دانشنامه تاریخی
پرتغال — کشوری با تاریخ غنی و موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد در جنوب غربی اروپا. به عنوان عضوی از اتحادیه اروپا و منطقه یورو، پرتغال نقش مهمی در اقتصاد منطقه ایفا می‌کند. اقتصاد این کشور با ساختار متنوعی که بر پایه کشاورزی، صنعت، گردشگری و بخش خدمات است، مشخص می‌شود. در این مقاله، به بررسی داده‌های کلیدی اقتصادی پرتغال، تحولات آن در سال‌های اخیر، صنایع اصلی اقتصاد و چالش‌هایی که کشور با آن‌ها روبرو است، خواهیم پرداخت.
پرتغال دارای یک اقتصاد مختلط کاملاً پیشرفته است که در آن هر دو بخش عمومی و خصوصی نقش قابل توجهی ایفا می‌کنند. از زمان ورود به اتحادیه اروپا در سال ۱۹۸۶، پرتغال تحت اصلاحات اقتصادی و به‌روزرسانی‌های چشمگیری قرار گرفته است. امروز این کشور بخشی از منطقه یورو است و از یورو به عنوان واحد پول خود استفاده می‌کند. پرتغال در رتبه ۳۴ حجم تولید ناخالص داخلی (GDP) بین کشورهای جهان قرار دارد و جزو کشورهای با سطح بالای توسعه انسانی است.
بیش از ۷۰٪ از تولید ناخالص داخلی کشور به بخش خدمات مربوط می‌شود که این حوزه را به حوزه پیشرو در اقتصاد پرتغال تبدیل می‌کند. صنعت و کشاورزی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند، اما سهم آن‌ها به طور قابل توجهی کمتر است. زمین‌های کشاورزی تقریباً ۴۰٪ از سطح کشور را شامل می‌شود و پرتغال به عنوان یک تولیدکننده بزرگ شراب، روغن زیتون، پوست و مرکبات شناخته می‌شود.
تولید ناخالص داخلی (GDP) پرتغال برای سال ۲۰۲۴ حدود ۲۷۰ میلیارد یورو برآورد شده است. رشد اقتصادی این کشور در سال‌های اخیر نسبتاً پایدار بوده، اما به‌دلیل عواقب بیماری همه‌گیر COVID-19 و بی‌ثباتی ژئوپلیتیکی کاهش یافته است. پیش‌بینی می‌شود که رشد GDP در سال‌های آینده حدود ۲٪ در سال باشد.
سطح تورم در سال ۲۰۲۳ حدود ۵٪ بود که ناشی از افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی و همچنین تورم جهانی بود. در عین حال، میزان بیکاری در کشور حدود ۶٪ است که از پایین‌ترین سطوح در چند دهه گذشته است.
بدهی عمومی پرتغال همچنان بالاست و حدود ۱۱۵٪ از GDP را تشکیل می‌دهد که ناشی از اقدامات محرک اقتصادی در زمان بحران است. با این حال، کشور به خوبی با مدیریت بدهی خود کنار آمده و به تدریج سطح آن را به لطف درآمدهای پایدار از گردشگری و صادرات کاهش می‌دهد.
گردشگری یکی از صنایع کلیدی اقتصاد پرتغال است. تقریباً ۱۵٪ از GDP و بخش قابل توجهی از اشتغال را به خود اختصاص می‌دهد. پرتغال هر ساله میلیون‌ها گردشگر را به خاطر جاذبه‌های تاریخی، سواحل دیدنی و آب و هوای معتدل خود جذب می‌کند. لیسبون، پورتو، آلگارو و مادیرا از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری هستند.
پس از افت در دوران همه‌گیری COVID-19، صنعت گردشگری به سرعت احیا شد و دوباره به یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادی تبدیل شد. در سال‌های اخیر، دولت به‌طور فعال در توسعه زیرساخت‌ها و ترویج پرتغال به عنوان یک مقصد گردشگری سرمایه‌گذاری کرده است.
صنعت پرتغال نیز سهم قابل توجهی در اقتصاد کشور دارد. صنایع پیشرو شامل صنعت نساجی، کفش، خودرو، شیمیایی و دارویی هستند. پرتغال یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پوست در جهان است و تقریباً ۷۰٪ از تولید جهانی آن به تولیدکنندگان پرتغالی اختصاص دارد.
