دانشنامه تاریخی
تاریخچه باستانی پاناما دوره‌ای را از زمان‌های پیش از تاریخ تا ورود اروپاییان در قرن شانزدهم در بر می‌گیرد. این ناحیه توسط قبایل مختلف بومی که دارای فرهنگ‌ها و سنت‌های منحصر به فردی بودند، ساکن شده بود. پاناما نقش مهمی به عنوان پیوندی میان آمریکای شمالی و جنوبی داشت و از لحاظ استراتژیک برای تجارت و تبادل فرهنگی اهمیت داشت.
ملت‌های باستانی پاناما، مانند کاکوا، گونا و امبرا، آثار باستانی زیادی از خود به جا گذاشتند. این ملت‌ها به شکار، جمع‌آوری و کشاورزی مشغول بودند و شیوه زندگی آنها به شرایط جوی و منابع موجود بستگی داشت.
برای مثال، ملت‌هایی که مناطق پست را ساکن بودند، ذرت، لوبیا و کدو را کشت می‌کردند، در حالی که ساکنان مناطق کوهستانی به دام‌پروری و شکار حیوانات وحشی می‌پرداختند.
توسعه فرهنگی ملت‌های بومی پاناما در هنر، موسیقی و آیین‌های آنها نمایان شد. آنها محصولات سفالی زیبا، زیورآلات و پارچه‌هایی می‌ساختند که در زندگی روزمره و برای مراسم استفاده می‌شد. جامعه معمولاً بر اساس ساختار قبیله‌ای سازماندهی می‌شد، جایی که هر قبیله آداب و رسوم و سنت‌های خاص خود را داشت.
ملت‌های پاناما همچنین دارای سیستم‌های مذهبی پیچیده‌ای بودند که بر اساس پرستش ارواح طبیعت و نیاکان قرار داشتند. بسیاری از آیین‌ها و rituels به چرخه‌های کشاورزی مربوط می‌شد و شمن‌ها نقش مهمی در زندگی مذهبی جوامع ایفا می‌کردند.
در سرزمین پاناما تعداد زیادی یادمان باستان‌شناسی کشف شده است که گواهی بر توسعه فرهنگ‌های محلی دارد. یکی از معروف‌ترین آنها محل تیرامو است که بقایای بناهای باستانی و آثار تاریخی متعلق به دوره‌های مختلف در آن یافت شده است. این یافته‌ها به دانشمندان کمک می‌کند تا بهتر شیوه زندگی ملت‌های باستانی و تعامل آنها با محیط اطراف را درک کنند.
یافته‌های مهم دیگر شامل اشیاء آهنی شهاب‌سنگی است که نشان‌دهنده تماس ساکنان محلی با فرهنگ‌های دیگر می‌باشد، همچنین تعداد زیادی از مصنوعات سفالی که در زندگی روزمره و آیین‌ها استفاده شده‌اند.
اولین تماس پاناما با اروپاییان در سال ۱۵۰۱ رخ داد، وقتی که کاشف اسپانیایی آلونزو دی اوهدا به سواحل آن رسید. این رویداد آغازگر استعمار و تغییر ساختارهای اجتماعی-اقتصادی منطقه بود. به زودی بعد از آن، اکتشافات فعالی آغاز شد که هدف آنها بررسی و استعمار سرزمین جدید بود.
پاناما بخشی مهم از سیستم استعماری اسپانیا شد. از طریق آن مسیرهای تجاری که مستعمرات اسپانیایی در آمریکای مرکزی و جنوبی را متصل می‌کرد، عبور می‌کرد که به تبادل فرهنگی و اقتصادی بیشتر کمک کرد.
موقعیت استراتژیک پاناما در مسیر بین اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس، آن را به یک گره حمل و نقل مهم تبدیل کرد. ابتدا این در ساخت کانال پاناما در اوایل قرن بیستم بروز کرد، اما قبل از آن، مسیرها و راه‌های مختلفی برای تجارت و جابجایی استفاده می‌شد.
تنگه پاناما به عنوان یک مسیر مهم برای بازرگانان و کاشفان عمل می‌کرد که به توسعه بیشتر اقتصاد منطقه و تعامل با فرهنگ‌های دیگر کمک کرد. در پی این تبادل، سنت‌ها و آداب جدیدی ظهور کرد که میراث فرهنگی پاناما را غنی‌تر می‌سازد.
تاریخچه باستانی پاناما دوره‌ای جذاب است که مملو از دستاوردهای فرهنگی، تعامل ملت‌های مختلف و تغییرات ناشی از تماس‌های خارجی می‌باشد. این میراث همچنان تأثیر خود را بر جامعه و فرهنگ معاصر پاناما حفظ کرده و غنای آن و تنوع تاریخش را تحت تأکید قرار می‌دهد.