دانشنامه تاریخی
امپراطوری بلغارستان دوم، که همچنین به عنوان پادشاهی بلغارستان شناخته می‌شود، از ۱۱۸۵ تا ۱۳۹۶ میلادی وجود داشت و یکی از درخشان‌ترین دوره‌ها در تاریخ بلغارستان بود. این مرحله با توسعه فرهنگی، اقتصادی و سیاسی قابل توجهی همراه بود و همچنین به تشکیل هویت ملی بلغاری کمک کرد. ظهور و فروپاشی امپراطوری بلغارستان دوم با عوامل متعددی از جمله درگیری‌های داخلی، تهدیدات خارجی و تغییرات در سیاست بین‌المللی مرتبط بود.
قبل از آغاز امپراطوری بلغارستان دوم، بلغارستان تحت سلطه امپراطوری بیزانس بود. در قرن دوازدهم، روحیه ملی‌گرایی در بین جمعیت بلغاری تقویت شد. در سال ۱۱۸۵، برادران آسن و پتکو، اشرافی از بلغارستان شرقی، علیه حکومت بیزانسی قیام کردند. این قیام یک لحظه برجسته بود که آغاز امپراطوری بلغارستان دوم را رقم زد.
پس از قیام موفق، برادران آسن و پتکو خود را پادشاه اعلام کردند. آن‌ها مبارزه آزادی‌خواهی را سازماندهی کردند که مورد حمایت بسیاری از بلغاری‌ها بود و منجر به گسترش سریع قدرتشان شد. امپراطوری بیزانس نتوانست به طور موثری قیام را سرکوب کند و تا پایان قرن دوازدهم استقلال بلغارستان بازسازی شد.
تبار آسن‌ها نقش کلیدی در شکل‌گیری امپراطوری بلغارستان دوم داشتند. در زمان پادشاه ایوان آسن دوم، که از ۱۲۱۸ تا ۱۲۴۱ حکومت کرد، بلغارستان به اوج شکوفایی خود رسید. این دوره با تقویت قدرت مرکزی، توسعه اقتصادی و زندگی فرهنگی مشخص می‌شد. ایوان آسن دوم سیاست خارجی فعالی را پیش گرفت و در جنگ‌ها با همسایگان موفق بود و سرزمین دولتی را گسترش داد.
در دوره حکمرانی ایوان آسن دوم، بلغارستان یک بازیگر مهم در صحنه بین‌المللی شد و روابط دیپلماتیک با کشورهای مختلف برقرار کرد و مواضع خود را در بالکان تقویت کرد. در زمان حکومت او، چندین توافقنامه صلح با بیزانس و دیگر کشورهای همسایه امضا شد که به ثبات در منطقه کمک کرد.
امپراطوری بلغارستان دوم دوره‌ای از شکوفایی فرهنگی بود. کلیسای بلغاری، که از تأثیر بیزانسی آزاد شده بود، شروع به توسعه فعال کرد. در سال ۱۲۳۵، کلیسای ارتدوکس بلغاری خود را خودمختار اعلام کرد که به معنای استقلال کامل از پاتریارکی قسطنطنیه بود. این رویداد قدمی مهم برای تقویت هویت بلغاری محسوب می‌شد.
در این زمان مراکز فرهنگی و آموزشی مهمی مانند تیرنوو ظهور کردند که به پایتخت بلغارستان تبدیل شد. در اینجا ادبیات، هنر و معماری به طور فعال توسعه یافت. معابد و صومعه‌های باشکوهی ساخته شدند که بسیاری از آن‌ها تا به امروز باقی مانده‌اند. ادبیات آن زمان نیز با ثروت و تنوع مشخص می‌شد، که شامل متون مذهبی و آثار نثر غیرمذهبی بود.
با وجود موفقیت‌ها، امپراطوری بلغارستان دوم با تهدیدات خارجی جدی مواجه شد. در قرن چهاردهم، فشار از سوی امپراطوری عثمانی بر بالکان افزایش یافت. عثمانی‌ها شروع به فتح مناطق کردند و این برای بسیاری از کشورهای همسایه باعث نگرانی شد. بلغارستان، که به خاطر درگیری‌های داخلی و مبارزه برای قدرت تضعیف شده بود، نتوانست به طور مؤثری در برابر این فشار مقاومت کند.
در سال ۱۳۹۳، نیروهای عثمانی تیرنوو را تصرف کردند که نماد پایان امپراطوری بلغارستان دوم شد. بسیاری از بلغاری‌ها ناگزیر شدند سرزمین‌های خود را ترک کرده یا تحت حاکمیت عثمانی قرار بگیرند. این رویداد تأثیر عمیقی بر تاریخ پس از آن بلغارستان و کل منطقه داشت و منجر به حکومت چند قرنی عثمانی شد.
با وجود سقوط، میراث امپراطوری بلغارستان دوم در فرهنگ و هویت مردم بلغارستان زنده است. دوره امپراطوری مرحله‌ای مهم در شکل‌گیری ملت و فرهنگ بلغارستان بود. دستاوردهای فرهنگی که در این زمان به دست آمد، تأثیر عمیقی بر توسعه بعدی بلغارستان و همچنین بر فرهنگ بالکان به طور کلی داشت.
امروزه بسیاری از یادمان‌های معماری، آثار هنری و متون ادبی که در این دوره خلق شده‌اند، همچنان منبع افتخار برای بلغاری‌ها هستند. جشن‌هایی که به وقایع تاریخی و شخصیت‌های امپراطوری بلغارستان دوم اختصاص دارد، هویت ملی را تقویت کرده و یاد گذشته را حفظ می‌نماید.
امپراطوری بلغارستان دوم مرحله مهمی در تاریخ بلغارستان بود که با تغییرات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی قابل توجهی مشخص می‌شد. این دوره‌ای از شکوفایی بود که در آن بلغارستان به یکی از بازیگران اصلی در بالکان تبدیل شد. با وجود سقوط، میراث امپراطوری بلغارستان دوم همچنان بر هویت و فرهنگ معاصر بلغارستان تأثیر می‌گذارد و اهمیت شناخت ملی و حافظه تاریخی را یادآوری می‌کند.