Tarih Ansiklopedisi
Şili Tarihi, antik dönemlerden günümüze kadar uzanan çok katmanlı bir süreçtir. And Dağları ve Pasifik Okyanusu arasında dar bir kara parçasına yerleşen ülke, zengin kültürel mirası ve karmaşık tarihi ile dikkat çekiyor.
Modern Şili topraklarında, 10,000 yıldan fazla bir süre öncesine tarihlenen insan aktivitelerine dair izler bulunmuştur. İlk yerleşimcilerin muhtemelen Güney Amerika'nın kuzeyinden geldiği düşünülmektedir. Şili'nin başlıca antik kültürleri şunlardır:
1536 yılında İspanyol kaşif Diego de Almagro, Şili topraklarına ayak basan ilk Avrupalı oldu. Ancak başarılı kolonizasyon 1541 yılında Pedro de Valdivia'nın gelişi ile başladı ve Santiago'yu kurdu. İspanyollar, özellikle Mapuçe halkıyla dirençle karşılaştılar.
1540'lardan 19. yüzyılın sonlarına kadar Şili'de İspanyollar ile Mapuçe arasında çok sayıda çatışma yaşandı. Bu savaşlar "Mapuçe Savaşları" olarak bilinir ve sonuçları yüzyıllar boyunca hissedilmiştir.
19. yüzyılın başlarında Latin Amerika'da anti-kolonial hareketler başlamıştır. Şili de bu durumdan muaf değildi. 1810 yılında bağımsızlık ilan edildi, ancak tam özgürlük sadece 1818 yılında Bernardo O'Higgins ve José de San Martín gibi liderlerin çabalarıyla sağlandı.
20. yüzyılda Şili, birçok siyasi değişim ve sosyal huzursuzluk yaşadı. 1970 yılında Salvador Allende, demokratik seçimlerle seçilen ilk Marksist başkan oldu. Onun yönetimi, radikal reformlar girişimleriyle, ekonomik zorluklar ve siyasi istikrarsızlıkla damgasını vurdu.
11 Eylül 1973'te Allende, General Augusto Pinochet liderliğindeki bir askeri darbe ile devrildi. Pinochet, 1990 yılına kadar süren acımasız bir otoriter rejim kurdu. Bu dönemde, muhalefet liderlerinin tutuklanması, işkence ve kaybolmalar gibi insan hakları ihlalleri yaşandı.
1990 yılında demokrasinin yeniden tesis edilmesinin ardından Şili, siyasi ve ekonomik istikrara giden bir yola girdi. Ülke önemli ekonomik büyüme elde etti, ancak sosyal eşitsizlik hala güncel bir sorun olmaya devam ediyor.
2019 yılında, fiyat artışları, eşitsizlik ve kaliteli sosyal hizmetlere erişim eksikliği nedeniyle Şili'de kitlesel protestolar patlak verdi. Protestolar, Pinochet döneminde 1980 yılında kabul edilen anayasayı değiştirmek için bir referandum yapılmasına yol açtı.
Şili Tarihi, mücadelenin, direncin ve özgürlük arayışının hikayesidir. Zor zamanlara rağmen, Şili halkı sosyal ve ekonomik ilerleme için çabalarını sürdürmekte ve zengin kültürü gelişmeye devam etmektedir.