دانشنامه تاریخی
وریس کامرون، واقع در آفریقای مرکزی، کشوری با فرهنگی متنوع و چندین گروه قومی است. این چندگانگی در منظره زبانی کشور بروز مییابد. مردم کامرون از تعداد زیادی زبان استفاده میکنند که در زندگی روزمره، آموزش و سیاست نقش کلیدی دارند. تنوع زبانی کامرون همچنین یکی از جنبههای مهم هویت فرهنگی آن است. در این مقاله به ویژگیهای زبانی کامرون پرداخته میشود، از جمله نقش زبانهای رسمی و محلی و تأثیر آنها بر توسعه جامعه و آموزش.
کامرون دارای دو زبان رسمی است - فرانسوی و انگلیسی، که این امر ناشی از میراث تاریخی قدرتهای استعماری است. این کشور در دوران استعمار بین فرانسه و بریتانیا تقسیم شد، که منجر به غالب شدن زبان فرانسوی در قلمرو تحت کنترل فرانسه و زبان انگلیسی در منطقه بریتانیایی شد. پس از کسب استقلال در سال ۱۹۶۰، کامرون دو زبان رسمی را حفظ کرد که آن را به یک کشور دو زبانه تبدیل میکند. امروزه هر دو زبان در امور اداری و قضائی و همچنین در سیستم آموزشی استفاده میشوند.
زبان فرانسوی زبان اصلی برای اکثر جمعیت است، به ویژه در قسمتهای غربی و مرکزی کشور. زبان انگلیسی به طور عمده در نواحی شمال غربی و جنوب غربی رایج است. در ساختارهای اداری و دولتی اغلب از هر دو زبان استفاده میشود و آنها در قانونگذاری و زندگی روزمره برابرند. با این حال، در واقعیت، نابرابری در سطح استفاده و محبوبیت این زبانها وجود دارد، زیرا زبان فرانسوی به طور گستردهتری در حوزههای تجاری و سیاسی و همچنین در آموزش استفاده میشود.
کامرون کشوری با تنوع زبانی استثنایی است. به گفته زبانشناسان، در کامرون بیش از ۲۵۰ زبان صحبت میشود که آن را به یکی از متنوعترین کشورهای زبانی در جهان تبدیل میکند. این زبانها به خانوادههای زبانی مختلفی مانند نیگر-کنگو، افرازی و پارا-کمپی تعلق دارند. بیشتر زبانهای محلی متعلق به گروه زبانی نیگر-کنگو هستند، از جمله زبانهای بانتو و چند زبان از زیرگروههای چاد و کوشی.
از میان رایجترین زبانهای محلی کامرون میتوان به فولا، باتی، دوآلا، اوینده و دیگران اشاره کرد. زبان فولا عمدتاً توسط مردم فولانی استفاده میشود که در نواحی شمالی کامرون زندگی میکنند. زبان دوآلا در بخش مرکزی، به ویژه در منطقه شهر دوآلا، دومین شهر بزرگ کامرون، رایج است. زبانهای اوینده و باتی در نواحی جنوبی و غربی غالباند. اگرچه تمام این زبانها نقش مهمی در زندگی فرهنگی و اجتماعی جوامع محلی ایفا میکنند، ولی آنها وضعیت رسمی ندارند و استفاده از آنها عمدتاً به ارتباطات روزمره در خانوادهها و روستاها محدود میشود.
با وجود تنوع زبانهای محلی، در دهههای اخیر روندی به سمت کاهش شمار سخنگویان برخی زبانها مشاهده میشود، که این امر مرتبط با جهانیسازی، شهرنشینی و افزایش استفاده از زبانهای فرانسوی و انگلیسی در شهرها و محلهای کار است. با این حال، زبانهای محلی همچنان در نواحی دورافتاده حفظ میشوند، جایی که سنتها و آداب و رسوم مردم محلی نقش مهمی ایفا میکنند.
سیاست زبانی کامرون مبتنی بر دو زبانی است که باید حقوق برابر برای سخنگویان زبانهای فرانسوی و انگلیسی را تضمین کند. اما در عمل، مشکلاتی در اجرای این سیاست وجود دارد. با وجود وضعیت رسمی هر دو زبان، بسیاری از کامرونیهای انگلیسی زبان از فرصتهای محدود برای استفاده از زبان انگلیسی در نهادهای دولتی و کسب و کار که در آن زبان فرانسوی غالب است، شکایت دارند. این امر به نابرابری اجتماعی و نارضایتی در میان شهروندان انگلیسی زبان منجر میشود، بهویژه در سیاق سیاستهایی که به توسعه وحدت ملی میپردازند.
