ऐतिहासिक विश्वकोश
न्यूझीलंड, एक बहुसांस्कृतिक देश म्हणून समृद्ध ऐतिहासिक वारसा असलेला, अद्वितीय भाषिक परिस्थिती posiada करतो. न्यूझीलंडच्या भाषिक विशेषताएँ लोकांसह, युरोपियन वसाहतींशी आणि इतर जातीय समुदायांशी निसर्गीय संबंध दर्शवतात. न्यूझीलंडच्या अधिकृत भाषाहरू म्हणजे इंग्रजी आणि माओरी, ज्या गेल्या काळात न्यूझीलंड अधिकृत असलेल्या इशारा भाषा मोठा भूमिका घेतात. देशाची भाषिक धोरण ह्या भाषांचे संरक्षण व विकासासाठी केंद्रित आहे, ज्यायोगे सांस्कृतिक वैविध्य टिकविले जाईल आणि प्रत्येक भाषिक समुदायाची कदर केली जाईल. ह्या लेखात न्यूझीलंडच्या मुख्य भाषिक विशेषताएँ विचारल्या जातात, ज्यात इंग्रजी आणि माओरीचे वापर, इशारा भाषेची भूमिका आणि भाषिक विविधता समाविष्ट आहे, जी न्यूझीलंडच्या ओळखीचा महत्त्वाचा भाग आहे.
इंग्रजी भाषा न्यूझीलंडमध्ये मुख्य आकर्षण आणि सर्वाधिक распространенное आहे. हे सरकारी संस्थांमध्ये, शिक्षण, व्यवसाय आणि मीडिया मध्ये वापरले जाते. न्यूझीलंडच्या इंग्रजीत असे काही वैशिष्ट्ये आहेत, ज्या त्याला ब्रिटिश किंवा ऑस्ट्रेलियन इंग्रजीच्या इतर पर्यायांपासून वेगळ्या व्यक्त करतात.
न्यूझीलंडच्या इंग्रजीचा एक विशेष कोन म्हणजे उच्चार, ज्यात विशिष्ट इन्फ्लेक्शन्स आणि अक्षरे समाविष्ट आहेत. उदाहरणार्थ, न्यूझीलंडच्या इंग्रजीत "कार"सारख्या शब्दांमध्ये "r" सारख्या ध्वनियांवर कमी उच्चार असलेला "रोटिक" उच्चार प्रकट आहे. त्याचवेळी, न्यूझीलंडच्या इंग्रजीत अनेक विशिष्ट शब्द किंवा वाक्यप्रयोगांचा वापर केला जातो, जे इतर इंग्रजी भाषेतील मूळ लोकांना नेहमी स्पष्ट नसतात. उदाहरणार्थ, "चिली बिन" म्हणजे "फ्रिज", आणि "जंडल्स" म्हणजे चपला.
इंग्रजी भाषेचा प्रभाव न्यूझीलंडच्या समाजावर ब्रिटिशांनी XIX शतकात देशाचे वसाहतीकरण केल्यापासून सुरू झाला. त्यानंतर इंग्रजी बहुसंख्य लोकांसाठी मुख्य भाषा बनला, ज्याचे भाषिक धोरण आणि शिक्षणावर परिणाम झाला. मात्र त्याच्या दबदबे असूनही, न्यूझीलंडमध्ये अन्य भाषांचे मूल्य टिकून आहे, आणि अधिकृत स्तरावर माओरी आणि न्यूझीलंडच्या इशारा भाषेचे संरक्षण करण्यासाठी समर्थन आहे.
माओरी भाषा, किंवा ते रेओ माओरी, न्यूझीलंडच्या मूळ लोकांसाठी सांस्कृतिक ओळखीचा महत्त्वाचा भाग आहे. ती 1987 पासून देशाची एक अधिकृत भाषा आहे आणि माओरी परंपरांचे संरक्षण करण्यात एक महत्त्वाची भूमिका पार पडते. माओरी भाषा ब्रिटिश वसाहतीकरणाच्या आरंभापूर्वी न्यूझीलंडच्या मूळ लोकांमध्ये संवाद साधण्यात मुख्य माध्यम होती, त्यानंतर तिचा वापर लक्षणीयरीत्या कमी झाला. XX शतकात माओरी भाषेच्या पुनरुद्धरणासाठी सक्रिय कार्य सुरू झाले, ज्यामुळे समाजात तिची महत्त्वता पुनर्स्थापित झाली.
