تاریخی انcyclopedia
کولمبیا، یوه هېواد چې درانه او څو اړخیز تاریخ لري، د زړه پورې شخصیتونو یوه لویه ټولګه لرې، چې د دې هېواد په پرمختګ کې یې مهمه ونډه درلوده او په نړیوال تاریخ کې یې نه هیریدونکی اثر ایښی دی. دغه شخصیتونه د خپلواکی لپاره د مبارزې الهام وه، د ملت کلتوري او سیاسي څیرو جوړولو کې مرسته وکړه، او همدا راز د مهمو ټولنیزو او اقتصادي بدلونونو ملاتړ کړی دی. په دې برخه کې، څو کلیدي شخصیتونه په ګوته کول کیدی شي، چې د دوی کړنې او لاسته راوړنې تر اوسه د خلکو په یاد کې پاتې دي او د هېواد پر پرمختګ اغیزې لري.
سیمون بولیوار — په لاتین امریکا کې تر ټولو ستر شخصیت، چې د "خلاصون واري" یا "ایل-لیبرتاډور" په نامه پیژندل کیږي. هغه په کولمبیا او همدارنګه نورو هیوادونو لکه وینزویلا، ایکوادور، پرتو او بولیvia کې د هسپاني استعمار د سلطې څخه د خلاصون په برخه کې مهم رول درلود. بولیوار نه یوازی نظامي کمپاینونه رهبري کړل، بلکې د لاتین امریکا لومړۍ یوه ګډه دولت — د لوی کولمبیا بنسټ ایښودونکی هم شو، که څه هم دا اتحادیه ژر تر ژره په څو جلا جمهوریتونو وویشل شوه.
بولیوار خپل نظریاتو ته د خپلواکی او د لاتین امریکا د یووالي په اړه ژوره وفاداري درلوده، او د هغه سیاسي میراث تر اوسه بیرته پر دې سیمې پر پرمختګ اغیزه لري. هغه د یوې فډرالي جوړښت په تصور کې داسې خوبونه درلودل چې کولی شي د نړیوالو قدرتونو پر وړاندې سیاسي یې د مقابلې قوی اوسي، مګر د ثبات او یووالي په اړه یې خوبونه تر اوسه تر سره نه شول. په هرصورت، بولیوار د لاتین امریکا د اکثرو هیوادونو لپاره یوه مهمه سمبولیکه شخصیت پاتې دی، او د هغه نوم د پایتختونو، ښارونو او حتی هیوادونو، لکه بولیvia، نومونه لري.
ګروسیلا ګومز — په کولمبیا کې یوه له لومړنیو ښځو څخه چې په سیاست کې او د ښځو د حقونو لپاره په مبارزه کې مهمه ونډه ولرله. هغې د ټولنیزو اصلاحاتو په برخه کې یوه فعاله هڅه کوونکې وه او د انترنېت وروسته په ښځو او ماشومانو د حقونو وده کې د خپلو هڅو له پاره مشهوره ده. هغه همدارنګه د یوه حرکت برخه وه چې د غریبې سیمو ښځو لپاره د ښوونې او روغتیايي خدمتونو د ښه والي په لور روانه وه.
ګومز د هېواد کې د برابري او انصاف لپاره د مبارزې سمبول شوه او په کولمبیا کې د سیاسي ژوند کې یې مهمه ونډه درلوده. د هغې فعالیت له ډېرو ښځو نسلونه الهام ورکړي، په ځانګړې توګه هغو ښځو ته چې د سیاسي او اقتصادي پروسو کې د لوړو چانسونو لپاره د حقوقو په ساتنه او مخکښې تګ کې دي. هغې د کولمبیا د ټولنیزو اصلاحاتو په تاریخ کې یوه مهمه شخصیت پاتې ده.
هورخه الیس سیرانو د کولمبیا په تاریخ کې یوه مهمه سیاسي شخصیت وه. هغه د هېواد ولسمشر و د 1990 نه تر 1994 کاله پورې او د هغه د ولسمشرتوب په وخت کې د سیاسي وضعیت د ثبات لپاره مهم ونډه درلوده، چې له جګړه ییزو شخړو سره، لکه FARCs، او همداراز د نشه يي توکو قاچاق کوونکو چې د هېواد لویې برخو باندې کنټرول لرله، ډیر زیانمنه شوې وه.
