دانشنامه تاریخی
پاناما کشوری با تاریخ غنی و متنوع است که به زمان‌های باستان برمی‌گردد، زمانی که اقوام بومی در آنجا زندگی می‌کردند. تاریخ معاصر پاناما به شدت به موقعیت استراتژیک آن در تقاطع دو اقیانوس و نقش آن در تجارت بین‌المللی مربوط می‌شود.
در سرزمین پاناما قبایل مختلفی از بومیان زندگی می‌کردند که از میان آن‌ها، قوم امبرا و نوبه مشهورتر هستند. این اقوام به شکار، گردآوری و کشاورزی مشغول بودند. آن‌ها فرهنگ، زبان و سنت‌های خاص خود را داشتند. پاناما نقطه تقاطع مهمی برای راه‌های تجاری بود که مناطق مختلف آمریکای مرکزی و جنوبی را به هم پیوند می‌داد.
با ورود کنکیستادورهای اسپانیایی در قرن شانزدهم، پاناما بخشی از امپراتوری استعمارگری اسپانیا شد. در سال ۱۵۱۹ اولین مستعمره دائمی اسپانیایی به نام پاناما سیتی تأسیس شد. این شهر به مرکز مهمی برای تجارت با مستعمرات در آمریکای جنوبی تبدیل شد، به ویژه برای صدور طلا و نقره به اسپانیا.
در سال ۱۸۲۱، پاناما استقلال خود را از اسپانیا اعلام کرد و به گریتا کلمبیا پیوست که کشورهای کلمبیا، ونزوئلا و اکوادور امروزی را شامل می‌شد. اما ناپایداری سیاسی و درگیری‌ها با دولت مرکزی منجر به تلاش‌های متعدد برای جدایی شد.
در سال ۱۹۰۳، پس از تلاش‌های ناموفق برای اصلاحات و بدتر شدن روابط با کلمبیا، پاناما استقلال خود را اعلام کرد. این رویداد از سوی ایالات متحده که به دنبال فرصتی برای ساخت کانال از طریق پاناما بود، حمایت شد. در نتیجه توافق‌نامه هائیتی امضا شد که کنترل منطقه کانال را به ایالات متحده اعطا کرد.
ساخت کانال پاناما، که در سال ۱۹۰۴ آغاز شد، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های مهندسی زمان خود محسوب می‌شود. ساخت این کانال به دلایل مختلفی از جمله بیماری‌هایی مانند مالاریا و تب زرد به چالش کشیده شد، اما با وجود سختی‌ها، کانال در سال ۱۹۱۴ به پایان رسید. افتتاح این کانال تأثیر زیادی بر تجارت جهانی و اقتصاد پاناما داشت.
در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، پاناما حرکت به سمت ملی‌سازی کانال را آغاز کرد. در سال ۱۹۷۷، توافق‌نامه تواری-کارتر امضا شد که طبق آن ایالات متحده توافق کرد کنترل کانال را تا سال ۱۹۹۹ به پاناما انتقال دهد. این روند نماد افزایش خودآگاهی ملی و تمایل به خودکفایی بود.
در سال ۱۹۹۹، پاناما کنترل کامل بر کانال پاناما را به‌دست آورد. از آن زمان، کشور به‌طور قابل توجهی توسعه یافته و به یکی از مراکز مالی و تجاری مهم در آمریکای لاتین تبدیل شده است. اقتصاد پاناما به دلیل خدمات، فعالیت‌های بانکی و تجارت ترانزیتی شاهد رشد پایدار است.
فرهنگ پاناما ترکیبی از سنت‌های بومی، تأثیرات اسپانیایی و عناصر آفریقایی است که در موسیقی، رقص و آشپزی خود را نشان می‌دهد. پاناما به خاطر جشنواره‌های خود، مانند کارناوال‌ها که گردشگران زیادی را جذب می‌کند و به بیان هویت ملی تبدیل می‌شود، مشهور است.
تاریخ پاناما داستانی از مبارزه برای استقلال و هویت فردی است، کشوری که توانسته است موقعیت جغرافیایی خود را به یک منبع اقتصادی قوی تبدیل کند. با گذشت هر سال، پاناما به توسعه خود ادامه می‌دهد و همچنان بازیکن مهمی در عرصه جهانی باقی می‌ماند.