دانشنامه تاریخی
فنلاند دارای میراث ادبی غنی است که فرهنگ و تاریخ منحصر به فرد این کشور را بازتاب می‌دهد. آثار ادبی فنلاند اغلب با طبیعت، تاریخ و هویت ملی مرتبط هستند. زبان و سبک ادبیات فنلاند تحت تأثیر سنت‌های محلی و همچنین تأثیرات فرهنگی خارجی، به ویژه در دوره‌ای که فنلاند بخشی از سوئد و امپراتوری روسیه بود، پیشرفت کرده است. جنبه‌های اصلی ادبیات فنلاند بازتاب آن به زبان فنلاندی و استفاده از موتیف‌های عامیانه، افسانه‌ها و قصه‌ها است. تعهد به حقیقت، صداقت و احساس قوی فرهنگ محلی در بسیاری از آثار مشهود است.
یکی از مهم‌ترین آثار ادبی فنلاند «کالوالا» است – حماسه‌ای که توسط الیاس لونروت در قرن نوزدهم تدوین شده است. «کالوالا» بر اساس اشعار و ترانه‌های عامیانه‌ای بنا شده است که لونروت از نقاط مختلف فنلاند و کارلیا گردآوری کرده است. این اثر به نماد بیداری ملی فنلاند تبدیل شده و یکی از عناصر بنیادی هویت فرهنگی فنلاند محسوب می‌شود.
این حماسه داستان میتولوژیکی نبرد قهرمانان با نیروهای تاریک، جستجوی آثار جادویی و برقراری هارمونی در جهان را توصیف می‌کند. این اثر غرق در افسانه‌ها و سنت‌های فولکلوری است. «کالوالا» تأثیر زیادی بر ادبیات نه تنها در فنلاند، بلکه در کشورهای دیگر گذاشت و نویسندگانی چون الکساندر پوشکین و جان آر. آر. تالکین را الهام بخشید. اهمیت آن در این است که به تثبیت زبان فنلاندی به عنوان یک وسیله ادبی مهم کمک کرد.
در قرن نوزدهم، زمانی که فنلاند بخشی از امپراتوری روسیه بود، ادبیات به ابزاری مهم برای شکل‌دهی به هویت ملی تبدیل شد. در این زمان، نویسندگان شروع به استفاده فعال از زبان فنلاندی کردند که پیش از این به طور قابل توجهی توسط زبان سوئدی در محافل رسمی تحت تأثیر قرار گرفته بود.
یکی از نویسندگان کلیدی آن زمان الکسیس کیوی است، که اثرش «هفت برادران» (۱۸۷۰) به اولین رمان کامل نوشته شده به زبان فنلاندی تبدیل شده است. این رمان که پر از رنگ و بوی ملی و عناصر فولکلوریک است، زندگی گروهی از دهقانان را که با چالش‌های اجتماعی و شخصی روبرو هستند، توصیف می‌کند. از طریق تصویر قهرمانانی که با مشکلات درونی و بیرونی مبارزه می‌کنند، کیوی تصویری زنده از واقعیت فنلاند و شخصیت ملی را به تصویر می‌کشد. «هفت برادران» همچنین یکی از آثار بنیادی در ادبیات فنلاند است که روح مردم و آرزوی آنها برای آزادی را باز می‌تاباند.
قرن بیستم زمان تغییرات بزرگ برای ادبیات فنلاند بود. این دوره زمانی بود که کشورهای اروپا جنگ‌ها، انقلاب‌ها و تغییرات اجتماعی را تجربه کردند. فنلاند که در سال ۱۹۱۷ استقلال یافت، همچنین با جستجوی مکان جدید خود در جهان مواجه بود که بر روند ادبیات تأثیر گذاشت.