علاوه بر این، در کامرون زبانهای زیادی وجود دارند که وضعیت رسمی ندارند ولی به طور فعال در زندگی روزمره استفاده میشوند. در برخی مناطق، زبانهای محلی نقش مهمتری نسبت به زبان فرانسوی یا انگلیسی ایفا میکنند، در حالی که در سایر مناطق اولویت به یکی از زبانهای رسمی داده میشود. حتی مناطقی وجود دارند که استفاده از زبان فرانسوی و انگلیسی چندان رایج نیست و زبانهای محلی همچنان وسایل اصلی ارتباطی باقی میمانند. در چنین زمینهای، حفظ تنوع فرهنگی و تأمین برابری زبانها در سیاستهای دولتی یک وظیفه مهم است.
وضعیت زبانی در کامرون تأثیر زیادی بر سیستم آموزشی دارد. سیستم آموزشی کشور همچنین مبتنی بر دو زبانی است، که به این معنی است که کودکان از سنین پایین مانند زبان فرانسوی و انگلیسی را میآموزند. اما به دلیل غالب بودن زبان فرانسوی در مؤسسات آموزشی، بسیاری از کودکانی که به زبانهای محلی صحبت میکنند، در یادگیری با مشکلاتی مواجه هستند. در برخی سطوح آموزشی، زبان فرانسوی زبان اصلی تدریس است که دسترسی به دانش را برای کودکانی که به این زبان صحبت نمیکنند دشوار میکند.
علاوه بر زبانهای رسمی، زبانهای محلی نیز در فرهنگ و سنتهای کامرون نقش مهمی ایفا میکنند. زبانهای محلی وسیله اصلی انتقال سنتهای شفاهی، از جمله افسانهها، روایتها، ترانهها، ضربالمثلها و فولکلور هستند. این زبانها دانشهای فرهنگی و تاریخی مهمی را حفظ میکنند که از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود. در سالهای اخیر، شاهد افزایش علاقه به حفظ و ترویج زبانهای محلی و همچنین تلاشها برای ایجاد شکلهای نوشتاری برای زبانهایی که نوشتار ندارند، هستیم.
جهانیسازی و تغییرات تکنولوژیکی نیز بر وضعیت زبانی در کامرون تأثیر میگذارد. با رشد اینترنت و گسترش رسانههای جهانی مانند تلویزیون، شبکههای اجتماعی و دورههای آنلاین، زبانهای فرانسوی و انگلیسی به طور فزایندهای غالب میشوند. این امر به تدریج منجر به کاهش استفاده از زبانهای محلی، به ویژه در میان جوانان که به دنبال سازگاری با واقعیتهای مدرن هستند، میشود. در شهرهای بزرگ مانند یاونده و دوآلا، زبان فرانسوی به عنوان وسیله اصلی ارتباط در بین جوانان تبدیل شده و زبانهای محلی جای خود را به روندهای مدرن میدهند.
با وجود این چالشها، کامرون همچنین اقداماتی را برای حفاظت و حفظ زبانهای محلی انجام میدهد. برخی برنامهها به آموزش کودکان به زبانهای محلی و همچنین توسعه فرمهای نوشتاری و ادبیات به این زبانها اختصاص دارد. دولت کامرون و سازمانهای فرهنگی مختلف به حفظ زبانها و حمایت از دو زبانی که عنصر مهمی از هویت ملی است، ادامه میدهند.
وضعیت زبانی در کامرون ترکیبی پیچیده از زبانهای رسمی و محلی و همچنین مشکلات مرتبط با دو زبانی و حفظ تنوع زبانی است. کامرون دارای طیف زبانی منحصربهفرد است که هویت فرهنگی غنی آن را منعکس میکند. با این حال، جهانیسازی، شهرنشینی و واقعیتهای سیاسی تهدیدی بر حفظ زبانهای محلی به شمار میآید و نیازمند بازنگری در سیاستهای زبانی است تا میراث فرهنگی را حفظ کرده و برابری همه زبانها را تأمین کند. وضعیت زبانی در کامرون همچنان موضوعی مهم برای تحقیق باقیمانده است، چرا که این مسأله برای ادغام اجتماعی و فرهنگی جمعیت و توسعه پایدار کشور عمیقاً معنادار است.