माओरी एक पॉलिनेशियन भाषा आहे, ज्यामध्ये व्याकरण, शब्दसंच आणि उच्चारातील विशेषताएँ आहेत. माओरीचा एक मुख्य गुण म्हणजे विविध संयोजनांमध्ये स्वरांचा वापर, तसेच युरोपियन भाषांमध्ये दिसणार नाहीत असे काही ध्वनियांंचा अभाव. उदाहरणार्थ, माओरीमध्ये "f" ध्वनी नाही, आणि त्याऐवजी "p" ध्वनी वापरला जातो, तसेच काही अद्वितीय स्वर आणि डिफ्टोंग आढळतात, ज्यामुळे भाषेचा उच्चार इंग्रजीपेक्षा वेगळा आहे.
गेल्या काही दशकांमध्ये न्यूझीलंडमध्ये माओरी भाषेच्या संवर्धनासाठी प्रयत्न केले जात आहेत. विशेषतः, "कोहंगा रेओ" (माओरीमध्ये बालवाढीची शाळा) अशा माओरी शाळांची एक जाळी उपलब्ध आहे, तसेच माओरीमध्ये प्रोग्राम ऑफर करणारे विद्यापीठे आणि संशोधन संस्थांची उपस्थिती आहे. टीव्ही आणि रेडिओवर माओरीमध्ये विविध कार्यक्रम चालतात, आणि देशभरात ह्या भाषेच्या अभ्यासासाठी शिक्षण क्रमांक विकसित केले जातात. त्याशिवाय, समाजात रस्त्यांच्या, ठिकाणांच्या आणि शहरांच्या नावांमध्ये नियमितपणे माओरी भाषा वापरली जाते.
न्यूझीलंडचा इशारा भाषा (New Zealand Sign Language, NZSL) देशाची तिसरी अधिकृत भाषा आहे. याचा वापर सुमारे 20,000 न्यूझीलंड लोकांनी केला आहे, ज्यामध्ये सुमारे 0.5% लोकसंख्या समाविष्ट आहे. इशारा भाषेची स्वतःची अद्वितीय व्याकरण आणि शब्दसंच आहे, जी इंग्रजी आणि माओरी भाषेपासून वेगळी आहे. इशारा भाषा XIX शतकाच्या सुरुवातीला विकसित झाली, जेव्हा गूंग लोकांसाठी पहिल्या शाळा उघडल्या गेल्या.
इतर देशांच्या इशारा भाषांमध्ये न्युजीलंडच्या इशारा भाषेचा मोठा प्रभाव माओरी संस्कृतीवर आहे, जो काही इशार्या आणि माओरी भाषेतील शब्दांमध्ये दिसून येतो. हे न्यूझीलंडमध्ये तीन भाषांचे समाधानी सहअस्तित्व दर्शवते, जिथे प्रत्येक भाषेचा समाजात एक अनन्य स्थान आहे. न्यूझीलंडची इशारा भाषा सार्वजनिक जीवनात सक्रियपणे वापरली जाते, विशेषतः टेलिव्हिजनवर, सरकारी संस्थांमध्ये आणि गूंग शाळांमध्ये.
न्यूझीलंडकरांसाठी इशारा भाषेचे महत्त्व राज्यस्तरावरच्या मान्यतेत आणि समर्थनात व्यक्त होते. 2006 मध्ये न्यूझीलंडने इशारा भाषेला अधिकृत म्हणून मान्यता देणारा कायदा स्वीकारला. त्यानंतर त्याच्या प्रसारासाठी आणि शिक्षणासाठी कार्यप्रणाली सक्रिय करण्यात आली आहे, तसेच गूंग आणि कमी ऐकणारे लोकांच्या हक्कांचे समर्थन करण्यासाठी आणि समाजात इशारा भाषेच्या ज्ञानाचे प्रसार करण्यासाठी कायदे तयार केले.
न्यूझीलंड, एक बहुसांस्कृतिक लोकसंख्येचा देश म्हणून, समृद्ध भाषिक विविधता आहे. इंग्रजी, माओरी आणि इशारा भाषेसह, न्यूझीलंडमध्ये अनेक इतर भाषांमध्ये, जसे की चीनी, भारतीय आणि सामोआ असे भाषांमध्ये देखील संवाद साधला जातो. हि विविधता स्थलांतर आणि स्थलांतर प्रक्रिया यांच्या कारणांनी संबंधित आहे, विशेषतः गेल्या काही दशकात, जेव्हा न्यूझीलंड सर्व जगातील लोकांसाठी एक आवडते स्थान बनले आहे.
