دانشنامه تاریخی
نیكلای كپرنیك (1473-1543) — ستاره شناس لهستانی که نامش نماد انقلاب علمی شده است. او نویسنده نظریه مركزيت خورشیدی است كه آغازگر درك جديدی از ساختار جهان بود.
كپرنیك در 19 فوریه 1473 در تورون، پروس (لهستان مدرن) به دنیا آمد. او سومین فرزند از چهار فرزند یک تاجر ثروتمند بود. در سال 1488، كپرنیك به دانشگاه كراكوف رفت و در آنجا ریاضیات و ستاره‌شناسی را مطالعه كرد. بعداً او تحصیلاتش را در ایتالیا ادامه داد، به ویژه در دانشگاه‌های بولونیا و پادوا.
اثر اصلی كپرنیك، "De revolutionibus orbium coelestium" ("درباره چرخش‌های کرات آسمانی")، در سال 1543 منتشر شد، اندکی قبل از مرگش. در این اثر، كپرنیك مدل مركزيت خورشیدی خود را ارائه داد که در آن خورشید در مرکز جهان قرار دارد و سیارات، از جمله زمین، به دور آن می‌چرخند.
نظریه مركزيت خورشیدی كپرنیك انقلابی بود. قبل از زمان او، مدل مركزيت زمین غالب بود که در آن زمین به عنوان مرکز جهان درنظر گرفته می‌شد. كپرنیك، با تکیه بر مشاهدات و محاسبات ریاضی خود، رویکردی جایگزین ارائه داد. او فرض کرد که زمین به دور محور خود می‌چرخد و به دور خورشید گردش می‌کند که بسیاری از پدیده‌های ستاره‌شناسی را به طور منطقی‌تر توضیح می‌دهد.
کارهای كپرنیك در جامعه علمی بازتاب زیادی داشت. ایده‌های او بر ستاره‌شناسانی مانند گالیله گالیله و یوهانس كپلر تأثیر گذاشت. با وجود انتقادات از سوی کلیسا و دانشمندان سنتی، نظریه او پایه‌گذار تحولی در توسعه ستاره‌شناسی شد.
كپرنیك از این واقعیت آگاه بود که ایده‌های او ممکن است باعث بروز تضاد با کلیسا شود. با این حال، او ترجیح می‌داد از تعارض‌های علنی اجتناب کند. کتاب او تنها پس از مرگش منتشر شد و تنها پس از مدتی ایده‌های او شروع به دریافت پذیرش وسیع‌تری کرد.
كپرنیك تنها یک ستاره شناس نبود، بلکه پزشک، ریاضی‌دان، اقتصاددان و کاتولیک بود. علایق متنوع او به او کمک کرد تا جهان را از زوایای مختلف ببیند. كپرنیك نه تنها میراث علمی به جا گذاشت، بلکه سهم قابل توجهی در توسعه تفکر انسانی نیز داشت.
نیكلای كپرنیك به نماد انقلاب علمی و آزادی فکر تبدیل شد. به افتخار او، دهانه‌هایی بر روی ماه و مریخ و همچنین سیارک‌هایی نام‌گذاری شده‌اند. در سال 1973، در محل تولدش در تورون، یادبودی به پاس زندگانی و دستاوردهای او برپا شد.