دانشنامه تاریخی
فنلاند کشوری است که تنوع زبانی نقش مهمی در شکل‌گیری ساختار اجتماعی و هویت فرهنگی آن ایفا می‌کند. بر خلاف اکثر کشورهای اروپایی، فنلاند دارای دو زبان رسمی است: فنلاندی و سوئدی، که این موضوع به دوره طولانی حضور آن در ترکیب سوئد مربوط می‌شود. علاوه بر این دو زبان، زبان‌های دیگر نیز در فنلاند مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله زبان‌های سامی، و تعداد قابل توجهی از افرادی که به زبان روسی صحبت می‌کنند، به ویژه در میان روس‌های قومی و در شهرهای بزرگ وجود دارند. ویژگی‌های زبانی فنلاند جنبه مهمی از تاریخ، فرهنگ و ساختار اجتماعی مدرن این کشور را منعکس می‌کند.
زبان فنلاندی یکی از منحصربه‌فردترین و خاص‌ترین زبان‌ها در اروپا است. این زبان به گروه زبان‌های اوگر-فنلاندی تعلق دارد که بخشی از خانواده زبانی فنلاندی-اوگر است. این بدان معناست که زبان فنلاندی دارای منشأ مشترک با زبان‌های هندو-اروپایی، که بخش عمده‌ای از زبان‌های مورد استفاده در اروپا را تشکیل می‌دهند، از جمله سوئدی و روسی نیست.
زبان فنلاندی در منطقه‌ای ایزوله توسعه یافته است، جایی که ویژگی‌های زبانی آن در طول قرن‌ها حفظ شده است. به دلیل این موضوع، زبان دارای ساختارهای دستوری پیچیده، دایره واژگان غنی و تعداد زیادی حالت است که یادگیری آن را دشوار می‌کند. با این وجود، زبان فنلاندی همچنین به خاطر آواشناسی خاص خود و عدم وجود صرف در مقایسه با اکثر زبان‌های دیگر اروپا منحصربه‌فرد است.
زبان فنلاندی مراحل مختلفی از تکامل را پشت سر گذاشته است، از اولین آثار مکتوب که به قرن 16 تعلق دارند، تا مرحله مدرن که زبان به طور رسمی در کنار سوئدی قرار گرفته است. در قرن 19، زمانی که فنلاند بخشی از امپراتوری روسیه بود، زبان فنلاندی توسعه بیشتری یافت و به نماد جنبش ملی تبدیل شد.
زبان سوئدی در فنلاند تاریخ طولانی دارد. در طی چندین قرن، از قرن 12 به بعد که سوئد کنترل خود را بر فنلاند آغاز کرد، زبان سوئدی به عنوان زبان مدیریت، علم و فرهنگ شناخته می‌شد. در قرن نوزدهم، زمانی که فنلاند بخشی از امپراتوری روسیه بود، سوئدی همچنان زبان اصلی در مؤسسات آموزشی و حقوقی باقی ماند، علی‌رغم اینکه بیشتر جمعیت به زبان فنلاندی صحبت می‌کردند.
امروزه زبان سوئدی یکی از دو زبان رسمی فنلاند است و تقریباً 5 درصد از جمعیت از آن استفاده می‌کنند، عمدتاً در مناطق ساحلی، مانند آبو، و در جزایر سوئدی‌زبان. با این حال، سوئدی همچنین نقش مهمی در فرهنگ و سیاست فنلاند ایفا می‌کند، به‌ویژه در زمینه‌های آموزش و عدالت. همه اسناد رسمی و قوانین به دو زبان: فنلاندی و سوئدی منتشر می‌شوند.
زبان سوئدی در فنلاند دارای نوع خاصی به نام سوئدی فنلاندی است که با زبان سوئدی صحبت شده در سوئد از نظر برخی ویژگی‌های آوایی و واژگان امانت‌گرفته شده از زبان فنلاندی تمایز دارد. با وجود این، سوئدی فنلاندی درجه بالایی از تفاهم متقابل با سایر مناطق سوئدی‌زبان حفظ می‌کند.
