تاریخی انcyclopedia
د کمر امپراتورۍ، چې د انګکور امپراتورۍ په توګه هم پېژندل کېږي، د جنوب شرقې آسیا یوه له تر ټولو ځواکمنو او اغېزمنو تمدنونو څخه وه. دا د نهمې پېړۍ نه تر پنځلسمې پېړۍ پورې شتون درلود چې د اوسني کمبودیا په سیمه کې او نورې برخې لکه تایلنډ، لاوس او ویتنام هم درلودل. امپراتورۍ په خپله شاتګ کې د لرغونی او کلتوري ورثه ګڼ شمېر جوړښتونه پریښودل، چې د دې تر ټولو مشهور یې د انګکور وات معبد دی.
د کمر امپراتورۍ بنسټ ۸۰۲ کال ته ورکول کېږي، کله چې پاچا جاياورمان II خپل ځان د خدای-پاچا په توګه اعلان کړ او مختلف کمر قبایلو ته یې یو ځای کړل. د هغه تر رهبریت لاندې یو دور پیل شو، چې "انګکور" په نامه یادیږي، چې د دې سیمې کلتوري او سیاسي مرکز شو.
په دولسمه پېړۍ کې د کمر امپراتورۍ د پاچا سوریاورمان II تر ولکې لاندې خپل اعلی درجه ته ورسېده. هغه د انګکور وات معبد د جوړولو لپاره مشهور دی، چې د امپراتورۍ سمبول او د نړۍ تر ټولو لویو معبدونو څخه یو شو. په دې دوره کې امپراتورۍ خپل سرحدونه په پراخه کچه وغځول، او د نښتیو سیمو، چې د اوسني تایلنډ او لاوس برخې شاملولې، فتح ته رسیدله.
د کمر امپراتورۍ د خپلې معمارۍ، هنر او ساینس په برخه کې له لاسته راوړنو څخه مشهوره وه. بدھیزم او هندویزم د ټولنې په ژوند کې مهم رول درلود. په دې وخت کې جوړ شوي معبدونه د سحر پورو بارېلیفونو سره زینت شوي، چې مذهبي صحنې او تاریخي پیښې یې بیانوي.
د پنځلسمې پېړۍ په پیل کې، د کمر امپراتورۍ له داخلي ستونزو او خارجي تهدیدونو سره مخ شوه. د همسایه دولتونو سره نښتی، لکه تایلنډ، امپراتورۍ کمزورې کړه. په ۱۴۳۱ کال کې، سیامی ځواکونو انګکور ونیوه، چې د کمر تمدن د زوال لامل شو. ګڼ شمېر خلک ښار پریښود او کمر خلکو خپله پایتخت په خوندیتوب اوسي سیمو ته، لکه فنوم پین ته، ولویږي.
باوجود له کمزورتیا، د کمر امپراتورۍ کلتوري وراثت پر عصري کمبودیا او نږدې هیوادونو باندې اثرونه ولري. د انګکور وات معبد د یونیسکو د نړیوال میراث یوه برخه شوې او هر کال میلیونه سیاحان راجلبوي. د کمر کلتور، ژبه او دودونه د خلکو په زړونو کې ژوند کوي.
کمر امپراتورۍ صرف د یوه ستر دولت تاریخ نه دی، بلکې د کلتوري او معمارۍ میراث یوه شهادت د دی چې د نسلونو لپاره الهام ورکوي. د دې تاریخ پوهه د جنوب شرقې آسیا د کلتور تنوع او شتمني ته ژورې ارزونې لپاره مرسته کوي.