ऐतिहासिक विश्वकोश
हंगेरियन कम्युनिस्ट युग दुसऱ्या जागतिक युद्धाच्या अखेरीस १९४५ पासून ते १९८९ पर्यंतचा काळ आहे, जेव्हा देशाने लोकशाही सुधारणा युगात प्रवेश केला. हा काळ सुधारणा केल्याबरोबर साम्यवादी व्यवस्थेची स्थापना, सोव्हियत युनियनचा प्रभाव, मासिक दडपशाही आणि आर्थिक परिवर्तन यांसारख्या विशेषतांनी ओळखला जातो.
दुसऱ्या जागतिक युद्धानंतर हंगेरी सोव्हियन सैनिकांच्या ताब्यात आली. १९४५ मध्ये एक तातडीची सरकारी आघाडी स्थापन झाली, ज्यामध्ये कम्युनिस्टांचा वर्चस्व होता. १९४९ मध्ये हंगेरी लोकशाही गणराज्याची घोषणा करण्यात आली, आणि कम्युनिस्ट पार्टीने राज्यावर पूर्ण नियंत्रण स्थापन केले.
व्यवस्थेची स्थापना कठोर दडपशाहीसह झाली. राजकीय प्रतिस्पर्धक, ज्यामध्ये भुरजुवा, बुद्धिजीवी आणि धार्मिक व्यक्तींचा समावेश होता, अटकेत, छळात आणि अगदी फाशीला सामोरे गेले. १९५६ मध्ये हंगेरी विप्लव झाला, ज्यामध्ये जनतेने सोव्हियन प्रभाव आणि व्यवस्थेविरुद्ध उभा राहिला. या विप्लवाला सोव्हियन सैनिकांनी दडपले, ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात दडपशाही झाली.
कठोर राजकीय व्यवस्थेमध्ये, १९६० च्या दशकात हंगेरीमध्ये आर्थिक सुधारणा लागू करण्यात आल्या. यानोश कादार यांच्या नेतृत्वाखाली "गुलाश कम्युनिझम" धोरण लागू करण्यात आले, जे साम्यवाद आणि भांडवलवादाचे घटक एकत्रित करण्याचा प्रयत्न करत होते. परिणामी, खाजगी क्षेत्रासाठी अधिक उदार अटींना जन्म झाला, ज्यामुळे लोकांच्या जीवनमानात सुधारणा झाली.
या काळात हंगेरी समाजात महत्त्वपूर्ण बदल झाले. शिक्षण अधिक उपलब्ध झाले, आणि साक्षरता व व्यावसायिक प्रशिक्षणासाठी कार्यक्रम राबवण्यात आले. महिलांना शिक्षण आणि काम करण्याच्या अधिक अधिकारांची उपलब्धता मिळाली. तथापि, या यढ्या असूनही, समाज पार्टीच्या ताब्यात राहिला, आणि मुक्त निवडणुकांसाठी प्रवेश मिळाला नाही.
१९५६ चा हंगेरी विप्लव देशाच्या इतिहासात एक महत्त्वपूर्ण घटना ठरली. ऑक्टोबर १९५६ मध्ये, विद्यार्थी आणि कामगार बुडापेस्टच्या रस्त्यावर सुधारणा आणि स्वातंत्र्याच्या मागणीसाठी उतरले. सरकारने विरोधकांच्या दबावावर अनेक गूणांची घोषणा केली, ज्यामध्ये सोव्हियन सैनिकांचा बाहेर काढणे समाविष्ट होते. परंतु लवकरच परिस्थिती नियंत्रणाबाहेर गेली, आणि सोव्हियन युनियनने विरोध चिरडण्यासाठी सैनिक पाठवले. हजारो लोक मरण पावले, आणि बरेच लोक स्थलांतरित होण्यास भाग पडले.
दडपशाही असतानाही हंगेरीत सांस्कृतिक जीवन विकसित झाले. कला आणि साहित्य हे महत्वाचे क्षेत्रे राहिले जिथे कलेच्या निर्मात्यांनी आपले विचार आणि विरोध व्यक्त करण्याचा प्रयत्न केला. इमरे कर्तेश आणि मिक्लोश राद्नोती यांसारखे लेखक स्वातंत्र्यासाठीच्या लढ्याचे प्रतीक बनले. त्याचबरोबर, राज्याच्या विचारधारेला परावर्तित करणारे अधिकृत सांस्कृतिक प्रकल्प देखील अस्तित्वात होते.
१९८० च्या दशकाच्या अखेरीस हंगेरीत सरकारविरुद्ध प्रदर्शने आणि मोठ्या प्रमाणात निदर्शनं झाली. इतर साम्यवादी देशांमधील राजकीय बदलांनी प्रेरित होऊन, हंगेरियन लोकांनी मुक्त निवडणुकांसाठी आणि लोकशाही सुधारणा मागितल्या. १९८९ मध्ये मुक्त निवडणूक घेण्याचा निर्णय घेण्यात आला, ज्यामुळे साम्यवादी व्यवस्थेचा अंत झाला.
१९९० मध्ये हंगेरीत पहिल्या मुक्त निवडणुकांचा आयोजन करण्यात आला, ज्यामध्ये एक लोकशाही सरकार स्थापन करण्यात आले. हे संक्रमण देशाच्या इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरला, ज्यामुळे हंगेरीचा युरोपियन संघ आणि नाटोमध्ये समावेश झाला. देशाने लोकशाही मूल्ये आणि बाजारपेठेच्या अर्थव्यवस्थेकडे सक्रियपणे विकास करायला सुरूवात केली.
हंगेरीतील कम्युनिस्ट युगाने देशाच्या इतिहासावर खोलवर ठसा सोडला. क्रूर दडपशाही आणि आर्थिक अडचणी असतानाही, हंगेरियन लोकांनी त्यांची संस्कृती आणि ओळख अबाधित ठेवली. लोकशाहीकडे संक्रमण स्वातंत्र्य आणि सार्वभौमता पुनर्स्थापित करण्याचा एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरला. या काळातील धडा आजही संबंधित आहे, जेव्हा हंगेरी आपली लोकशाही रूपांतरण अद्ययावत करत आहे.