دانشنامه تاریخی
کاوش‌های دریایی پرتغال در قرن‌های پانزدهم و شانزدهم پایه‌گذار شکل‌گیری امپراتوری استعماری شد و تأثیر قابل توجهی بر تاریخ جهانی گذاشت. پرتغال، با داشتن فناوری‌های پیشرفته ناوبری و کشتی‌سازی، به نخستین قدرت اروپایی تبدیل شد که سفرهای دوردست دریایی را انجام داد. این کاوش‌ها راه‌های تجاری جدیدی را گشود، دانش جغرافیایی را گسترش داد و ثروت‌هایی را به ارمغان آورد که منظر اقتصادی اروپا را تغییر داد.
از اوایل قرن پانزدهم، کاوشگران پرتگالی جستجوی فعالانه‌ای برای یافتن راه‌های تجاری جدید در آفریقا و آسیا آغاز کردند. یکی از اولین افرادی که به طور فعال از تحقیقات دریایی حمایت کرد، پرنس هنری مسافر بود. او مدرسه ناوبری در ساگرش تأسیس کرد، جایی که نقشه‌نگاران، دریانوردان و ناوبری‌ها آموزش دیدند. با پشتیبانی او، نخستین کاوش‌ها در امتداد سواحل آفریقا انجام شد.
نخستین کاوش مهم به رهبری نونو گیمارایش در سال 1415 منجر به تصرف شهر سئوتا در شمال آفریقا توسط پرتغالی‌ها شد. این اتفاق آغاز گسترش پرتغال در آفریقا را رقم زد و محرکی برای تحقیقات دریایی بیشتر بود. در دهه‌های بعدی، پرتغالی‌ها سواحل غرب آفریقا را کاوش کردند و زمین‌های جدیدی را کشف کرده و تجارت با مردم بومی را برقرار کردند.
در دهه 1440، کاوش‌های پرتغالی به خلیج گینه رسید و در دهه 1460 به فرماندهی ژورژ دروشا، به عمق قاره پیش رفتند. پرتغالی‌ها شروع به کشف راه‌های جدیدی برای تجارت طلا، عاج و برده‌ها کردند. این تجارت تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد پرتغال گذاشت و به توسعه تجارت دریایی در اروپا کمک کرد.
کاوش‌ها به سمت جزایر اقیانوس اطلس نیز به همان اندازه مهم بودند. کشف جزایر آزور و مادیرا در اوایل قرن پانزدهم، نقطه عطفی در تحقیقات دریایی پرتغال بود. این جزایر تبدیل به پایگاه‌هایی برای کاوش‌های بیشتر در دنیای جدید و آفریقا شدند.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دریانوردان پرتغالی، کشف راه دریایی به هند بود. در سال 1497، واسکو دا گاما رهبری کاوشی را به عهده گرفت که نخستین کاوشی بود که به‌صورت دریایی به هند رسید و از دماغه امید نیک عبور کرد. این کشف افق‌های جدیدی را برای تجارت با شرق گشود، از جمله ادویه‌ها، ابریشم و جواهرات.
کاوش دا گاما همچنین منجر به تأسیس نخستین پایگاه‌های تجاری پرتغال در هند، مانند کوچین و کلیکوت شد. این پایگاه‌ها به مراکز مهمی برای تجارت با شرق تبدیل شده و پایه‌های امپراتوری استعماری پرتغال در آسیا را گذاشتند.
دریانوردان پرتغالی همچنین در کشف سرزمین‌های جدید در دنیای جدید مشارکت داشتند. در سال 1500، کاوشگر پرتغالی پدرو آلواریس کابرال نخستین اروپایی بود که به سواحل برزیل رسید. این کشف آغازگر استعمار پرتغال در آمریکای جنوبی بود.
پرتغال به زودی کنترل بر مناطق وسیعی در برزیل را برقرار کرد و این موضوع منجر به رونق اقتصادی مستعمره‌ای شد که بر پایه تولید شکر و بعداً قهوه ایجاد شده بود. برزیل تبدیل به بخش مهمی از امپراتوری استعماری پرتغال شد و سودهای قابل توجهی برای متروپول ش فراهم کرد.
کاوش‌های دریایی پرتغال در قرن‌های پانزدهم و شانزدهم یک مرحله مهم در تاریخ استعمار اروپایی و تجارت جهانی شد. آن‌ها نه تنها سرزمین‌ها و راه‌های تجاری جدیدی را کشف کردند، بلکه به تبادل فرهنگ‌ها، فناوری‌ها و کالاها بین مناطق مختلف جهان کمک کردند. با وجود دشواری‌هایی که پرتغال در قرن‌های بعدی با آن‌ها روبرو شد، تحقیقات و کشفیات دریایی آن‌ها تأثیری ماندگار بر تاریخ جهانی گذاشت.
امروز میراث دریانوردان پرتغالی را می‌توان در زبان، فرهنگ و سنت‌های کشورهایی که آن‌ها کاوش کرده و مستعمره کرده‌اند، مشاهده کرد. زبان پرتغالی تبدیل به یکی از رایج‌ترین زبان‌های دنیا شده و تأثیر فرهنگی پرتغال در جنبه‌های مختلف زندگی در کشورهای آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا احساس می‌شود.