همسایگانش، به‌ویژه فرهنگ هندی، قرار گرفت که از طریق مسیرهای تجاری به منطقه نفوذ کرد. تأثیر تمدن هندی به‌ویژه در جنبه‌های فرهنگی و مذهبی مشهود بود: با ورود بازرگانان و مبلغان هندی، ایده‌های بودیسم و هندوئیسم به لائوس آمدند. آنها تأثیر قابل توجهی بر باورهای مردم محلی و همچنین بر سبک معماری و هنری داشتند.
بودیسم به زودی به دین غالب تبدیل شد و بناهای مذهبی و معابد در این منطقه شروع به ساخته شدن کردند که بسیاری از آنها هنوز هم قابل مشاهده هستند. این تبادل فرهنگی عاملی مهم در تعیین توسعه و جهان‌بینی لائوس باستان بود و پایه‌گذار تمدن‌ها و سنت‌های مذهبی آینده شد.
در زمان‌های باستان، لائوس تحت تأثیر فرهنگی و اقتصادی پادشاهی فاندن، یکی از ارکان ابتدایی دولت‌های جنوب شرق آسیا که از قرن اول تا ششم میلادی وجود داشت، قرار داشت. فاندن شامل مناطقی از ویتنام، کامبوج و بخشی از لائوس بود. این پادشاهی مرکز مهم تجارت بود و تأثیر آن به سراسر شبه جزیره هندوچین گسترش می‌یافت.
فاندن روابط تجاری با هند، چین و سایر کشورهای همسایه برقرار کرده بود و لائوس، که در تقاطع این مسیرهای تجاری قرار داشت، نقش واسطه‌گری را ایفا می‌کرد. تأثیر پادشاهی فاندن بر لائوس در فرهنگ، مذهب و توسعه صنایع دستی منعکس شد که به تقویت ارتباطات اجتماعی بین اقوام مختلف در این منطقه منجر گردید.
پس از افول پادشاهی فاندن، دولت چنلا به وجود آمد که از قرن ششم تا هشتم میلادی وجود داشت. چنلا شامل مناطقی از لائوس و کامبوج کنونی بود و یک نهاد فرهنگی و سیاسی قابل توجه به شمار می‌رفت. در زمان شکوفایی خود، چنلا به گسترش قلمروها و روابط تجاری خود پرداخت که بر لائوس تأثیر گذاشت.
چنلا تأثیر فرهنگی قابل توجهی بر لائوس گذاشت و به ترویج بودیسم و هندوییسم و همچنین توسعه سازه‌های بزرگ کمک کرد. در این دوره، اولین معابد و مکان‌های مذهبی بزرگ که نماد آرمان‌های مذهبی و فرهنگی آن زمان بودند، به وجود آمدند. تأثیر چنلا در فرهنگ لائوس و همچنین در سنت‌های زبانی و مذهبی پایدار ماند.
در قرن‌های XIII و XIV، فرآیند اتحاد قلمروهای لائوس آغاز شد که به تشکیل پادشاهی قدرتمند لانسنگ در سال 1353 منجر شد. این دوره شروع یک عصر جدید در تاریخ لائوس بود، زمانی که کشور تحت رهبری پادشاه فا نگوم متحد شد و به یک کشور قدرتمند تبدیل گردید. لانسنگ نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری هویت فرهنگی و ملی مردم لائوس، سنت‌ها و آداب آنها ایفا کرد.
با این حال، لانسنگ و حاکمان آن از سنت‌های باستانی جدا نشدند و آداب و رسوم باستانی را که از نیاکان به‌جا مانده بود، حفظ و توسعه دادند. به این ترتیب، تاریخ باستانی لائوس اساس‌گذار توسعه فرهنگی و وحدت سیاسی در آینده شد که مسیر تاریخ را در قرون بعدی تعیین کرد.
زمان‌های باستانی لائوس مرحله‌ای مهم در توسعه کشور و منطقه به شمار می‌آید. از فرهنگ‌های اولیه در دره مکونگ تا تأثیر تمدن‌های هندی و خمر، تاریخ لائوس باستان مملو از حوادث و دستاوردهایی است که پایه‌های آینده پادشاهی‌ها و ملت‌ها را بنا نهاد. لائوس میراث‌دار سنت‌های فرهنگی متنوعی است که از منابع مختلف نشأت گرفته و آن را به بخش منحصر به فردی از جنوب شرق آسیا تبدیل کرده است.
زمان‌های باستانی لائوس داستانی از ثروت روابط فرهنگی و تبادل ایده‌ها است که هنوز هم امروز کشور را شکل می‌دهد. پژوهش‌ها و مطالعات باستان‌شناسی به ما این امکان را می‌دهد که به ریشه‌های تمدن لائوس، سهم آن در توسعه منطقه و اهمیت آن برای جهان پی ببریم.