చరిత్రా ఎన్సైక్లోపిడియా
కరబాఫ్ ఘర్షణ అనేది 1980ల చివర్లో ప్రారంభమై, ఇప్పటి వరకు కొనసాగుతున్న వచ్చే అత్యంత క్లిష్టమైన కవర సమరానికి సంబంధించినది. ఈ ఘర్షణ కేంద్ర బిందువైన నగోర్ణి కరాబాఖ్, ప్రధానంగా ఆర్మేనియన్ జనాభాను కలిగి ఉన్న ప్రాంతం, ఇది అంతర్జాతీయ స్థాయిలో అజర్బైజాన్లో భాగంగా గుర్తించబడిన ప్రాంతం. ఈ ఘర్షణ దీర్ఘకాలిక చారిత్రిక వసంతములు మరియు సంక్లిష్టమైన జాతి, రాజకీయ మరియు సాంస్కృతిక అంశాలను కలిగి ఉంది, ఇవి దీన్ని మార్త్యాకాంతవాదిగా మరియు చరిత్రలో ప్రతి దశలో విజ్ఞానం ఇస్తూ వகவ్ర కర్రను రూపొదించారు.
కరబాఖ్ ఘర్షణ యొక్క మూలాలు 19వ శతాబ్దం చివర్లోకి వెళ్ళినప్పుడు ప్రసిద్ధమైన శ్రేణి సూత్రాల్లో చూడవచ్చు, ఇక్కడ ప్రతి జాతి తన జాతీయ గుర్తింపును నిర్మించడానికి ప్రేరేపించాయి. ఈ సమయంలో నగోర్ణి కరాబాఖ్ రష్యా సామ్రాజ్యంలో భాగమైంది, తరువాత 20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో సోవియట్ అధికారాన్ని స్థాపించిన తర్వాత అజర్బైజాన్ సోవియట్ సొవియట్‌లో భాగమైంది. జాతి తక్కువలోని విభజనపై సోవియట్ విధానం కఠినంగా జిల్లాలను సృష్టించింది. 1923లో నగోర్ణి కరాబాఖ్ అజర్బైజాన్ సోవియట్ సొవియట్‌లో స్వాధీన ప్రాంతంగా ప్రకటించబడింది, ఇది దాని స్థితి గురించి నిరంతర వివాదాలను కలుగచేసింది.
1991లో సోవియట్ యూనియన్ల పుడుత తర్వాత, జాతి ఆర్మేనియన్‌లు, ఆర్మేనియాతో ఏకీకృతం పొందాలని ప్రయత్నిస్తూ, నగోర్ణి కరాబాఖ్ స్వాతంత్ర్యానికి పోరాటం ప్రారంభించారు. ఇది హింస పెరుగుదలతో తీవ్రమైంది, మరియు 1992లో నాగోర్ణి కరాబాఖ్ తన స్వాతంత్ర్యాన్ని ప్రకటించింది, కానీ అది ఎలాంటి అంతర్జాతీయ సంస్థ నుంచి గుర్తింపు పొందలేదు. ఈ తరువాత జరిగిన యుద్ధం రెండు వైపుల మరణాలకు కారణమైంది - అంచనాల ప్రకారం, సుమారు 30,000 మంది చనిపోయారు, మరియు ఒకఫలక మంది ఆఫ్రికులయారు.
1988లో, కరాబాఖ్‌లో అజర్బైజాన్ పరిపాలనపై వివిధ మాన్‌వారు అందులో నిరంతర నిరసనలు ప్రారంభమయ్యాయి. ఈ నిరసనలు ఆయుధ ఘర్షణలకు మారిపోయాయి. 1991లో నగోర్ణి కరాబాఖ్ స్వాతంత్ర్యాన్ని ప్రకటించింది, అయితే అంతర్జాతీయంగా ఎవరూ గుర్తించలేదు. తరువాత జరిగిన యుద్ధం రెండువైపులా పెద్ద తత్తరాలను కలిగించింది - రెండు వైపులు సుమారు 30,000 మంది మరణించినట్లు అంచనావేస్తున్నారు.
1994లో అగ్నిమాపకానికి అన్ని వేళల లఘితంలో శాంతిని స్థాపిస్తున్న సమయంలో కాల్పులు ఆగాయి, కానీ రాజకీయ సమస్యలు కాదని ఆరు మంది కొంత మంది కరాప్తి ఉన్నారు. ఆర్మేనియా మరియు నగోర్ణి కరాబాఖ్ ఎక్కువ భాగాన్ని చట్టం మీద ఆధీనంలో ఉండి ఉన్నారు, అయితే అంతర్జాతీయ సామాజిక సంస్థలు, యునైటెడ్ నేషన్స్, నాగోర్ణి కరాబాఖ్‌ను అజర్బైజాన్ భాగంగా భావించారు. ఈ విధంగా, ఇది రెండు దేశాల మధ్య చిరకాలిక ఘర్షణలు మరియు ఘర్షణలను కలిగించే కారణమైంది.