भाषिक विविधतेचा एक उदाहरण म्हणजे न्यूझीलंडकरांमध्ये चीनी भाषेची लोकप्रियता. ऑकलंडसारख्या मोठ्या शहरांमध्ये खूपच चीनी समुदाय आहे, जिथे चीनी भाषा प्रतिदिनच्या जीवनात, व्यवसायात आणि शैक्षणिक संस्थांत वापरली जाते. भारतीय भाषेचा देखील देशाच्या जीवनात मोठा भूमिका आहे, विशेषतः भारत आणि दक्षिण आशियाच्या शेजारील देशांतील स्थलांतरित लोकांमध्ये.
न्यूझीलंडचा बहुसांस्कृतिकता आणि भाषिक विविधता राज्यस्तरावर समर्थन दिला जातो. शाळा आणि विद्यापीठांमध्ये विविध भाषांच्या अभ्यासासाठी कोर्स उपलब्ध आहेत, तसेच द्विभाषिक शिक्षणाचे समर्थन करणारी एक प्रणाली असते. हे देशातील सामाजिक एकतेला मजबुती देते आणि विविध जातीय समूहांच्या सांस्कृतिक पारंपरिकांना टिकवून ठेवण्यास मदत करते.
न्यूझीलंडची भाषिक धोरण सर्व अधिकृत व राष्ट्रीय भाषांचे संरक्षण व विकास, तसेच समाजामध्ये भाषिक विविधतेचा समर्थन करण्यावर लक्ष केंद्रित आहे. गेल्या काही दशकांमध्ये माओरी भाषाच्या संरक्षणासाठी मोठा लक्ष दिला जात आहे, जी 20व्या शतकाच्या मध्यात लुप्त होण्याच्या काठावर होती. सरकार माओरी भाषेच्या संरक्षण व विकासासाठी विविध उपाययोजना करत आहे, ज्यामध्ये शैक्षणिक प्रोग्राम, मिडिया प्रकल्प आणि सांस्कृतिक उपक्रम समाविष्ट आहेत.
याशिवाय, इशारा भाषेच्या विकासाला विधायी प्रारंभिक उपाययोजनांद्वारे व शैक्षणिक कार्यक्रमांद्वारे समर्थन दिले जाते. राज्यस्तरावर इशारा भाषेची मान्यता मिळवणे आणि गूंग व कमी ऐकणाऱ्यांच्या शिक्षणासाठी परिस्थिती तयार करणे देशाच्या भाषिक धोरणाचा महत्त्वाचा भाग आहे. "साइन लँग्वेज वीक" कार्यक्रमाची स्थापना एक महत्त्वाचा टप्पा ठरले, जे दरवर्षी इशारा भाषेच्या महत्वाबद्दल जागरूकता वाढवण्यासाठी आयोजित केली जाते.
तंत्रज्ञान आणि जागतिकीकरणाच्या वृद्धीबरोबर, न्यूझीलंड भाषांचे संरक्षण आणि त्यांच्या डिजिटल वातावरणात इतर भाषांचे समावेश करण्यासाठी प्रयत्न करीत आहे. इंटरनेटवर माओरी व इशारा भाषा शिकण्यासाठी साधने उपलब्ध आहेत, तसेच विविध भाषिक आणि सांस्कृतिक आवश्यकतांसाठी सहकार्य करणाऱ्या ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म उपलब्ध आहेत.
न्यूझीलंडच्या भाषिक विशेषताएँ ऐतिहासिक, सांस्कृतिक आणि सामाजिक घटकांचे अद्वितीय मिश्रण दर्शवतात. इंग्रजी, माओरी आणि इशारा भाषा समाजाच्या जीवनात महत्त्वपूर्ण भूमिका पार करतात, देशाची बहुतेक भाषांचे चित्र तयार करतात. न्यूझीलंडची भाषिक धोरण ह्या भाषांचे संरक्षण व विकासावर केंद्रित आहे, जे राष्ट्रीय ओळख वाढवण्यास आणि सर्व नागरिकांचे समानता सुनिश्चित करण्यास मदत करते. न्यूझीलंडची भाषिक विविधता तिचा बहुसांस्कृतिक स्वभाव आणि जगाशी उघडपणाचा प्रतिबिंब दर्शवते, ज्यामुळे देश जागतिक भाषिक मंचावर अद्वितीय बनतो.