یکی از مشهورترین نویسندگان فنلاند در قرن بیستم فردریک پالمبرگ است، که آثارش جستجوی معنا در زندگی و تعارضات درونی انسان را در شرایط شکاف‌های اجتماعی و فرهنگی منعکس می‌کند. رمان او «توتم‌ها» (۱۹۳۷) مسائلی مانند جمع‌گرایی، فردگرایی و مبارزات سیاسی را بررسی می‌کند. این اثر اغلب با بهترین آثار مدرنیسم اروپایی مقایسه می‌شود.
نویسنده دیگر مهم وایه‌نو لیننا بود، که رمان‌هایش «جنگ داخلی» (۱۹۵۴) و «موج سوم» (۱۹۵۷) نبرد سخت فنلاند در سال‌های جنگ داخلی و همچنین عواقب آن برای ملتی که به دو طرف دشمن تقسیم شده را توصیف می‌کند. لیننا به خاطر رویکرد عینی و متفکرانه‌اش به رویدادهای تاریخی معروف شد و دیدگاه‌های مختلفی را درباره رویدادهای مهم ارائه کرد.
در چند دهه اخیر، نویسندگان زن نقش مهمی در زندگی ادبی فنلاند ایفا کرده‌اند و به طور فعال به بررسی موضوعاتی مرتبط با آزادی شخصی، برابری و عدالت اجتماعی پرداخته‌اند. یکی از چنین چهره‌هایی سوفیا اوکسانن است که آثارش به مسائل دردناک فنلاند مدرن، از جمله روابط بین شرق و غرب و همچنین مسائل مهاجرت و ادغام می‌پردازد. کتاب او «سرود یک روح» (۲۰۰۸) که به یک پرفروش بین‌المللی تبدیل شد، داستان زنی را روایت می‌کند که خشونت و اخراج را تجربه کرده و به جستجوی خود در شرایط واقعیت پساشوروی می‌پردازد.
نویسنده برجسته دیگر لورا لیخت است که درباره زندگی زنان در فنلاند پسامدرن می‌نویسد. آثار او اغلب به مبارزات زنان برای جایگاه خود در جامعه و غلبه بر stereotypes و تصورات stereotypical در مورد نقش زن در فنلاند مدرن متمرکز است.
ادبیات فنلاند در سطح بین‌المللی شناخته شده است و بسیاری از نویسندگان فنلاندی به جوایز ادبی معتبر دست یافته‌اند. یکی از شناخته شده‌ترین جوایز ادبی، جایزه فنلاند است که سالانه به نویسنده‌ای برای بهترین رمانی که به زبان فنلاندی نوشته شده است اعطا می‌شود. این جایزه بهترین نویسندگان فنلاند را شناسایی کرده و به گسترش ادبیات فنلاند در خارج از کشور کمک می‌کند.
شناخت جامعه بین‌المللی همچنین با این واقعیت تأیید می‌شود که کتاب‌های نویسندگان فنلاندی مانند سوفیا اوکسانن، نیکی آرا و دیگران به زبان‌های متعدد ترجمه شده و جوایز متعددی کسب کرده‌اند. این آثار در سراسر جهان توجه خوانندگان را جلب کرده و بر اهمیت موضوعات مطرح شده توسط نویسندگان فنلاندی و جهانی بودن اشکال هنری آنها تأکید می‌کند.
ادبیات فنلاند جزء مهمی از فرهنگ ملی و ادبیات جهانی است. از حماسه‌های باستانی مانند «کالوالا» تا آثار مدرن که به مسائل جهانی‌سازی، مهاجرت و آزادی شخصی می‌پردازند، ادبیات فنلاند تاریخ، فرهنگ و تغییرات اجتماعی منحصر به فرد این کشور را بازتاب می‌دهد. توسعه مداوم جهت‌گیری‌های ادبی، جستجوی فرم‌ها و موضوعات جدید و همچنین شناخت نویسندگان فنلاندی در صحنه بین‌المللی اهمیت و ارزش ادبیات فنلاند را در جهان تأیید می‌کند.