ఘర్షణ రాకుతున్న దశల్లో, అంతర్జాతీయ స్థాయిలో సంక్షోభాన్ని పరిష్కరించడానికి ప్రయత్నాలు చేపట్టబడ్డాయి. 1992లో స్థాపించిన మిన్స్క్ సమితి, ఆర్మేనియా మరియు అజర్బైజాన్ మధ్య సమావేశాల గడువుగా ప్రయోజనం పొందింది. అయినప్పటికీ, అనేకాధికములు జరుగుతున్నా, స్థిరమైన శాంతిని సాధించ లేదు. కారణాలు ఘర్షణలో జనసాంఘిక ప్రాథమికతలలోని అర్థమని విశ్వాసాన్ని నమ్మబట్టాయి.
సంఘటనలు నిత్యంగా కఠినంగా ఉండి, క్రమం తప్పకుండా యుద్ధం వస్తుంది. 2016లో నాలుగు రోజుల యుద్ధం ప్రశ్నల్లో పెరిగినప్పుడు, రెండు వైపులు విస్తృతంగా మరణాలను అనుభవించారు. ఇది ఎన్ని సమస్యలు ఉన్నా, ఏ సమయంలోనైనా ప్రమాద సూచంగా ఉంది.
2020 సెప్టెంబర్‌లో, ఘర్షణ మరోసారి తీవ్రత పొందింది మరియు ఆరు వారాల పాటు తీవ్రమైన యుద్ధాలు జరుగుతున్నాయి. రెండు వైపులు ఆధునిక ఆయుధాలను ఉపయోగించారు, మరియు ఈ సంఘటన అంతర్జాతీయ స్థాయిలో విస్తారమైన ప్రతిస్పందన పొందింది. ఈ దాడుల్లో అజర్బైజాన్ 1990ల్లో కోల్పోయిన విశాలమైన విభాగాలను కంట్రోల్‌లోకి తీసుకుంది.
అడిగినప్పటికీ, 2020 నవంబర్ 10న రష్యా మధ్య శాంతి ఒప్పందం ఉన్న తర్వాత ఘర్షణ ఆగింది. ఈ ఒప్పందం కొత్త సరిహద్దులను స్థిరీకరించింది మరియు కాల్పుల ఆపడానికి విధానం ప్రవేశపెట్టింది. అయితే, అనేక సమస్యలు అర్థం కావడం లేదు మరియు రెండు దేశాల మధ్య అవిశ్వాసం ఇంకా కొనసాగుతోంది.
కరబాఖ్ ఘర్షణ భాగం మానవతా స్థితినీ తెస్తుంది. రెండు వైపులలో అనేక మంది తమ నివాసాలను కోల్పోయారు, మరియు పెద్ద సంఖ్యలో వివిధ విధంగా నివసిస్తున్న వారు సహాయము పొందలేదు. యుద్ధం నుండి బాధితమైన ప్రాంతాలను తిరిగి అభివృద్ధికి అవసరమైనంత కష్టతరమైన ప్రణాళికను తీసుకోగా, ప్రభుత్వం మరియు అంతర్జాతీయ సామాజికానికి పెద్ద కృషి అవసరం.
శరణార్థుల మరియు స్థానికుల సమస్యలు ప్రస్తుతంలో వాదనగా ఉన్నాయి, చాలా మంది వారి దేశానికి తిరిగి రావాలనుకుంటున్నారు. ఈ రెండు దేశాలలో కఠినమైన పరిస్థితిని సృష్టించిడగా, అది సామాజిక సమస్యలను మరింతగా పెంచుతోంది.
కరబాఖ్ ఘర్షణ యొక్క భవిష్యత్తు అనిశ్చితంగా ఉంది. శాంతి ఒప్పందం కాండి చేసినప్పటికీ, ప్రాంతంలో రాజకీయ స్థితి పునరావృతంగా క్లిష్టంగా ఉంది. నాగోర్ణి కరాబాఖ్ తమిళీ రాష్ట్రం, జాతీయ ఆర్మేనియన్‌లు మరియు అజర్‌బైజాన్స్ల హక్కులు, సురక్షా మరియు పునరావాస సమస్యల వంటి సమస్యలు సహాయంగా గమనించాలో తెలుసుకోవాలి.
అంతర్జాతీయ సమాజం దీర్ఘకాలిక శాంతి సాధించింది. అయితే, ప్రాంతంలో స్థితి నిష్పత్తిరేకంగా, రెండు వైపుల నుంచి రాజకీయ చైతన్యం ఉందని గుర్తించడం అవశ్యకంగా ఉంది. వ్యాస్తితి ద్వారానే, సమానంగా గమించవచ్చు, ఇది ఆర్మేనియా మరియు అజర్‌బైజానం యవతరణ మరియు అభివృద్ధిఅయందే పశ్చాత్తాపం.
కరబాఖ్ ఘర్షణ అనేది ఒక క్లిష్టమైన మరియు బలమైన అంశం, ఇది చారిత్రిక, సాంస్కృతిక మరియు రాజకీయ అంశాలలో లోతైన అర్థం అవసరం ఉంది. ఇది రెండు దేశాలకు ఒక పరిమిత వాటిని తెస్తుంది మరియు వారి ప్రజల జీవితంలో తీవ్రమైన ముద్రను వేస్తుంది. ప్రజలు ఈ రెండు దేశాల్లో శాంతిలో మరియు సంతోషంగా ఉండడానికి కష్టమైన సాధనాలు అవసరమవుతాయి.