د هغه تر رهبري لاندې د عدلي سیستم اصلاحات تر سره شول، د نشه يي توکو او فساد سره د مبارزې لپاره تدابیر پیاوړي شول. سیرانو همدارنګه د کولمبیا او نړیوالو ټولنو ترمنځ د اړیکو د ښه والي لپاره مهم رول ولوباوه. مګر د هغه سیاسي ژوند د اقتصادي وضعیت او د فساد ادعاوې له وجې تر ځمکې لاندې شوه. په هرصورت، هغه د معاصرو کولمبیا د تاریخ په ترڅ کې یوه مهمه شخصیت پاتې ده، ځکه چې د هغه کار د هېواد لپاره د دې تر ټولو سختو دورو څخه د وتلو مرسته وکړه.
کالیپا کاسټرو د کولمبیا د اصلي خلکو د حقونو د مبارزې یوه تاریخي شخصیت ده. هغې د موکدا قوم کې زیږېدلې او د اصلې خلکو د دودونو او کلتوري ورثې ساتنې په لور یو فعال برخه اخیستونکې شوه. هغې د معاصر دولتونو او شرکتونو له اړخه د اصلي ټولنو پر دهغو تاوتریخوالي او فشارونو په وړاندې د مقاومت سمبول وشو.
کالیپا کاسټرو د اصلي خلکو د ځمکنیو حقونو د ساتنې او د هغوی د ټولنیزې وضعې د ښه کولو لپاره مبارزه وکړه. د هغې کار د کولمبیا کې د دې نوعې ټولنو د ستونزو په اړه د پوهې لوړیدو لامل شو او د ټولو د جګړې د حقونو د ساتنې لپاره یې ډېر خلک هڅولي. هغې د دې مثال دي چې څنګه کولمبیایي فعالین او رهبران د دوی د ملکې د اجتماعی انصاف او د حقونو لپاره مبارزه کوي.
فرانسیسکو دی میراندا، سره له دې چې هغه د وینزویلا په تاریخ کې زیږېدلی، د کولمبیا په تاریخ کې ستره اغیزه لري. د 19 پیړۍ د پیل یو له مهمو انقلابي کسانو څخه، هغه د سیمون بولیوار د مخکښو کې یو و او د هسپانیې پر وړاندې د خپلواکی لپاره د مبارزې یو له مهمو رهبرانو څخه شو. هغه د موجوده کولمبیا په سیمه کې د مختلفو نظامي کمپاینونو په برخه کې برخه واخیسته، چیرې چې د آزادۍ په کمپاین کې د نظامي مشرتابه او ستراتيژي برخې ته پاملرنه وکړه.
میيراندا د یوه واحد لاتین سوز اتفاق جوړولو لپاره د قوی ملاتړ وال و او د هغو سیمو د آزادۍ د مبارزې یو اصلي نظریه پرداز شو چې وروسته د وینزویلا، کولمبیا، ایکوادور او نورو هیوادونو برخه شوه. سره له دې چې د جګړو کې یې ناکامۍ لرلې، د هغه نظریات او تیوریکي میراث د لاتین امریکا انقلابي حرکتونو د لا پرمختګ لپاره مهم و.
کارلوس سالازار — یو مشهور کولمبیایی لیکوال او فلسفي دی، چې د هغه کارونو د 20 پیړۍ په کلتوري ژوند کې مهم نقش لوبولی. سالازار د کولمبیا د ذهني الیټ یوه مهمه څیره شوه، او د هغه کارونه د مهمو ټولنیزو او سیاسي موضوعاتو سره تړاو درلود. د هغه د فلسفې او ټولنیز نظریاتو کتابونه د کولمبیا او لاتین امریکا په کلتوري میراث کې ژور اثر پاته کړی دی.
سالازار همدارنګه د کلتوري حرکتونو یوه فعاله برخه اخیستونکې و او د کولمبیا کې د لیبرال اصلاحاتو لپاره نظریات ملاتړ وکړ. د هغه کارونه د نویو نظریاتو په لټه کې نسلون رامنځ ته کړل د ټولنیزې انصافی، دیموکراسۍ او کلتور په اړه. هغه یواځې لیکوال نه و، بلکې یو فلسفي و چې په کولمبیا کې د زده کړې او ټولنیز میدان کې ژور میراث پاتی شو.
د کولمبیا مشهور تاریخي شخصیتونه، لکه سیمون بولیوار، ګروسیلا ګومز، هورخه الیس سیرانو او نور، د دې هېواد په مختلفو تاریخ ته بروګ کړئ. دغه شخصیتونه یواځې د سیاسي او ټولنیزو بدلونونو کلیدي رول ولوبوه، بلکې د بشري حقونو، ازادۍ او انصاف لپاره د مبارزې سمبول شوه. د دوی میراث نوهاي نسلونه کولمبیایانو او د نړۍ په کچه خلکو ته الهام ورکوي ترڅو د ټولنیزې جوړښت د ښه کولو او د پرمختګ په لور پرمختګ وکړي.