صادرات نقش مهمی در اقتصاد پرتغال دارد. کالاهای اصلی صادرات شامل خودرو، قطعات، نساجی، کفش، محصولات شیمیایی و الکترونیکی هستند. شرکای تجاری اصلی پرتغال شامل اسپانیا، آلمان، فرانسه، بریتانیا و ایالات متحده است. در سال‌های اخیر، کشور به‌طور فعال در حال گسترش تجارت با آفریقا و آمریکا لاتین است.
کشاورزی جایگاه مهمی در اقتصاد پرتغال دارد، هرچند که سهم آن در GDP به تدریج در حال کاهش است. با این حال، کشور به عنوان یک تولیدکننده بزرگ شراب، روغن زیتون و مرکبات باقی مانده است. صنعت شراب‌سازی پرتغال، به ویژه به خاطر تولید پورتر، یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین صنایع در جهان است.
روغن زیتون نیز جایگاه مهمی در صادرات پرتغال دارد. در سال‌های اخیر، بخش کشاورزی به‌روز شده و به بازارهای صادراتی متمرکز شده است که به بهبود کیفیت محصولات و افزایش رقابت‌پذیری آن‌ها کمک می‌کند.
پرتغال به‌طور فعال سرمایه‌گذاری‌های خارجی را جذب می‌کند، به‌ویژه در بخش‌هایی مثل فناوری اطلاعات، بیوتکنولوژی و انرژی تجدیدپذیر. این کشور به‌دلیل شرایط مالیاتی مناسب و حمایت از نوآوری، برای استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناوری جذاب شده است.
لیسبون و پورتو به مراکز فناوری تبدیل شده‌اند که در آن‌ها تعداد زیادی استارتاپ و شرکت‌های نوآور مستقر هستند. در سال‌های اخیر، دولت پرتغال به‌طور فعال در حال توسعه تحول دیجیتال و پیشرفت اقتصاد سبز است. در سال ۲۰۲۱، پرتغال استراتژی دستیابی به کربن خنثی تا سال ۲۰۵۰ را تصویب کرد.
علیرغم تغییرات مثبت در اقتصاد، پرتغال با چندین مشکل مواجه است. یکی از کلیدی‌ترین آن‌ها سطح بالای بدهی عمومی است که همچنان فشار زیادی به بودجه کشور وارد می‌کند. علاوه بر این، پرتغال با مشکلات جمعیتی مانند پیری جمعیت و مهاجرت جوانان به دنبال فرصت‌های بهتر در خارج مواجه است.
یکی دیگر از مشکلات، وابستگی بالای اقتصاد به گردشگری و صادرات است. شوک‌های خارجی، مانند پاندمی یا تحریم‌های اقتصادی، می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر ثبات اقتصادی داشته باشند. به همین دلیل، دولت به‌طور مداوم بر روی تنوع سازی اقتصاد و حمایت از رشد پایدار کار می‌کند.
پرتغال به دنبال توسعه پایدار اقتصادی با اتکا به نوآوری و فناوری‌های سبز است. برنامه‌های اتحادیه اروپا در حمایت از اقتصاد و به‌روزرسانی زیرساخت‌ها نقش مهمی در این فرآیند ایفا می‌کند. این کشور در سال‌های آینده به سرمایه‌گذاری در توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر و دیجیتال‌سازی ادامه خواهد داد.
دولت همچنین بر بهبود شرایط کسب و کار و ایجاد مشاغل جدید به‌طور فعال کار می‌کند. در بلندمدت، پرتغال امیدوار است که موقعیت خود را در عرصه بین‌المللی تقویت کند و سطح زندگی شهروندان خود را افزایش دهد.
اقتصاد پرتغال با ترکیب صنایع سنتی و نوآوری‌های مدرن از توسعه پایدار برخوردار است. علیرغم چالش‌هایی نظیر بدهی عمومی بالا و وابستگی به گردشگری، کشور به‌خوبی با مشکلات کنار آمده و به پیشرفت خود ادامه می‌دهد. با تکیه بر حمایت اتحادیه اروپا و اجرای فناوری‌های سبز، پرتغال در تلاش است تا به رشد پایدار طولانی‌مدت و بهبود کیفیت زندگی شهروندان خود دست یابد.