ऐतिहासिक विश्वकोश
20वे शतक न्यूझीलंडसाठी मोठ्या बदलांचे युग बनले, विशेषतः जागतिक युद्धांच्या संदर्भात. या संघर्षांमध्ये देशाच्या सहभागाने त्यांच्या अंतर्गत बाबी, आंतरराष्ट्रीय संबंध आणि ओळख यावर गंभीर परिणाम झाला. न्यूझीलंड फक्त पॅसिफिक थिएटरमध्ये एक महत्त्वाचा खेळाडू बनला नाही, तर जागतिक स्तरावर मान्यता मिळवली.
प्रथम जागतिक युद्ध सुरू होण्याच्या आधी न्यूझीलंड ब्रिटिश साम्राज्याचा एक भाग होता, आणि त्याची बाह्य नीति लंडनने मोठ्या प्रमाणात ठरवली. देशाची अर्थव्यवस्था विकसित होत होती, आणि ती आंतरराष्ट्रीय व्यापारात सक्रियपणे सहभागी होती. तथापि, या कालावधीत माओरी आणि वसाहतीच्या अधिकार्‍यांदरम्यान संघर्षांसारख्या अंतर्गत समस्याही होत्या.
ब्रिटनने 1914 मध्ये जर्मनीविरुद्ध युद्ध जाहीर केल्यावर, न्यूझीलंडने ब्रिटिश साम्राज्याच्या भागाप्रमाणे स्वयंचलितपणे संघर्षात प्रवेश केला. तिने युद्धाच्या वस्त्रांवर सुमारे 100,000 नागरिक पाठवले, जे एक मिलियन लोकसंख्येच्या देशासाठी एक महत्त्वाची संख्या होती.
न्यूझीलंडच्या युद्धात सहभागाचे मुख्य घटनाक्रम यामध्ये समाविष्ट होते:
प्रथम जागतिक युद्धाने न्यूझीलंडर्सच्या मनावर खोल ठसा bırवला. 18,000 हून अधिक सैनिक ठार झाले, आणि अनेक कुटुंबांनी आपल्या प्रियजनांना गमावले. हे न्यूझीलंडच्या ओळख निर्माण करण्याच्या सुरुवातीला आले, आणि सैनिकांच्या स्मारकांनी देशाच्या सांस्कृतिक जीवनात महत्त्वाची भूमिका घेतली.
युद्धानंतरच्या कालावधीत न्यूझीलंडने महान मंदीमुळे आर्थिक अडचणींना सामोरे गेले. तरीही, देश विकसित होत राहिला आणि 1930 च्या दशकात सरकारने अर्थव्यवस्था आणि सामाजिक सुरक्षेच्या समर्थनासाठी सक्रिय सुधारणा सुरू केल्या.
1939 मध्ये द्वितीय जागतिक युद्ध सुरू झाल्यानंतर न्यूझीलंडने पुन्हा ब्रिटनच्या समर्थनाची घोषणा केली. तिने देखील युध्दातील विविध थेटोंमध्ये सहभागी होण्यासाठी महत्त्वाच्या सैन्य कौंतेन्ट्सना पाठवले, ज्यामध्ये उत्तर आफ्रिका, ग्रीस आणि पॅसिफिक यांचा समावेश होता.
न्यूझीलंडने काही महत्त्वाच्या मोहिमांमध्ये सहभाग घेतला:
युद्धाने न्यूझीलंडच्या सामाजिक संरचनेमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल घडवले. महिलांनी फ्रंटवर असलेल्या पुरुषांचे काम सांभाळले, ज्यामुळे जेंडर भूमिकांमध्ये बदल आणि महिलांच्या हक्कात वाढ झाली. यामुळे समाजात समानतेसाठी एक महत्त्वाचा टप्पा ठरला.
द्वितीय जागतिक युद्धाच्या समाप्तीनंतर न्यूझीलंडने अर्थव्यवस्थेतील पुनर्प्राप्ती आणि युद्धनिवृत्तांचे सामाजिक जीवनात पुनर्मिलन करण्याची गरज पूर्ण केली. सरकारने जीवनमान सुधारण्यासाठी आणि कार्यस्थिती निर्माण करण्यासाठी अनेक योजना सुरू केल्या.
युध्दानंतरचा काल देखील सांस्कृतिक पुनर्जागरणाचा काळ बनला. देशात माओरी संस्कृती आणि भाषेच्या जतनासाठी सक्रियपणे काम सुरू झाले. हे स्थानिक जनतेच्या मान्यतेसाठी सुसंगत प्रक्रियेमध्ये समाविष्ट केले गेले.
युध्दानंतरच्या वर्षांमध्ये न्यूझीलंडने आंतरराष्ट्रीय धोरणात सक्रियपणे सहभाग घेतला, पॅसिफिकमध्ये शांतता आणि स्थिरतेसाठी आघाडी घेतली. तिने यूएन मध्ये सामील होऊन विविध आंतरराष्ट्रीय संघटनांचा सदस्य बनला, अन्य देशांमध्ये डेनाझिफिकेशन आणि डेकोलोनीझेशनसाठी सक्रिय समर्थन देत.
1986 मध्ये संविधानाच्या कायद्याच्या स्वीकृतीने देशाच्या स्वातंत्र्याला ठामपणे वाढविणाऱ्यांमध्ये हे महत्त्वाचे पाऊल ठरले, ज्याने न्यूझीलंडच्या ब्रिटनमधून स्वातंत्र्याची पुष्टी केली. हे निर्णय न्यूझीलंडची आंतरराष्ट्रीय स्थिती बलवान करणाऱ्या दीर्घ प्रक्रियेचा कळस ठरला.
20व्या शतकात न्यूझीलंड आणि जागतिक युद्धांमध्ये तिचा सहभाग राष्ट्रीय ओळख, राजनीतिक प्रणाली आणि सामाजिक संरचना यांच्या निर्मितीसाठी महत्त्वपूर्ण टप्पे ठरले. युद्धांनी लोकांच्या मनावर अनन्य छाप सोडली आणि देशातील तसेच आंतरराष्ट्रीय स्तरावर पुढच्या विकासाच्या आधारासाठी आवश्यक ठरले. आज न्यूझीलंड अद्याप निर्बंध, समानता आणि विविधतेच्या आदराच्या तत्त्वांवर आधारित तिची कथा पुढे चालू ठेवते.