تاریخی انcyclopedia
په هنګري کې د کمونستي دور هغه مهالنيز وخت دی چې د دویمې نړیوالې جګړې له پای څخه ۱۹۴۵ کال څخه تر ۱۹۸۹ کال پورې چې هېواد نوي دیموکراتیکو اصلاحاتو ته داخل شو. دا دوره د سوسیالیستي رژیم د تأسیس، د شوروي اتحاد د اغیزې، د ټولنیزو سرکوبونو او اقتصادي بدلونونو ځانګړیږي.
د دویمې نړیوالې جګړې له پای ته رسېدو وروسته، هنګري د شوروي ځواکونو تر کنټرول لاندې راغله. په ۱۹۴۵ کال کې یوه عارضي حکومت الائنز تشکیل شو چې کمونسټان پکې حاکم وو. په ۱۹۴۹ کال کې هنګري د خلکو جمهوریت اعلان شو، او کمونستي ګوند د هېواد په هره برخه کې بشپړ کنترول ترلاسه کړ.
د رژیم تأسیس د سختو سرکوبونو سره مل و. سیاسي مخالفین، چې بورژوازی، پوهان او مذهبي شخصیتونه شامل وو، د نیول کېدو، شکنجو او حتی اعدامونو سره مخ شول. په ۱۹۵۶ کال کې هنګري انقلابي پېښه وشوه، په ترڅ کې یې خلکو د شوروي د اغیزې او رژیم پر ضد uprising وکړه. انقلاب د شوروي ځواکونو له خوا ځپل شو، چې دا د خلکو د پراخو سرکوبونو لامل شو.
سره له دې چې د سیاست سخت رژیم وو، خو په ۱۹۶۰مو کلونو کې هنګري کې اقتصادي اصلاحات پیل شول. د یانوش کاډار تر رهنمايي لاندې د "ګولیاش-کمونیزم" سیاست معرفي شو، چې د سوسیالیسم او سرمایه دارۍ عناصر به یو ځایول. د دې په پایله کې د خصوصي سکتور لپاره ښه او لیبرال شرایط رامنځته شول، چې د خلکو د ژوند سطح د نورو سوسیالیستي هېوادونو په پرتله ښه کړه.
په دې وخت کې په هنګري ټولنه کې لوی بدلونونه رامنځته شول. زده کړه ډېره آسانه شوه، د سواد او مسلکي روزنې پروژې پلي شوې. ښځو ته ډیر حقوق ورکړل شول، چې د زده کړې او کار لپاره لاسرسي په ګډون دي. خو سره له دې لا هم ټولنه د ګوند تر کنټرول لاندې پاتې شوه او آزادې ټاکنې شتون نه درلود.
د ۱۹۵۶ کال هنګري انقلاب د هېواد په تاریخ کې یو مهم پېښه وه. په اکتوبر ۱۹۵۶ کال کې، زده کوونکو او کارګرو د بدلونونو او آزادۍ غوښتنې سره د بوداپست په کوڅو کې راوتلي. د اعتراضونو په وړاندې، حکومت د یو لړ امتیازونو اعلان وکړ، چې د شوروي ځواکونو وتل شامل وو. خو ډیر ژر حالت کنټرول نه شو، او شوروي اتحاد د یو فشار د پلي کولو لپاره ځواکونه ولیږل. زرو خلکو ته مرګ وډار شو، او ډیری یې د کډوالۍ په لور مجبوره شول.
سره له سرکوبونو، په هنګري کې کلتوري ژوند مخ پر ودې و. هنر او ادبیات مهمې ساحې وې، چې هلته هنرمندان هڅه کوله چې خپل نظرونه او اعتراضونه څرګند کړي. لکه امری کیرټیس او میکلوس رادنوټي، چې د آزادۍ لپاره مبارزې سمبولونه شول. په همدې حال کې رسمي کلتوري پروژې هم موجودې وې چې د دولت ایډیالوژي منعکس کوله.
د ۱۹۸۰مو کلونو له پای څخه وروسته، هنګري کې د حکومت پر ضد اعتراضونه او پراخې مظاهرې پیل شوې. د نورو سوسیالیستي هېوادونو په کې د سیاسي بدلونونو له الهام سره، هنګریانو د آزادو ټاکنو او دیموکراتیکو اصلاحاتو غوښتنه وکړه. په ۱۹۸۹ کال کې د آزادو ټاکنو د ترسره کولو پرېکړه وشوه، چې د سوسیالیستي رژیم پای ته ورسید.
په ۱۹۹۰ کال کې، په هنګري کې لومړۍ آزادې ټاکنې وشوې، چې په کې دیموکراتیک حکومت جوړ شو. دا انتقال د هېواد په تاریخ کې مهم ګام و، چې هنګري د اروپایي اتحادیې او ناټو سره یو ځای شو. هېواد په دیموکراتیکو ارزښتونو او بازار اقتصاد ته په فعاله توګه واړندید.
په هنګري کې د کمونستي دور د هېواد په تاریخ کې ژور اغیزه پرې ایښي. سره له سختو سرکوبونو او اقتصادي ستونزو، هنګریانو خپل کلتور او هویت خوندي کړ. دیموکراسي ته انتقال د خپلواکوۍ او حاکمیت د بیا ټینګولو لپاره یوه مهمه ګام وه. د دې دور درسونه اوس هم اوسنیو حالاتو لپاره مهم دي، چې هنګري خپل دیموکراتیک بدلون ته دوام ورکوي.