ऐतिहासिक विश्वकोश
संघवादी आणि एककवादी यांच्यातील युद्ध म्हणजे अर्जेंटिनाच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा टप्पा, जो 1814 ते 1880 या कालावधीत आहे. हे युद्ध राजकीय शक्ती आणि देशाच्या सरकारी संरचनेवर नियंत्रण मिळवण्यासाठीच्या लढाईचा परिणाम होता. संघवादी सत्ता विकेंद्रीकरणाकडे झुकत होते, तर एककवादी केंद्रीकृत शासनासाठी समर्थक होते. या संघर्षाला गडद सामाजिक, आर्थिक आणि सांस्कृतिक मूळ असून, त्याचे परिणाम आजही अर्जेंटिनाच्या राजकारणात जाणवतात.
1810 मध्ये स्पेनपासून स्वातंत्र्य मिळविल्यानंतर अर्जेंटिनाला आपल्या सरकारची व्यवस्था कशी करायची याचा प्रश्न आला. या संदर्भात दोन मुख्य राजकीय गट उद्भवले:
या विसंवादांनी लवकरच उघडपणे संघर्षात बदल केला, कारण प्रत्येक पक्षाने देशाचे व्यवस्थापन कसे करायचे याबद्दलचे विचार स्थापित करण्याचा प्रयत्न केला.
संघर्ष 1814 मध्ये सुरू झाला आणि अनेक टप्प्यांमधून गेला, प्रत्येकाला महत्त्वपूर्ण सशस्त्र संघर्ष आणि राजकीय बदल यांचा अनुभव होता.
संघर्षाचा पहिला काळ 1814–1820 या कालावधीत आहे, जेव्हा स्थानिक शक्तींमधील संघर्ष झाले. संघवादी आणि एककवादी मुख्य प्रांतांवर नियंत्रण मिळवण्यासाठी लढत होते, जसे की बुएनोस आयरिस आणि कॉर्डोबा. या काळातील प्रमुख लढाया टुकूम्बो आणि कॉर्डोबामध्ये झालेल्या लढाया आहेत.
1820 मध्ये एककवाद्यांचा पराभव झाल्यानंतर संघवाद्यांनी तात्पुरते सरकारवर नियंत्रण स्थापित केले. तथापि, त्यांची यशस्विता दीर्घकालिक होती नाही, आणि 1826 मध्ये एककवाद्यांनी पुन्हा बंड केले, ज्याचे नेतृत्व बर्नार्डिनो रिवाडाव्हिया यांच्याकडे होते, जो एककृत अर्जेंटिनाचा पहिला अध्यक्ष बनला. परंतु 1827 मध्ये त्याचे शासन समाप्त झाले, जेव्हा संघवाद्यांनी आपली सत्ता पुन्हा स्थापन केली.
1830 च्या दशकात युद्धाचा दुसरा टप्पा सुरू झाला, जो 1831–1852 या कालावधीत होता. या कालावधीत क्रूर संघर्ष आणि दोन्ही विचारसरणीच्या समर्थकांमध्ये शक्तीच्या लढाईचा अनुभव होता.
1829 मध्ये, संघवाद्यांच्या नेत्यांपैकी एक डोमिंगो फौस्टिनो सर्मिएंटो बुएनोस आयरिसचा गव्हर्नर म्हणून सत्तेत आला. त्याने तानाशाही स्थापित केली, जिथे एककवाद्यांवर कठोर उपाययोजना केल्या गेल्या. यामुळे अनेक बंड들과 संघर्ष झाले, ज्यामध्ये 1835 मध्ये एककवाद्यांच्या नेता एस्टेबान एचेवेरियाने नेतृत्व केलेले दुसरे बंड समाविष्ट आहे.
संघवाद्यांमध्ये आंतरिक मतभेद असतानाही त्यांनी सरकारचे नियंत्रण कायम ठेवले. 1840 च्या दशकाच्या अखेरीस संघवादी आणि एककवादी यांच्यातील संघर्ष संकटाच्या बिंदूवर पोहोचला, आणि शांतता समारंभ अनियोजित राहिले.
1852 मध्ये, अनेक वर्षांच्या संघर्षानंतर, ज्यामध्ये विदेशी हस्तक्षेपाचा समावेश होता, संघवादी आणि एककवादी एक समझोत्यावर पोचले. नवीन संविधानाच्या निर्मितीकडे घेऊन जाणारी करार अस्तित्वात होती.
1853 मध्ये एका नवीन संविधानाला मंजुरी मिळाली, ज्याने संघात्मक व्यवस्थेचा आराखडा तयार केला, असं बुद्धीशुद्ध व्यवस्थापन आणि प्रांतांचे अधिकार सुनिश्चित केले. हे संविधान आधुनिक अर्जेंटिनाच्या राज्याच्या निर्मितीसाठी एक आधार बनले.
संघर्षाने अर्जेंटिनाच्या इतिहासात गडद ठसा निर्माण केला. युद्धकतृत्वाने अवसंरचना नष्ट केली, अनेक आयुष्ये घेतली आणि देशाला आर्थिक संकटात ठेवले. राजकीय वादविवाद अद्याप अस्तित्वात राहिले, आणि संघवादी व एककवादी यांच्यातील संघर्षाने अर्जेंटिनाच्या राजकीय प्रणालीचा विकास अनेक दशकांसाठी निश्चित केला.
संघवादी आणि एककवादी यांच्यातील युद्ध अर्जेंटिनाच्या इतिहासातील एक मुख्य क्षण होता, ज्याने तिच्या राजकीय संरचने आणि सामाजिक संबंधांना ठरवले. हा संघर्ष सत्ता आणि प्रभाव मिळवण्याच्या लढाईच्या गुंतागुंतीचे प्रदर्शन करते, जी सध्याच्या देशाच्या राजकीय चर्चेत देखील संबंधित आहे. या युद्धाची महत्त्वता अतिरेकी नाही, कारण ती अर्जेंटिनाच्या राज्याच्या आणि तिच्या राजकीय ओळखीच्या मूलभूत गोष्टी तयार केली.