زبان‌های سامی به گروه فنلاندی-اوگر تعلق دارند و زبان مادری مردم سامی هستند که در شمال فنلاند و همچنین در بخش‌هایی از نروژ، سوئد و روسیه زندگی می‌کنند. در فنلاند، زبان سامی به طور رسمی شناخته شده و در برخی مناطق، به‌ویژه در لاپلند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. زبان سامی دارای چندین لهجه است و در فنلاند بیشترین گسترش را زبان سامی شمالی دارد، اما زبان‌های دیگر مانند زبان سامی ایناری و زبان سامی کلت نیز صحبت می‌شود.
زبان‌های سامی دارای دستور زبان بسیار پیچیده‌ای هستند که شامل سیستم‌های صرف و تعداد زیادی از اشکال فعل است. با وجود مشکلات تاریخی و تهدید به انقراض، زبان سامی دوره احیای خود را تجربه می‌کند که با توجه خاصی به حفظ و گسترش آن در میان جوانان همراه است. در فنلاند چندین برنامه وجود دارد که به حمایت از زبان‌های سامی اختصاص دارد، از جمله مؤسسات آموزشی که آموزش به زبان‌های سامی را ارائه می‌دهند و رسانه‌های جمعی که برنامه‌هایی به زبان سامی پخش می‌کنند.
زبان روسی در فنلاند اهمیت زیادی دارد، به ویژه در میان شهروندان روس‌زبان و در برخی مناطق خاص. زبان روسی پس از جنگ جهانی دوم در فنلاند رواج یافت، زمانی که هزاران روس قومی به این کشور مهاجرت کردند. امروزه زبان روسی یکی از رایج‌ترین زبان‌های خارجی در فنلاند است، به ویژه در شهرهای بزرگ مانند هلسینکی، توریو و تامپر.
زبان روسی در فنلاند در ارتباطات شخصی و همچنین در زمینه‌های تجارت و آموزش مورد استفاده قرار می‌گیرد. فنلاندی‌های روس‌زبان و مهاجران به‌طور فعال سنت‌های زبانی و فرهنگی خود را حفظ می‌کنند. در فنلاند تعداد زیادی مدرسه و مرکز فرهنگی روس‌زبان وجود دارد که به گسترش زبان روسی و حفظ روابط فرهنگی بین فنلاند و روسیه کمک می‌کند.
فنلاند به سیاست دو زبانی پایبند است که در وضعیت رسمی زبان‌های فنلاندی و سوئدی منعکس می‌شود. این سیاست بر اساس اصول برابری و احترام به تفاوت‌های فرهنگی استوار است. هر دو زبان در آموزش اجباری هستند و در مؤسسات دولتی مهم است که دسترسی به خدمات به هر دو زبان فراهم شود.
علاوه بر این، فنلاند به‌طور فعال از اقلیت‌ها مانند سامی‌ها حمایت می‌کند و اقداماتی برای حفاظت از زبان‌های آن‌ها انجام می‌دهد. در دهه‌های اخیر، دولت به‌طور فعال بر گسترش حقوق استفاده از زبان‌های سامی و سایر زبان‌های منطقه‌ای در حوزه رسمی کار کرده است، که فنلاند را به یکی از کشورهای با پیشرفته‌ترین سیاست‌های زبانی در جهان تبدیل می‌کند.
وضعیت زبانی در فنلاند منحصر به فرد است و میراث تاریخی غنی این کشور را منعکس می‌کند. دو زبان رسمی — فنلاندی و سوئدی — نقش مهمی در زندگی شهروندان و همچنین در زندگی فرهنگی و اجتماعی کشور ایفا می‌کنند. علاوه بر این، اقلیت‌هایی مانند سامی‌ها این فرصت را دارند که زبان و فرهنگ خود را حفظ کنند، که نشان‌دهنده پایبندی فنلاند به اصول برابری و تنوع است. سیاست زبانی فنلاند که به حمایت از دو زبانگی و احترام به گروه‌های زبانی مختلف اختصاص دارد، به توسعه خود ادامه می‌دهد و الگویی برای سایر کشورهایی است که به همزیستی هماهنگ فرهنگ‌ها و زبان‌های مختلف کمک می‌کنند.